Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

΄ ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Ο ΑΡΜΕΝΙΣΤΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ΄΄ του ΜΙΧΑΛΗ ΓΕΛΑΣΑΚΗ  εκδόσεις ΑΓΡΑ.

Το 2018 κυκλοφόρησε το βιβλίο΄΄Νίκος Καββαδίας-Ο αρμενιστής ποιητής΄΄με κείμενα, έρευνα  και επιμέλεια του Μιχάλη Γελασάκη, και ένα χρόνο αργότερα , αφού εξαντλήθηκε η πρώτη έκδοση, επανακυκλοφόρησε η καινούργια, επαυξημένη και αναθεωρημένη.

΄΄Πες το παραξενιά, πες το μοίρα, μου ΄λαχε να ζήσω τα όσα έζησα και να τα κάμω ποίηση. Αν δεν τα΄χα ζήσει και τα έγραφα παρ΄όλα αυτά, τότε ίσως να΄μουνα μεγάλος ποιητής΄΄, διαβάζουμε τα λόγια του Νίκου Καββαδία στην εισαγωγή του βιβλίου.

Η αλήθεια είναι ότι ο Νίκος Καββαδίας είναι ένας από τους πιο σπουδαίους ποιητές που βγήκαν από την περίφημη γενιά του ΄30. Ακόμα κι αν δεν έχει τύχει κάποιος να έχει διαβάσει ποιήματά του, σίγουρα έχει ψιθυρίσει κάποια ή κάποιες από τις μελοποιήσεις των στίχων του. Πέρα από την αντικειμενική αξία των γραπτών του, ευτύχησε να μελοποιηθεί από σπουδαίους συνθέτες και οι στίχοι του να γίνουν σπουδαία τραγούδια. Ο Γιάννης Σπανός, ο  Θάνος Μικρούτσικος, η Μαρίζα Κώχ,ο Δημήτρης Ζερβουδάκης, οι Ξέμπαρκοι, ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχας, ο Λάκης Παπαδόπουλος αναμετρήθηκαν με τους στίχους του και έγραψαν σπουδαία τραγούδια. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Νίκος Καββαδίας και ο κόσμος του μπήκαν στη ζωή μας, ακόμα κι αν δεν είμαστε οι τυπικοί αναγνώστες ποίησης.

Από την άλλη, οι στίχοι του, έχουν μια ΄΄λαϊκότητα΄΄ που σπάνια συναντάς σε έναν  ποιητή τόσο μεγάλου βεληνεκούς. Οπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου ο Μιχάλης Γελασάκης:΄΄Ο μύθος του Καββαδία δημιουργήθηκε από νωρίς. Με την πρώτη του συλλογή, που εκδόθηκε το 1933 σε μόλις 245 αντίτυπα, το Μαραμπού. Ο τίτλος της τον ακολούθησε ως παρατσούκλι από εικοσιτριών ετών μέχρι το τέλος της ζωής του,το 1975. Το όνομά του συνοδεύτηκε και εξακολουθεί να συνοδεύεται από πλήθος ερωτικές, εξωτικές, μυστηριώδεις και συναρπαστικές ιστορίες, κυρίως μη φιλολοφικές-ποιητικές. Πολλές από  αυτές είναι παντελώς άσχετες με την πραγματικότητα, άλλες πάλι-οι περισσότερες-εντελώς αληθείς, πως οι ιστορίες που μας διηγήθηκε ο ίδιος μέσα από το χαρακτηριστικό  αφηγηματικό έργο του.Τίποτα σε όσα έγραψε δεν ήταν  τυχαίο.

΄΄Είναι όλα αληθινά πέρα για πέρα.΄Η ο ίδιος τα΄ζησα ή τα είδα να γίνονται στο πλάι μου΄, όπως έχει πει ο ίδιος.

Αυτές οι συναρπαστικές ιστορίες και η καταγραφή τους εξελίσσονταν παράλληλα με εκατομμύρια ΄΄κλίκ΄΄ του δείκτη σε Κώδικα Μόρς, που έχει καταργηθεί στα καράβια από τα μέσα της δεκαετίας του ΄90 και χρησιμοποιείται πλέον μόνο από κάποιους παλιούς Ραδιοφάρους.

Ο καταραμένος ποιητής με την παιδική αθωότητα είναι σήμερα ένας από τους πιό δημοφιλείς και πολυδιαβασμένους Έλληνες ποιητές. Μάλιστα.ο τόσο μικρός όγκος του έργου του σε συνάρτηση με τη δημοφιλία του δίνουν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα που μόνο με τις περιπτώσεις του Κ.Π.Καβάφη και του Κ.Γ.Καρυωτάκη μπορεί να συγκριθεί στη νεοελληνική ποίηση. Σαφώς, υπάρχουν κι άλλοι σημαντικοί με μικρό σε έκταση ποιητικό έργο, που έχουν μείνει στην ιστορία, αλλά η δημοφιλία τους και η αναγνωσιμότητά τους σήμερα δεν είναι τόσο μεγάλες όσο του Καββαδία΄΄.

