Συνεντεύξεις

Τηλέμαχος Χυτήρης: πολιτικός ή ποιητής;, του Δρ Πάνου Καπώνη

Spread the love

 

Ο Πάνος Καπώνης* είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τ. Επ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Φαρμακευτική), ποιητής, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας  Έχει συγγράψει οκτώ πανεπιστημιακά συγγράμματα φαρμακευτικού δικαίου.Λογοτεχνική ιστoσελίδα : http://logos.caponis.gr.

ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΧΥΤΗΡΗΣ

πολιτικός ή ποιητής ;

Συνέντευξη στον Πάνο Καπώνη 

Ο Τηλέμαχος Χυτήρης γεννήθηκε το 1945 στην Κέρκυρα. Σπούδασε στην Ιταλία (Φλωρεντία, Πίζα) Γεωπονία και Φιλοσοφία. Μέλος της Δημοκρατικής νεολαίας Λαμπράκη, συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα (1965-1970) και στον αντιδικτατορικό αγώνα (1967-1974).

Διετέλεσε Σύμβουλος Τύπου της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βουκουρέστι (1982-1984) και στο Λονδίνο (1984-1987) και ειδικός Γραμματέας στο Υπουργείο Προεδρίας (1987-1989). Το 1989 ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τον ορίζει εκπρόσωπό του στα Μ.Μ.Ε. Έκτοτε, ο Τηλέμαχος Χυτήρης παραμένει στενός συνεργάτης του Ανδρέα Παπανδρέου ως τις τελευταίες στιγμές της ζωής του (1996). Μέλος της Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ από το 1990. Υπήρξε Υπεύθυνος Πολιτισμού, Αθλητισμού και ΜΜΕ του Κοινοβουλευτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου και Πολιτικός Εκπρόσωπος Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ. Το 1993 εκλέγεται Βουλευτής στη Β΄ περιφέρεια της Αθήνας. Διετέλεσε Υφυπουργός Προεδρίας, Υφυπουργός Τύπου, Υπουργός Τύπου και Μ.Μ.Ε. και Κυβερνητικός εκπρόσωπος έως το 1996. Στις εκλογές του 1996 επανεκλέγεται Βουλευτής στη Β΄ Αθηνών. Στις εκλογές του 2000 εκλέγεται και πάλι Βουλευτής στη Β΄ Αθηνών και αναλαμβάνει Υφυπουργός Τύπου και Μ.Μ.Ε. Εκπρόσωπος της Διυπουργικής Επιτροπής για την Ολυμπιάδα του 2004 και συντονιστής για τα θέματα επικοινωνίας του πρωθυπουργού στην κυβέρνηση Σημίτη. Στις εκλογές του 2004, 2007 και 2009 επανεκλέγεται Βουλευτής στη Β΄ Αθηνών. Τον Σεπτέμβριο του 2010 γίνεται αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού με αρμοδιότητα τα Μ.Μ.Ε. στην κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου.

Ο Τηλέμαχος Χυτήρης, το 1973 εκδίδει στον Κέδρο, την πρώτη ποιητική του συλλογή “Ποιήματα εκ προμελέτης”. Έκτοτε κυκλοφόρησαν οι συλλογές “Θέμα” (εκδ. Πλέθρον 1978), “Τόποι νέοι” (εκδ. Νεφέλη 1983), “Σα να συνέβη” (εκδ. Νεφέλη 1986), ο συγκεντρωτικός τόμος “Το Τέλος της Ομιλίας” (εκδ. Καστανιώτη 1988), “Το Καλοκαίρι και το Τέλος της Ομιλίας” (εκδ. Καστανιώτη 2001), το οποίο μεταφράστηκε στα γαλλικά και κυκλοφόρησε στο Βέλγιο, από τις εκδόσεις PHI το 2003, και “Κίτρινη Σκόνη” (εκδ. Κέδρος 2006). Η τελευταία ποιητική συλλογή του “Τι μένει απ’ το Ρόδο” & “Μικρό μανιφέστο (γιατί πρέπει να διαβάζουμε ποίηση)” κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2010 από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το 1979-1981 διεύθυνε την ετήσια πολιτιστική έκδοση “Χρονικό” του Πνευματικού Κέντρου ΩΡΑ. Ο Τηλέμαχος Χυτήρης συμμετέχει σε εκθέσεις “οπτικής ποίησης” στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα Ιταλικά, Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά και Ρουμανικά και δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και ανθολογίες.

