Δήμητρα Παπαναστασοπούλου 

Γνωρίζω πολύ καλά ότι για την θλιβερή επέτειο της 29ης Μαϊου 1453 θα γίνουν πλήθος αναφορές. Επιλέγω, λοιπόν, να αναφερθώ στην ακριβώς προηγούμενη, την τελευταία ελεύθερη μέρα, την ημέρα που οι πολιορκημένοι ανάσαναν τον αέρα της και τη μυρωδιά της θάλασσας, την ημέρα που τελέστηκε και η τελευταία χριστιανική λειτουργία στην εκκλησία της Αγίας του Θεού Σοφίας. Την λειτουργία που η παράδοση θέλει ατελείωτη, και που περιμένει «ξάγρυπνη» να έρθει η ιερή στιγμή που θα συνεχιστεί και θα ακουστεί η απόλυση από έναν χριστιανό ιερέα. Την μέρα την αξημέρωτη.

Είχαν κιόλας συμβεί πολλά και αποκαρδιωτικά. Ωστόσο, όλοι οι ηρωικοί υπερασπιστές της Πόλης, γνώριζαν ότι κάποια στιγμή ο Μωάμεθ θα έδινε το σύνθημα της τελευταίας εφόδου- της εφόδου του θανάτου και της καταστροφής. Κι όπως ετοιμαζόντουσαν οι Τούρκοι, ετοιμαζόντουσαν και οι Ρωμαίοι με τους δύο θεόσταλτους και τραγικούς αρχηγούς τους:

Πρώτον, τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, έναν άλλο Λεωνίδα που μήνυσε στον Μωάμεθ ότι «το δε την Πόλιν σοι δούναι ουτ’ εμόν εστίν ουτ’ αλλου των κατοικούντων εν ταύτη∙ κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών», με άλλα λόγια ένα άλλο «μολών λαβέ». Το ίδιο ακριβώς. Με το ίδιο τίμημα. Με το ίδιο στεφάνι της δόξας.

Δεύτερον, τον αρχιστράτηγο Ιωάννη Ιουστινιάνη Λόγγο- το ατρόμητο παλικάρι από τη Χίο που έλκυε την καταγωγή του από την πλούσια οικογένια των Ιουστινιάνι της Γένουας∙ ένα παλικάρι που αποφάσισε μόνο του να θέσει τον εαυτό του και τους άριστα εκπαιδευμένους άνδρες του στη διάθεση του Παλαιολόγου και της ξακουστής Πόλης του.

Μου θυμίζει σε πολλά τον κατοπινό μας ήρωα Παύλο Μελά. Και οι δύο, από πλούσιες οικογένειες και έχοντας μπροστά τους μια λαμπρή καριέρα και ζωή, τα άφησαν όλα για την τιμή και την ελευθερία της πατρίδας. Έδωσαν το αγνό, νεανικό τους αίμα και τα ονόματά τους έμειναν για πάντα χαραγμένα με το ανεξίτηλο μελάνι της ανιδιοτέλειας του πραγματικού ήρωα, του πραγματικού πατριώτη.

Οι πολιορκημένοι προσεύχονται και κάνουν λιτανείες με περιφορές ιερών εικόνων μπροστά στα κατεστραμένα τείχη. Έγινε η τελευταία λειτουργία κι ο κόσμος έτρεξε, λησμονώντας τους ενωτικούς και τους ανθενωτικούς, όλοι όμοιοι μπροστά στον επικείμενο θάνατο, έτοιμοι να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων δίπλα στον αυτοκράτορά τους που πολεμά μαζί τους, που ξενυχτά μαζί τους, που τους εμψυχώνει ακόμη μια φορά, εκείνη την τελευταία νύχτα που τα πέπλα της έμελαν να μην αποσυρθούν με την εμφάνιση του ήλιου. Γιατί ο ήλιος της 29ης Μαϊου ήταν ψεύτικος, γιατί έλαμπε για τον εχθρό.

«Με θάρρος κι ακλόνητη πίστη χτυπάτε τους εχθρούς κι ο Κύριος και θεός μας θα μας βοηθήσει». Μ’ αυτά τα λόγια τέλειωσε την ομιλία του ο Παλαιολόγος, κοινώνησε και πήρε μόνος το δρόμο για το παλάτι του- για τελευταία φορά.

“Ω, υπεραγία Δέσποινα, άπλωσε το χέρι ενώπιον του υιού σου και Θεού μας, προστάτεψέ μας Δέσποινα, από την οργή του Θεού κι από τον όλεθρο μας, γιατί αύτη τη στιγμή, Πάναγνη και Υπεράμωμη, είμαστε μπροστά στου άδη το στόμα: έλα, φιλέσπλαχνη και φιλάνθρωπη, και σώσε μας, πάρε μας στη δεξιά σου προτού μας καταβροχθίσει ο άδης κι όλοι θα δοξάζουν, και θα ευχαριστούν το υπεράγιο κι υπέρλαμπρο όνομα σου”. Ήταν τα λόγια του Πατριάρχη που κρατούσε στα χέρια του τις άγιες εικόνες και από τα μάτια του έτρεχαν δάκρυα.

Ο Ιουστινιάνης πήγε πάλι πίσω στην Πύλη του Ρωμανού, την τραγική πύλη της πολιορκίας. Για άλλη μια φορά έστησε με τους άντρες του, όπως μπόρεσε, τα πεσμένα τείχη. Και περίμενε άγρυπνος φρουρός τον εχθρό. Πιο κεί στάθηκε ο Παλαιολόγος- ο τελευταίος αυτοκράτωρ. Θα πολεμούσαν όλοι μαζί ανδρεία και παράτολμα, όπως είχαν κάνει τόσες και τόσες φορές. Αλλά ετούτη θα ήταν η τελευταία.

Ο ήλιος έδυσε. Το τελευταίο φως χάθηκε.

Μέσα στην ασέληνη νύχτα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα άρχισε η πιο άγρια αντιπαράθεση που κατέληξε στην νίκη του Μωάμεθ που ονομάστηκε Πορθητής και στον θάνατο των δύο αρχηγών.

 * Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr