Ο Γιάννης Πανούσης είναι Ομότιμος Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παν/μιου Αθηνών.

Διαβάστε όλα τα άρθρα του Γιάννη Πανούση ΕΔΩ

Ίσως κι ένα φονιά να συγχωρέσει

Μαγιακόφσκι, Αυτοί που τα παίρνουν

Μέσα στο γενικό κλίμα παρ-ανομίας και α-τιμωρησίας των ημερών αναρωτιέμαι αν όλοι αυτοί που κραυγάζουν ‘οι ένοχοι να πάνε φυλακή’ έχουν κάποια εικόνα της κατάστασης των σωφρονιστικών καταστημάτων στη χώρα

Θα μου πείτε “ποιός χωλοσκάει για τέτοια;”

Σωστά.

Επειδή όμως η ανθρωπιά δεν μετριέται με αυστηρούς νόμους και αδέκαστους δικαστές , αλλά και με μία ενσυναίσθηση, ακόμα και για τους ‘απολωλότες’, σκέφτηκα να θέσω κάποια απλά ερωτήματα στους ευαίσθητους για την καρέτα-καρέτα και για την κλιματική κρίση στην Ανταρκτική συμπολίτες μας

-πώς αντιμετωπίζουν τον καύσωνα οι έγκλειστοι;

-πώς ενημερώνονται για το τι ασυμβαίνει στον ‘έξω κόσμο’ [π.χ πυρκαγιές στο γενέθλιό τους τόπο];

-πώς βιώνουν τις αναμνήσεις τους από τα ανέμελα καλοκαίρια της νιότης τους;

Τα ερωτήματα πολλά και σύνθετα, άμεσα συνδεόμενα με την καθημερινότητα της φυλακής [Τάσος Θεοφίλου, φυλακή]

Η δομολειτουργική κρίση της φυλακής, ως θεσμού κράτησης/φύλαξης κι ως χώρου οδύνης, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες [από ιδεολογικούς μέχρι οικονομικο-διοικητικούς], όμως πιστεύω ότι κρίσιμο ρόλο παίζουν ο συμφυρμός/συνωστισμός και η ασκούμενη από το Υπουργείο δημόσιας τάξης [sic] αντεγκληματικής πολιτικής

Ο νομοθέτης με την αυστηροποίηση των ποινών, ο δικαστής με την επιβολή των ακραίων ορίων του πλαισίου-ποινής, η κοινωνία με τον στιγματισμό λόγω ηθικού πανικού  δεν δίνουν απαντήσεις

Aπό τους ξεχασμένους και παραμελημένους [oubliettes] κρατούμενους σε αποθηκευτικούς χώρους στους forget των ποινικών θεσμών μέχρι τους στιγματισμένους, ως αβελτίωτους εγκληματίες, μιάς ιδεοληψίας δρόμος

Εντέλει η ιστορία της φυλακής είναι μία ατέρμονη, ατελής κι απρόσφορη σειρά μεταρρυθμίσεων. Το ιδεώδες[;], το νομοθετικό και το πραγματικό συγκρούονται και συνήθως υπερτερεί το ‘μοντέλο της ασφάλειας’.

Ο θεσμός της φυλακής δεν εξελίσσεται εν κενώ [in vacuum], αλλά επηρεάζεται από τα πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά δεδομένα κάθε χώρας και βέβαια αντικατοπτρίζει σχέσεις εξουσίας κι εξουσίασης κατά τη διαχείριση του ‘ποινικού πληθυσμού’.

Τα όρια της βελτίωσης των φυλακών, λόγω και των ταξικών/φυλετικών παραμέτρων της εγκληματοποίησης, αλλά και λόγω της υπερφόρτωσης και του συγχρωτισμού, παραμένουν στενά.

Απομόνωση, αποξένωση, αλλοτρίωση, απόγνωση, ψυχική κόπωση και ιδρυματισμός σχηματίζουν έναν κλοιό γύρω από τον κρατούμενο που ολοένα τον σφίγγει περισσότερο και  περιορίζει τα περιθώρια επανένταξης.

Η τιμωρητική κοινωνία [société punitive] διευρύνεται  συνεχώς, περιλαμβάνοντας υποκουλτούρες και παρεκκλίσεις και χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα τη δημόσια ασφάλεια. Η σωφρονιστική διοίκηση από τη μεριά της δια-χωρίζει τους κρατούμενους σε ‘καλοπροαίρετους και μη’, προκειμένου να διατηρεί ήρεμη τη φυλακή, μη ενδιαφερόμενη όμως για τους ηθικούς και υλικούς όρους διαβίωσης/συμβίωσης των ανθρώπων

Αυτές τις θερινές σκέψεις ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σας γιατί η ζωή δεν είναι για όλους  νησί, θάλασσα και γλέντι

ΥΓ1,’’Η φυλακή βάζει κρίσιμα ερωτήματα’ [Don De Lillo, Ζυγός]

ΥΓ2.’’Όλοι οι κατάδικοι έχουν ανάγκη να εμπιστευθούν κάποιον’ [Κλαίρη Θεοδώρου, Τρεις ερωτήσεις]

ΥΓ3.”Όπου φυτρώνει ένα έγκλημα  [και μία φυλακή], φυτρώνει κι ο θάνατος’ [Γιάννης Μόσχος, Αμνοί και λέοντες]

ΥΓ4.’’Ερωτεύτηκε την ποινή του’’ [Γκέλυ Ντηλιά, Άγιοι της κόλασης]