Είναι παντρεμένος με την Μαρία Φαραντούρη και έχουν ένα γιο τον Στέφανο.

ΕΡ : Κύριε Χυτήρη, σας θυμάμαι πριν από χρόνια που, μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών διαβάσατε ποιήματά σας στην γκαλερί «ΩΡΑ» του γνωστού πνευματικού ανθρώπου Ασαντούρ Μπαχαριάν (1924-1990), όπου οργανώθηκαν λογοτεχνικές και εικαστικές εκδηλώσεις που έφεραν στην δημοσιότητα νέους λογοτέχνες &  ποιητές. Η κλήση σας για την ποίηση ήταν από τότε έμφυτη σε σας ή καλλιεργήθηκε σταδιακά ;       

ΑΠ : Νομίζω ότι αυτά συνδυάζονται πάντα. Από μικρός διάβαζα ποίηση που ανακάλυψα στη βιβλιοθήκη του πάτερα μου στο σπίτι, όσο μεγάλωνα μου δημιουργήθηκε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον μέσα από τα μαθήματα στο γυμνάσιο, κυρίως από ένα καθηγητή μας καβαφολογο και ποιητή ο οποίος είχε το χάρισμα της μετάδοσης. Στα 20 μου χρόνια ως φοιτητής στη Φλωρεντία και εν μέσω αγώνων κατά της στρατιωτικής Δικτατορίας  ένιωσα την ανάγκη να εκφράσω γραπτώς της ανησυχίες μου με κατάληξη εκείνοι οι πρώτοι στοχασμοί να αποτελέσουν το υλικό της πρώτης ποιητικής μου συλλογής που την ονόμασα ‘’Ποιήματα εκ προμελέτης’’ και εκδόθηκε στον ‘’Κέδρο’’ το 1973.

ΕΡ : Ένα θέμα που ίσως απασχολεί τους αναγνώστες είναι, το πώς ασχοληθήκατε με την πολιτική, εσείς ένας ποιητής και μετά από αυτή την ερώτηση δεν θα μας απασχολήσει εδώ η πολιτική σας ενασχόληση. 

ΑΠ  : Ήρθε φυσιολογικά από μόνο του χωρίς καμιά ιδιαίτερη προσπάθεια από μένα. Είμαστε στη περίφημη δεκαετία του ’60 που αγώνες για δημοκρατία και πνευματική και καλλιτεχνική αναγέννηση πήγαιναν μαζί. Θυμάμαι να τρέχω στην Αθήνα το Καλοκαίρι του ’65 σε διαδηλώσεις των νέων με συνθήματα 1-1-4 , 15% για την Παιδεία και Δημοκρατία και στο ενδιάμεσο να πηγαίνουμε στα βιβλιοπωλεία να αγοράσουμε το τελευταίο βιβλίο του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου. Στα δισκάδικα να πάρουμε Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και το βράδυ στις μπουάτ μέσα σε μια κατάνυξη να ακούμε τα τραγούδια τους από τον Λάκη Παππά ,τη Φαραντούρη, τον Σαββόπουλο και ποιητές να διαβάζουν. Ήταν μια δημιουργική περίοδος που συνδύαζε τον πολιτικό ακτιβισμό με την πνευματική ανάταση και την τέχνη. Το ‘67 η στρατιωτική Δικτατορία με βρήκε φοιτητή στο εξωτερικό κι η διαμόρφωση μου συνεχίστηκε με άξονα πάντα την ενεργό συμμετοχή μου στους αντιδικτατορικούς αγώνες και ταυτόχρονα στην ενασχόλησή μου με την ποίηση. Πολλοί το βλέπουν αντιφατικό και τους παραξενεύει για μένα ήταν μια φυσιολογική εξέλιξη την οποία μάλιστα και υποστηρίζω. Ο πολιτισμός πρέπει να είναι στο επίκεντρο και της πολιτικής δράσης τότε και η Δημοκρατία θα είναι καλύτερη αλλιώς θα πετάει χαμηλά η ακόμα χειρότερα θα έρπει.

ΕΡ : Είναι γνωστό ότι ανήκετε στην λεγόμενη ποιητική Γενιά του ’70. Τι πιστεύετε ότι συνεισέφερε αυτή η Τρίτη μεταπολεμική ποιητική γενιά στα ελληνικά γράμματα ;

ΑΠ : Η γενιά του ’70 στην ποίηση κόμισε μια φρεσκάδα, μια μεγαλύτερη αμεσότητα στη γλώσσα και την έκφραση, έσπασε τον καθαρό φιλολογικό της χαρακτήρα και προσαρμόστηκε στην εποχή της με επιρροές από τη beat generation κι από Έλληνες ποιητές όπως ο Σαχτούρης, ο Καρούζος κι άλλους μεταπολεμικούς με φόντο τη γενιά του 30 και βέβαια την αρχαία ποιητική κληρονομιά. Εξάλλου είχε η γενιά αυτή ένα φιλικό δέσιμο μεταξύ της και δεν έβλεπε αφ’ υψηλού τα πράγματα και τους άλλους. Παρακολουθώντας πάντως την ποίηση των ξένων της ίδιας γενιάς πιστεύω ότι δεν έχει κάτι ιδιαίτερο να ζηλέψει. Βέβαια κάθε ποίηση έχει τη υποκειμενική σφραγίδα του δημιουργού της.

ΕΡ : Η γραφή σας εν πολλοίς είναι συμβολική και μάλιστα ιδιαιτέρως ολιγόλογη. Ποιος είναι κ. Χυτήρη ο ποιητικός σας κώδικας ;   

ΑΠ : Μου είναι δύσκολο να μιλάω για την ποίηση μου. Γενικώς πάντως θα έλεγα ότι είναι μια ποίηση κατά κανόνα υπαρξιακή, στοχαστική, με λυρικές αποχρώσεις. Ο αναγνώστης κι ο χρόνος όμως είναι οι τελικοί κριτές.

ΕΡ : Είστε παράλληλα ένας Κερκυραίος διανοούμενος, εάν κρίνω από το πεζογραφικό και μεταφραστικό σας έργο. Η πατρίδα σας η Κέρκυρα, σε ποιόν βαθμό σας έχει προσφέρει εμπνεύσεις στην ποιητική σας ή αναλόγως σας έχει επηρεάσει ;

ΑΠ : Πολύ. Γιατί συνδέεται με τα παιδικά και τα πρώτα εφηβικά μου χρόνια. Εκεί ανάγονται τα 2/3 της διαμόρφωσής μου. Η Κέρκυρα έχει μια πνευματική παράδοση, δεν είναι τυχαίο ότι στα ελληνικά γράμματα υπάρχει διακριτή η ‘’Επτανησιακή Σχολή’’. Κοντά στο σπίτι μου είναι το Μουσείο Σολωμού, στο κέντρο της πόλης, η Ιόνιος Ακαδημία που δίδαξε ο Κάλβος και δίπλα το σπίτι του Μαβίλη, του Πολυλά κλπ. Μια ατμόσφαιρα που σε ‘’προσκαλεί’’ να ασχοληθείς με τη λογοτεχνία. Αν σε αυτό προσθέσουμε την τύχη ο πατέρας μου να είναι λόγιος με λογοτεχνικά, ιστορικά και λαογραφικά συγγράμματα, αντιλαμβάνεστε ότι η φανερή και υποδόρια επίδραση σε μένα ήταν από την αρχή πολύ σημαντική.

ΕΡ : Η πολιτικές δυνάμεις της χώρας, είτε κυβέρνηση είτε αντιπολίτευση, με την πολιτική που ακολουθούν προσφέρουν θετικά στoν  Πολιτισμό ή όχι ;

ΑΠ : Δε θα έλεγα, χωρίς να θέλω να μηδενίσω τις προσπάθειες. Η αλήθεια είναι ότι το Υπουργείο Πολιτισμού είναι ένας διεκπεραιωτικός, γραφειοκρατικός οργανισμός με κέντρο του, όπως είναι φυσικό, τα πολλά και μοναδικά αρχαία που διαθέτει η χώρα. Παρόλα αυτά χάρις κυρίως στη Μελίνα Μερκούρη και στις πρωτοβουλίες της, ΔΗΠΕΘΕ, Μουσείο Ακρόπολης, πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης κλπ. ενισχύθηκε κι ο σύγχρονος πολιτισμός. Η αλήθεια είναι ότι τα στενά δημόσια οικονομικά, συνέπεια της κρίσης τη δεκαετία 2010-2020 και η πανδημία που ακολούθησε δυσχέραιναν την μεγαλύτερη ενίσχυση των Γραμμάτων και των Τεχνών που υπάρχει ανάγκη.

