Γιάννης Καραχισαρίδης

Λίγο μετά τη κηδεία του Μαντέλα, συνάντησα έναν φίλο που είχα πολύ καιρό να τον δω. Βρισκόταν, όπως οι περισσότεροι, σε μεγάλη οικονομική δυσπραγία. Είναι ελεύθερος επαγγελματίας και μου ανέφερε ότι η καλύτερη του χρονιά ήταν το 2010. Τότε όμως ήρθε το μνημόνιο και οι φόροι που έπρεπε να πληρώσει τον επόμενο χρόνο ήταν απρόβλεπτοι και δυσβάσταχτοι. Η εφορία τον αντιμετώπισε σαν ιδιαιτέρως ευκατάστατο πολίτη, σαν δηλαδή κάθε χρόνο να έβγαζε τόσα πολλά λεφτά. Κι έτσι του πήραν από την καλή του χρονιά πολύ παραπάνω από τα μισά του έσοδα. Και τώρα ακόμα ξεχρεώνει με δόσεις.

Τον ρώτησα γιατί δεν πήγε να τους εξηγήσει και μου απάντησε ότι σε δύσκολους καιρούς, όταν οι αντιδράσεις της πολιτείας είναι σπασμωδικές είναι φυσικό να γίνονται αδικίες και η δική του περίπτωση ήταν μία ανάμεσα στις τόσες, εφ’ όσον πολλοί είχαν αδικηθεί μέσα στη δίνη των εξελίξεων. Έδωσε δίκιο σε όσους διαμαρτύρονται ή προσπαθούν να αποκαταστήσουν την αδικία που υπέστησαν. Αλλά μου εξήγησε ότι τέτοιου είδους ενέργειες είναι χρονοβόρες και δεν είναι στις δικές του προτεραιότητες. Έχει πολλά να κάνει, δεν έχει χρόνο και προσπαθεί να αποφεύγει «γραφειοκρατικές σκοτούρες». Μου μιλούσε σαν όλα αυτά να ήταν αυτονόητα και είχα μείνει άφωνος όχι τόσο για τις απόψεις του, όσο με την ηρεμία και την αυτοπεποίθηση που ανέδυε.

Όταν τον ρώτησα αν σκοπεύει να βγει στη σύνταξη, χαμογέλασε, με κοίταξε με απορία και μου είπε, ότι έχει πολλά σχέδια για το μέλλον, γι’ αυτό και ποτέ δεν ασχολήθηκε να μαζέψει τα ένσημα του, ούτε φρόντισε ποτέ να βγάλει βιβλιάριο υγείας, με άλλα λόγια δεν είχε διαβεί ποτέ τη πόρτα του ασφαλιστικού του οργανισμού, δεν ήξερε καν τη διεύθυνση. Έλεγε πως είχε πιο σημαντικά πράγματα να κάνει και δεν έβρισκε το χρόνο. Παρατηρούσα με περιέργεια τα λεγόμενα του, προσπαθώντας να τον καταλάβω.

Λίγο αργότερα, αφού χωρίσαμε, κατάλαβα ότι μόλις είχα συναντήσει έναν μικρό Madiba, που άγνωστος μέσα στο πλήθος όριζε τη μοίρα του με το δικό του τρόπο, χωρίς να περνάει απ’ το μυαλό του ότι κάποιος ή κάποιοι κάτι του χρωστάνε, χωρίς να κρίνει τους άλλους. Και δεν είχε καμία πρόθεση να τους επιβάλλει τον τρόπο που αντιμετώπιζε εκείνος τη ζωή του. Έμοιαζε να μην επιδιώκει κανενός είδους δόξα ή καταξίωση. Του ήταν αδιάφορο ότι διέσχιζε αυτόν τον κόσμο ανώνυμος. Με έναν τρόπο ήταν ελεύθερος. Τα σχέδια και οι πράξεις του έμοιαζε να αφορούν μόνο τον ίδιο και αντλούσε χαρά ακολουθώντας το μονοπάτι που διάλεξε. Από εκεί εκπορευόταν κι ένα είδος ανομολόγητης αισιοδοξίας, που είχα διακρίνει επάνω του. Όχι εκείνη η πανικόβλητη αισιοδοξία που προσπαθούμε να διαδώσουμε ο ένας στον άλλον όταν στραβώνουν τα πράγματα. Αλλά μια φυσική αισιοδοξία που δε χρειαζόταν να τη διαλαλεί για να την επιβεβαιώσει.

