Την «Απολογία Σωκράτους» του Πλάτωνα παρουσιάζει κάθε Δευτέρα και Τετάρτη, στις 6.30 μ.μ., στο θέατρο «ΑΛΚΜΗΝΗ» (Αλκμήνης 8, Γκάζι, στάση μετρό Κεραμεικός, τηλ.: 210.3428.650), ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος (σκηνοθεσία – ερμηνεία). Μετάφραση: Αλέξανδρος Μωραϊτίδης. Μουσική: Χρήστος Λεοντής. Δραματουργική επεξεργασία: Ματίνα Μόσχοβη.

Ισως γι” αυτό στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Κ.Κωνσταντόπουλος, κοστούμι και κίνηση, παραπέμπουν στον Χριστό – Σωκράτη. Δεν είναι καθόλου άστοχη αυτή η σκηνική ανάγνωση πάντως, καθώς με διαφορά κάποιων αιώνων και ο Χριστός είχε την ίδια τύχη -της θανατικής καταδίκης- ως αποτέλεσμα της δικής του φιλοσοφικής θεώρησης. Οπως και να έχει πάντως ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος με μεγάλο σκηνοθετικό και υποκριτικό μόχθο, έχοντας τέλεια ασκημένα εκφραστικά μέσα – φωνή, αναπνοή, άρθρωση, έκφραση, τονικότητα, αλλά και πνευματικότητα- καταθέτει μια ακόμη εξαιρετική ερμηνεία

Στο σημείωμά του ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος μεταξύ άλλων τονίζει «Λένε πως : «η γνώση μας για τον Σωκράτη είναι θέμα σωκρατικής ειρωνείας. Το μόνο που ξέρουμε με βεβαιότητα για αυτόν είναι ότι δεν ξέρουμε τίποτα». Ετσι ο καθένας μας, ίσως, έχει έναν δικόν του Σωκράτη… Και ο κάθε μελετητής – άρα: και ο κάθε καλλιτέχνης- είναι υποχρεωμένος να παίρνει συνεχώς θέση και να κάνει τις επιλογές του».

Η αλήθεια είναι ότι με το ανέβασμα αυτό ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος ξανανοίγει ένα μεγάλο θέμα που απασχόλησε αναρίθμητους μελετητές, στους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του. Μας έβαλε να ξαναδιαβάσουμε, να ψάξουμε ξανά, ένα θέμα που σαν παιδιά μας απασχόλησε μέσα από τα σχολικά βιβλία κατ” αρχήν για το προφανές, ότι δηλαδή η θανατική ποινή είναι απάνθρωπη και εντελώς αναντίστοιχη με το βάρος των αδικημάτων. Παράλληλα μας προβλημάτιζε για το πως είναι δυνατόν ένα δημοκρατικό καθεστώς να σκοτώνει ένα φιλόσοφο επειδή είχε διαφορετικές ιδέες. Πως ένα παιδί να πάρει θέση αν ήταν σωστή η φιλοσοφική θεώρηση του Σωκράτη, αν οι κατηγορίες εναντίον του απειλούσαν πράγματι τη δημοκρατία και το κώνειο θα την έσωζε; Ήμασταν ακόμη μικρά παιδιά για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τα παιχνίδια των καθεστώτων. Κατά πάσα πιθανότητα, λοιπόν, ο Σωκράτης οδηγήθηκε σε δίκη ως αποτέλεσμα κάποιου πολιτικού παιχνιδιού. Προειδοποίηση στους ολιγαρχικούς; Μια ακραία αντίδραση των δημοκρατικών; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Ομως το θράσος κατά άλλους, θάρρος για τους φιλικά προσκείμενους και η περιφρόνησή του προς το δικαστήριο (που απευθυνόταν σ” αυτούς με το «Ω, άνδρες Αθηναίοι») οδήγησε σε ένα απρόβλεπτο αποτέλεσμα, την καταδίκη σε θάνατο. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η ηρωική αυτή έξοδος προς τον θάνατο του εξασφάλισε την αθανασία.

Ο Σωκράτης, όπως και ο Πυθαγόρας, δεν άφησε κανένα σύγγραμμα. Γι” αυτό είναι πολύ δύσκολο να καθοριστεί ακριβώς το περιεχόμενο της φιλοσοφίας του, καθώς ότι γνωρίζουμε για τον Σωκράτη προήλθε κυρίως από όσα έγραψαν οι μαθητές του σχετικά με αυτόν, καθώς και ορισμένους, πολλούς συγγραφείς που επικεντρώθηκαν στη μελέτη της προσωπικότητάς του.

«Η δίκη του Σωκράτη» -σημειώνει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος- «η οποία είχε μια ξεκάθαρη πολιτική διάσταση και που για κάποιους ήταν σχεδόν μια τραγωδία, μια σύγκρουση, δηλαδή, στην οποία και οι δύο πλευρές (φαίνεται να) είχαν δίκιο- αποτελεί ιστορικό γεγονός. Εγινε το 399π.Χ., τέσσερα χρόνια μετά την κατάλυση της τυραννίας των Τριάκοντα και την επάνοδο της δημοκρατίας. Ο Σωκράτης κατηγορείται ότι δεν αναγνωρίζει και δεν πιστεύει στους θεούς της πόλης, ότι εισάγει νέες θεότητες και ότι διαφθείρει τους νέους. Τίμημα: θάνατος! Ο Πλάτων – μαθητής του Σωκράτη και παρών στην δίκη – με το κείμενό του, την ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, θέλει να αποδείξει όχι μόνον την αθωότητα του Σωκράτη, αλλά και την ηθική του μεγαλοσύνη. Θέλει να εξασφαλίσει την αθώωση του Δασκάλου του από το δικαστήριο της ιστορίας. Λένε πως: «και μόνον το κείμενο ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ του Πλάτωνα να μας είχε σωθεί, θα ήταν αρκετό για να δείξει το μεγαλείο της ψυχής και του πνεύματος του Σωκράτη και να δικαιώσει τη φήμη του στους αιώνες. Το ασίγαστο πάθος του για την δικαιοσύνη, η μεγαλοψυχία του, η πνευματική του ρώμη, και η εγκαρτέρηση αποτελούν μήνυμα εσαεί. Δεν έχει υπάρξει ποτέ μεγαλύτερη αναγνώριση της φιλοσοφίας ως λόγου ύπαρξης και δικαίωσης της ζωής, ούτε πιο φιλοσοφημένη αντιμετώπιση και αξιολόγηση του θανάτου. Και μόνον με την απολογία του ο Σωκράτης είναι απλώς «μεγάλος»».

Ενδεικτικό πάντως της σημασίας του Σωκράτη για την Αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι ότι όλοι οι Ελληνες φιλόσοφοι πριν από αυτόν ονομάστηκαν Προσωκρατικοί. Είχε έναν πολυάριθμο κύκλο πιστών φίλων, κυρίως νέων όχι μόνο από αριστοκρατικές οικογένειες, απ” όλη την Ελλάδα. Ορισμένοι από αυτούς, μάλιστα έγιναν γνωστοί ως ιδρυτές φιλοσοφικών σχολών διαφόρων κατευθύνσεων, ενώ τo σύνολο της επιρροής του, συχνά τον κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων παγκοσμίων προσωπικοτήτων όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή, μαζί με τον μαθητή του, τον Πλάτωνα… Είχε όμως όπως φαίνεται, ισχυρότερους εχθρούς.

 Πηγή: Ημεροδρόμιο – Δήμητρα Μίρυλλα