ΕΡ : Η ελληνική ποίηση είναι γνωστή στο εξωτερικό ; Το δικό σας ποιητικό έργο έχει μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες ;

ΑΠ : Στη νεότερη εποχή η ελληνική ποίηση έχει έναν star στο εξωτερικό διαχρονικό πλέον κι αυτός είναι ο Καβάφης. Γνωστός σε όλο τον κόσμο. Από κει και πέρα είναι γνωστά τα δυο Νόμπελ, Σεφέρης, Ελύτης και ιδιαίτερα πολυμεταφρασμενός ο Ρίτσος. Όσο αφορά τη νεότερη ποίηση δυστυχώς υπάρχει έλλειμα ενημέρωσης στο εξωτερικό. Σε αυτό συμβάλει κατά τη γνώμη μου μια γενικότερη υποβάθμιση της ποίησης μπροστά στο μυθιστόρημα για εμπορικούς λόγους και βέβαια οι αλλαγές στην τεχνολογία με το ίντερνετ που αφήνουν στην άκρη την ανάγνωση των βιβλίων. Το μέλλον είναι αβέβαιο αλλά προσωπικά πιστεύω ότι χωρίς την ποίηση δεν υπάρχει ζωή. Η ποίηση είναι εσώτερη ανάγκη για τον άνθρωπο. Όσο αφορά τα δικά μου ποιήματα αλλά και των συναδέλφων ποιητών της Γενιάς, έχουν μεταφραστεί ,έχουν εκδοθεί και κυκλοφορήσει στο εξωτερικό με μικρή ανταπόκριση μεταξύ των επαϊόντων. Αυτό δεν είναι ελληνικό φαινόμενο συμβαίνει με τη σύγχρονη ποίηση όλων των χωρών και σε κάθε γλώσσα. Οι καλιεργούντες την ποίηση κι οι αναγνώστες τους ήταν πάντα κι είναι και σήμερα μια μειοψηφία. Ας ελπίσουμε ότι οι νέοι καιροί θα ξαναβρούν την ποίηση και την ανάγκη της.  

ΕΡ : Γνωρίζω ότι έχετε προσφέρει στην ποίηση, αλλά νομίζω πως σας θέλγει και η πεζογραφία ανεξάρτητα από το είδος της. Έχετε ασχοληθεί απ’ ότι γνωρίζω και με το δοκίμιο. Τι ήταν αυτό που σας έστρεψε στον πεζό λογοτεχνικό λόγο ;   

ΑΠ : Έχω εκδώσει 3 αφηγήματα στο ‘’Μελάνι’’ με τον τίτλο      ‘’ Ημερολόγιο μιας επιστροφής’’ που αναφέρονται στη μετάβαση από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία. Ένιωσα την ανάγκη να επεκταθώ στην αφήγηση, που πάντα μου άρεσε, και να συνομιλήσω πιο άμεσα με τους αναγνώστες και με την πραγματική και τρέχουσα Ιστορία την οποία την προσπερνάμε και την ξεχνάμε εύκολα, όταν δεν την διαστρεβλώνουμε και μάλιστα επισήμως. Μαζί με την ποίηση συνεχίζω να ασχολούμαι και με το πεζό σε αφηγηματική μορφή. Με ενδιαφέρει. Το βιβλίο μεταφράστηκε πρόσφατα και στα γαλλικά κι έχει θετικές αντιδράσεις.