Ήταν ένας μικρός Madiba ανάμεσα μας, που βέβαια κανένα πεπρωμένο δεν τον προορίζει να ανατρέψει οποιουδήποτε είδους απαρτχάιντ. Απλά ένας άνθρωπος ανεκτικός, όπως κι ο μεγάλος Madiba, ο Νέλσων Μαντέλα. Και ανεκτικός μπορείς να γίνεις, όταν στ’ αλήθεια ορίζεις τη μοίρα σου. Όταν αυτή σου η επιλογή δεν εξαρτάται ούτε απ’ τον περίγυρο, ούτε απ’ τις συνθήκες. Αλλά μόνο από μια βαθύτερη συμφωνία με τον εαυτό σου. Η ανεκτικότητα ανθίζει μέσα στην αρμονία του εγώ και του είμαι. Δεν είναι κάτι εύκολο κι απλό, γι αυτό και είναι σπάνιο. Δεν είναι μια ηθική στάση, είναι μια φυσική ελευθερία. Η ηθική σε εξαναγκάζει σε μια συμπεριφορά, ενώ η αληθινή ελευθερία συνενώνει την αμαρτία και την αρετή, προσπερνώντας αυτόν τον διαχωρισμό. Γι’ αυτό ο Μαντέλα συνήθιζε να λέει: «Μη με αποκαλείται καλό, γιατί είμαι και κακός. Δεν είμαι κανένα πρότυπο ηθικής, είμαι απλά ένας άνθρωπος».

Πολλοί τον επικαλούνται και πολλοί δηλώνουν ότι είναι πηγή έμπνευσης. Όλοι όμως – ανεξαιρέτως – έχουν στο νου τους τον άνθρωπο που έριξε το απαρτχάιντ. Αδυνατούν να τον αποσυνδέσουν από αυτό το γεγονός και να κατανοήσουν τον άνθρωπο που όρισε τη δική του μοίρα. Γιατί είμαστε εθισμένοι στους κοινωνικούς αγώνες. Αυτοί μας γοητεύουν και σ’ αυτούς εντάσσουμε ανθρώπους σαν τον Γκάντι ή σαν τον Μαντέλα. Τέτοιοι άνθρωποι όμως δεν είχαν ποτέ τη πρόθεση των κοινωνικών αγώνων. Απλά ορίζοντας τη μοίρα τους, όρισαν και τη μοίρα κοινωνιών που πάλευαν για κάτι. Ήταν πάντα ένα βήμα μπροστά. Μπήκαν σ’ αυτούς τους αγώνες χωρίς παντιέρες κι εχθρότητες, αλλά με την ανεκτικότητα που εκπορεύονταν απ’ τη εσωτερική τους ειρήνη. Δεν επιδίωξαν συγκρούσεις και αιματοχυσίες, δεν επικαλέστηκαν κανένα δικό τους δίκιο. Δεν είχαν καμιά τέτοια ανάγκη, γιατί ήδη όριζαν τη μοίρα τους. Τέτοιοι άνθρωποι είναι πολύ δύσκολο να μας εμπνεύσουν, μ’ άλλα λόγια είναι πολύ δύσκολο ν’ ακολουθήσουμε το μονοπάτι τους – γιατί αυτό σημαίνει έμπνευση. Κι αυτό γιατί, ενώ κατοικούν ανάμεσα μας, έχουν προεκτείνει τα σύνορα τους πολύ μακριά από μας. Μπορούμε όμως τουλάχιστον να τους θαυμάζουμε για τα κατορθώματα τους, έστω κι αν δεν καταλαβαίνουμε τι ακριβώς σημαίνει να ορίζεις τη δική σου μοίρα.

Αποχαιρετώντας τον μεγάλο Madiba, που αποχώρησε Invictus, αποχαιρέτησα ταυτόχρονα και τον μικρό, τον ανώνυμο. Τον φίλο που έστριψε στους δρόμους της πόλης κι ίσως ποτέ να μην ξανακούσω νέα του, ξέροντας όμως ότι κι αυτός ορίζει τη δική του μοίρα, χωρίς μάλιστα να δίνει και ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός…

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr