Δημήτρης Μπρούχος 

Όταν το 2009 μου ανατέθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας και το Δήμο της Ηρωϊκής πόλης Νάουσας, να γράψω ένα πρωτότυπο έργο για το εξαιρετικά σημαντικό και τραγικό συνάμα γεγονός της σύγχρονης Ιστορίας μας, πέρα από τη συστηματική μελέτη, αφουγκράστηκα την κυτταρική μου μνήμη. Ως Μακεδόνας και ως πνευματικός δημιουργός.

Περπάτησα πολύ στις ρούγες και στις γειτονιές του τόπου. Συνομίλησα με τα γέρικα δέντρα. Ένιωσα το ρίγος στις φυλλωσιές του ανέμου.Μύρισα το χώμα μετά τη βροχή, που έβγαζε πατημασιές χρόνων και βημάτων που δεν θα ξανάρθουν.Άκουσα παλιούς να μιλάνε στους δρόμους, επισκέφτηκα τον τόπο θυσίας, είδα τα πρόσωπα των γυναικών να μου χαμογελάνε απ’ το απυρόβλητο τ’ ουρανού, σα να μου λέγαν: «Εμείς, το χρέος μας το πράξαμε απέναντι στην τιμή και την υπόληψη της καταγωγής μας».

Κι είδα τις 1241 ψυχές, τους Μάρτυρες της Πίστης και του Έθνους να σεργιανούν α-μέριμνα πλάι-πλάι με τους σφαγείς τους στον κάμπο, στην Αράπιτσα κι από κει στις γειτονιές των αγγέλων κι αυτό γιατί…
Τι άλλο είν’ ο Έλληνας από πολεμιστής, νοικοκύρης, άρχοντας, φίλος, που έχει μάθει να διεκδικεί, να μάχεται, να κερδίζει, να χάνει μα προπάντων να συγχωρεί;…

Σ’ αυτόν τον ανώνυμο ΄΄Ελληνα κι Ελληνίδα, Μακεδόνα και Μακεδόνισσα, Ναουσαίο και Ναουσαία του χρέους, που αψήφισε απειλές και κάτεργα και τυραννίες, που πάλεψε με νύχια και με δόντια να κρατηθεί και να κρατήσει ψηλά το λάβαρο της ε-θνικής αξιοπρέπειας και περηφάνιας του Γένους, είναι το έργο που με τη Χάρη του Θεού εμπνεύστηκα, δημιούργησα και κατέθεσα ως ελάχιστον οβολό στην Εθνική μας Μνήμη, έναντι του μαρτυρικού οβολού Εκείνων, με τίτλο:

«Ο ΧΑΛΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ – 1822μ. Χ., Ελληνική ραψωδία»,
που με μοναδική ευαισθησία ζωγράφισε με νότες το δρώμενο, παρακολουθώντας τον βηματισμό των στίχων ο Δημήτρης Παπαδημητρίου. Ξενυχτώντας, κουβεντιάζοντας, σκαλίζοντας μνήμες, δακρύζοντας, βάλαμε φωτιά στην καρδιά μας και στίχοι και νότες γίναμε ένα.

Με κυρίαρχη ερμηνευτική παρουσία τη Φωτεινή Δάρρα, στην παγκόσμια πρώτη του έργου, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή του Θωμά το 2010, στο Δημοτικό Θέατρο Νάουσας.

Ιστορικά στοιχεία

Παρ’ όλη την ευημερία της και τα προνόμιά της, το Φεβρουάριο του 1822, η Νάουσα και η περιοχή της βρίσκονται στο επίκεντρο μιας μεγάλης εξέγερσης στα πλαίσια της Ελληνικής Επανάστασης, που ήδη είχε ξεσπάσει σε άλλες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μετά από μια ολόκληρη σειρά πολεμικών επιχειρήσεων των Ναουσαίων, με αρχηγούς τους Ζαφειράκη Θεοδοσίου και Τάσο Καρατάσο, που είχαν στο-χο τη δημιουργία ελεύθερου επαναστατικού καθεστώτος στην περιοχή, η πόλη η ίδια πολιορκείται από τα στρατεύματα του Διοικητή της Θεσσαλονίκης Εμπού Λουμπούτ και πέφτει τελικά μπροστά στις πολυπληθέστερες δυνάμεις του εχθρού στις 22 Απριλίου, την Κυριακή του Θωμά, του ίδιου έτους.
«Πέτρα στην πέτρα να μη μείνει και ούτε φωνή αλέκτορος να ακουστεί». Αυτή ήταν η σκληρή διαταγή του Σουλτάνου, που με απίστευτη μανία και απερίγραπτες θηριωδίες εκτέλεσε ο στρατός του. και έμεινε στην Ιστορία ως το Ολοκαύτωμα της Νάουσας. Λεηλασίες, σφαγές και εξανδραποδισμοί του πληθυσμού, αλλά και απερίγραπτες σκηνές αυτοθυσίας και ηρωισμού από πλευράς των Ναουσαίων, ακολούθησαν την πτώση αυτή. Αρκετές γυναίκες προτιμούν να σκοτωθούν πέφτοντας με τα παιδιά τους στ΄ αφρισμένα νερά του καταρράκτη της Αράπιτσας στους «Στουμπάνους», παρά να πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Η πόλη καταστράφηκε και τα προνόμιά της αναιρέθηκαν.

Όλα αυτά τα αποτρόπαια που συνέβησαν τότε, έμειναν ως γεγονός στην Ιστορία ως το Ολοκαύτωμα ης Νάουσας.

Η επανάσταση της Νάουσας συντέλεσε στην απώλεια χρόνου και δυνάμεων για τους Τούρκους, προς όφελος του Αγώνα στη νότιο Ελλάδα. Για την συνεισφορά της στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία από τον Τουρκικό ζυγό η Νάουσα είναι η μόνη που φέ-ρει τον τίτλο «Ηρωική πόλη», με Βασιλικό Διάταγμα από το 1955. (ΒΔ.17/8./1955 ΦΕΚ 240/Α/3-9-1955).
Χθες Κυριακή του Θωμά 23 Απριλίου 2017, 195 χρόνια από τη μεγάλη σφαγή, σε μια ηλιόλουστη Νάουσα, «Νιάουστα» κατά την παλιά ονομασία, σύσσωμος ο λαός θυμήθηκε, εκκλησιάστηκε, τίμησε τη μνήμη των 1241 Νεομαρτύρων και Εθνομαρτύρων και χάρηκε τα νιάτα που με περηφάνια παρήλασαν μπροστά από το Ηρώο. Πραγματικά, σπανίως έχω δεί μαθητές όλων των ηλικιών να κρατούν τόσο σφιχτά τη Σημαία μας, σα να υπόσχονται: «Κι εμείς εδώ είμαστε!…».

Και ήταν πραγματικά συγκλονιστική η στιγμή, που το ανώνυμο πλήθος έψαλλε μαζί με το Χριστός Ανέστη:

«Λαός Ανέστη! Ελλάς Ανέστη! / Χίλιοι διακόσιοι και σαράντα ένας / Που αγωνιστή-κανε σα να’ταν Ένας! / Ελλάς Ανέστη! Λαός Ανέστη! / Πίστη Χριστού ομολόγησαν και ΗΤΑΝ ΟΛΟΙ ΕΝΑΣ!». (1241-IN MEMORIAM, η κορύφωση του έργου μου: Ο Χαλασμός της Νάουσας).