Ο Μιχάλης Γελασάκης σε αυτό το βιβλίο έκανε σπουδαία δουλειά. Συγκέντρωσε όλες τις συνεντεύξεις που έδωσε στη ζωή του ο Νίκος Καββαδίας.

Δημοσιεύει την αλληλογραφία πρός τον ποιητή με επιστολές του Καίσαρα Εμμανουήλ, του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, του Αγγελου Σικελιανού, του Θράσου Καστανάκη, της Μέλπως Αξιώτη, του Μάρκου Αυγέρη.

Επιστολές που έγραψε ο ποιητής προς τον Νικήτα Ράντο, τον Γλαύκο Αλιθέρση, τον Γιώργο Κοτζιούλα, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Μ.Καραγάτση, τον Γιώργο Σεφέρη, την αλληλογραφία του με τον Στρατη Τσίρκα , τον Κ.Καρθαίο, τον Θράσο Καστανάκη.

Ανέκδοτα και αθησαύριστα ποιήματα, έργα που ο Νίκος Καββαδίας δεν  συμπεριέλαβε σε καμμία από τις συλλογές του.

Κριτικά κείμενα και άρθρα που έγραψε.

Μαρτυρίες ανθρώπων όπως η αδελφή του Τζένια Καββαδία, η Αλκη Ζέη, η Ζώρζ Σαρή, ο εκδότης Νότης Καραβίας, ο Κλείτος Κύρου, ο Ηλίας Πετρόπουλος, ανθρώπων που τον έζησαν από κοντά.

Υπάρχει, επίσης, όλος ο ναυτικός φάκελος του Νίκου Καββαδία, που περιέχει από βεβαιώσεις υπηρεσιών ασυρμάτου μέχρι το δίπλωμα Ραδιοτηλεγραφητή Β΄τάξεως.

Υπάρχουν φωτογραφίες όλων των καραβιών που υπηρέτησε.

Τα πιο πολλά από αυτά τα στοιχεία, όπως καταλαβαίνετε, δημοσιεύονται για πρώτη φορά.

Ο Μιχάλης Γελασάκης έκανε υποδειγματική δουλειά. Συγκέντρωσε σε έναν τόμο οτιδήποτε έχει σχέση με τον ποιητή. Και όσο κι αν ακούγεται κλισέ, μέσα από όλα αυτά τα στοιχεία που συγκέντρωσε είτε πρόκειται για συνεντεύξεις, είτε πρόκειται για ανέκδοτα ποιήματά του, είτε πρόκειται για τις φωτογραφίες των πλοίων από όπου πέρασε, όλα αυτά φέρνουν τον Νίκο Καββαδία λίγο πιο κοντά μας. Οπως πολύ σωστά γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:΄΄ Νέα σημαντικά στοιχεία για τον Νίκο Καββαδία έρχονται στην επιφάνεια σαραντατέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του. Υστερα από πολύχρονη έρευνα του δημοσιογράφου και μελετητή Μιχάλη Γελασάκη, παρουσιάζεται ένας τόμος με ανέκδοτο και αθησαύριστο έργο, άγνωστες συνεντεύξεις του ποιητή, τον ναυτικό του φάκελο,  τα καράβια που ταξίδεψε, ανέκδοτη αλληλογραφία, σπάνιες μαρτυρίες, χειρόγραφα και αρχειακά έγγραφα, αδημοσίευτες φωτογραφίες, τη σχέση του με τον Γιώργο Σεφέρη και άλλα ευρήματα με επεξηγηματικά κείμενα. Η έκδοση αυτή επαναπροσδιορίζει την ανάγνωση και τη μελέτη γύρω απο τον ΄΄Ιδανικό κι ανάξιο εραστή, των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων΄΄, ό οποίος παραμένει ένας από τους δημοφιλέστερους και πιο διαβασμένους Έλληνες ποιητές΄΄.

΄΄Ο Καββαδίας μπορεί να έμεινε γνωστός ως ο ποιητής της θάλασσας, αλλά αυτό αποτελεί μόνο μία μικρή εικόνα σε σχέση με την πραγματικότητα. «Μπορεί να μίλησε με τη γνώση των θαλασσινών, χρησιμοποιώντας ως εργαλεία του τη ναυτική ορολογία και το λεξιλόγιο των καραβιών και της θάλασσας, αλλά αυτό αποτέλεσε απλώς το πρόσχημα για να αναφερθεί σε όλα τα μεγάλα θέματα που βασανίζουν τον άνθρωπο: τον έρωτα, τον θάνατο, την εκμετάλλευση…».

«Ποιος είπε φούντο; Ψέματα. Δε φτάσαμε ποτές». Αυτός ο στίχος, σύμφωνα με τον Μιχάλη Γελασάκη, δείχνει την ευρύτητα του έργου του Καββαδία, που αδικήθηκε σε ένα βαθμό με το να τον συνδέουν μόνο με τη θάλασσα, τα λιμάνια και τις γυναίκες.

Ο Καββαδίας ήταν μεγάλος ποιητής, παρότι ο ίδιος είχε δηλώσει πως «πες το παραξενιά, πες το μοίρα, μου ’λαχε να ζήσω τα όσα έζησα και να τα κάμω ποίηση. Αν δεν τα ’χα ζήσει και τα έγραφα παρ’ όλα αυτά, τότε ίσως να ’μουνα μεγάλος ποιητής». Βέβαια, το έργο του γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς πως όλες οι τοποθεσίες και οι περιγραφές που κάνει είναι πραγματικές – ο Γουίλυ ο μαύρος θερμαστής, το μπαρ Ρετζίνα στη Μαρσίλια, το Φερνάντο Πο κ.ά.

Στην τελική, αυτό που έχει σημασία για τον Μιχάλη, δεν είναι αν ο Καββαδίας θα ήταν εξίσου μεγάλος ποιητής αν δεν είχε ζήσει αυτά που έζησε. «Η ουσία είναι αυτό που τελικά καταγράφηκε στο έργο του και ο τρόπος που μας το μετέδωσε».

΄΄Το βιβλίο φωτίζει και τη σύνδεση της ποίησης του με τη ζωή του, στίχων που δούλευε ξανά και ξανά επί χρόνια. «Η έρευνα φέρνει και κατανόηση για τα όσα έγραψε. Στο ποίημα Yara yara υπάρχει ο στίχος “Σε λόφο γιαπωνέζικο, κοιμάται το στερνό”. Αυτός ο στίχος είναι μια ευθεία αναφορά στον μικρό του αδελφό, πρώτο καπετάνιο που αυτοκτόνησε 40 χρονών, τον βρήκαν νεκρό μέσα στην καμπίνα του και τον έθαψαν στο νεκροταφείο των ξένων, σ’ ένα λόφο στο Κόμπε της Ιαπωνίας. Ο αρχικός στίχος ήταν διαφορετικός. Η γνώση του γεγονότος δίνει άλλη βαρύτητα και έτσι φαίνεται και το βάθος του ποιητή. Τα πάντα στον Καββαδία κάτι κρύβουν από κάτω. Συχνά τον χαρακτηρίζω παγόβουνο, λευκό και όμορφο στην επιφάνεια αλλά από κάτω υπάρχει ένας ακόμη μεγαλύτερος κόσμος. Τίποτα από όσα γράφει δεν είναι εύκολο, δεν έγραφε στο πόδι. Υπήρχε ποίημα που δούλευε επί 15 χρόνια»,λέει ο Μιχάλης Γελασάκης.

Νομίζω πως είναι ενδεικτικό ένα μικρό απόσπασμα από την τελευταία συνέντευξη, μόλις τρεις ημέρες πριν από τον θάνατό του, που έδωσε ο Νίκος Καββαδίας για το πώς αντιλαμβανόταν το πράγματα :

Και να διαβάσει πώς αυτοχαρακτηρίστηκε ο Καββαδίας στην τελευταία συνέντευξη της ζωής του, μια συνομιλία που έλαβε χώρα μόλις τρεις μέρες πριν τον θάνατό του στο περιοδικό «Γυναίκα». και δημοσιεύθηκε τρία χρόνια αργότερα

Είχε λοιπόν πει στη Φλέρυ Κούβελα-Τασσιάκου: «Καλή μου, λαθεύεις… Εγώ δεν είμαι ποιητής…Είμαι στοχαστής. Είμαι αρμενιστής φιλόσοφος. Οι στίχοι μου είναι λόγια, ιστορίες, ζωή ατόφια…αλλά μη το παίρνεις για επάγγελμα. Αν δεν έχω τίποτα ουσιαστικό να πω, σωπαίνω. Τη σέβομαι την ποίηση. Γι’ αυτό, όσο λιγότερο γράφω τόσο περισσότερο πρέπει να καταλαβαίνεις ότι τη σέβομαι. Κι ύστερα, ο ποιητής βάζει κάτω τη φαντασία, στύβει το μυαλό και γράφει. Είναι επαγγελματίας. Νομίζει πως έχει χρέος να συντηρήσει όνομα και φήμη. Εγώ βλέπω, ζω, αγκομαχώ το χρόνο… Ανάμεσα σε κρεβάτια, σε καμπαρέ, σε τυφώνες….»

΄΄Ο Μιχάλης Γελασάκης έγραψε ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία των τελευταίων ετών και είναι για τη ζωή του Νίκου Καββαδία ΄΄έγραψε η Λίνα Ρόκου στην Popaganda.