ΕΡ : Είστε πολύ γνωστή προσωπικότητα στην χώρα. Η τηλεόραση σας πρόβαλε παλαιότερα. Τι θα λέγατε όμως για την θετική ή αρνητική επιρροή της TV στην διαμόρφωση της παιδείας των πολιτών και τον πολιτισμό ;

ΑΠ : Είμαι υπερ. της χρησιμοποίησης της τεχνολογίας στην υπηρεσία των ανθρώπων, αλλά είμαι κατά της χρησιμοποίησης της για τη χειραγώγηση των πολιτών. Κι αυτό συμβαίνει με την τηλεόραση, την χρησιμοποιούν τα ιδιωτικά συμφέροντα όχι για να διαδώσουν τη γνώση και την αντικειμενική πληροφόρηση αλλά σα άρμα καταναλωτισμού ,επηρεασμού και καθήλωσης του επιπέδου των θεατών- ακροατών. Γι’ αυτό η βάση μιας κοινωνίας είναι η καλή Παιδεία, αυτή σου επιτρέπει να είσαι επαρκής θεατής και αναγνώστης με άλλα λόγια να έχεις κριτήριο και να κάνεις σωστή επιλογή κι όχι ένα άβουλο θήραμα στα χεριά των κάθε είδους συμφερόντων. 

ΕΡ : Γνωρίζω ότι δεν σας αρέσει η πολλή δημοσιότητα, αλλά εγώ επιμένω ότι είστε ενδιαφέρον ποιητής, που πιστοποιείται και από την επιτυχή παρουσίαση ποιητικού σας έργου από τις εκδόσεις «Γκοβόστη» στην σειρά de profundis.  Τώρα γράφετε (συγγράφετε) κάτι καινούργιο ;

ΑΠ : Έχω έτοιμο από καιρό ένα μεγάλο σπονδυλωτό ποίημα , με την πανδημία να καθυστερεί την έκδοσή του. Επίσης συνεχίζω την αφηγηματική πεζογραφία με μια τοιχογραφία των τελευταίων 50 χρόνων μέσα από τη δική μου πείρα και το δικό μου στοχασμό.

ΕΡ : Και μια τελευταία ερώτηση. Ήσασταν έμπειρος και διάσημος πολιτικός. Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε στο να αποχωρήσετε – όπως έχετε δηλώσει – από την πολιτική και θα ήθελα να μου πείτε ποιο προεξέχει ; το «πολιτικός» ή «ποιητής» ή και τα δύο ;  

ΑΠ : Θεωρώ ότι ήμουν από νέος ένας ενεργός πολίτης που με καθόριζε η ξένη φράση ‘’το be positive’’ ήτοι ‘’να είσαι θετικός’’ στη σκέψη και σε ότι κάνεις. Έτσι κινήθηκα και στο χώρο της πολιτικής για πολλά χρόνια ( περίπου 30) αναλαμβάνοντας επανειλημμένως και υψηλά και δύσκολα καθήκοντα. Κάποια στιγμή είμαι της άποψης, όπως και πολλοί άλλοι, ότι πρέπει να αποχωρείς από το δημόσιο βίο ώστε να έρθουν οι νεότεροι. Αυτό συνέβη εδώ και 10 χρόνια(2012) και δεν το μετάνιωσα.

 Από την άλλη μεριά ασχολήθηκα το ίδιο ενεργά και ασχολούμαι με την ποίηση και άλλα είδη γραφής. Πολλοί το θεωρούν ασυμβίβαστο, εγώ όχι. Αισθάνομαι καλά με τον εαυτό μου κι αυτό έχει σημασία τελικά. Που ρίχνω το ουσιαστικότερο βάρος; Στην συναισθηματική νοημοσύνη έμφυτη και καλλιεργημένη σε συνδυασμό με την απόλυτη ανάγκη της ποίησης. Πέστε το και ουτοπία αλλά για μένα ήταν και είναι μια πραγματικότητα. Έτσι είδα, δημιούργησα κι έζησα τον κόσμο και τον εαυτό μου μέσα σε αυτόν.

 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ 

 

SHARE
RELATED POSTS
«Ο Άλλος Άνθρωπος: Ένα “Φραντσάιζ” αλληλεγγύης και ανθρωπιάς!», της Ντόρας Αρκουλή
Βασίλης Παπακωνσταντίνου: “Αν δεν φτιάξεις το μέλλον, δεν θα αποκτήσεις παρελθόν”, του Άγγελου Κουτσούκη
“Η αδικία που πληγώνει”, Δημήτρης Καραγιάννης (συνέντευξη)

Leave Your Reply

*
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.