Αλεξάνδρα Καρακοπούλου-Τσίσσερ  

Aνταπόκριση από την Βιέννη

«Ιππότης για μια μέρα»

… και το ταξίδι συνεχίζεται. Φτάσαμε στο Γκράτς αισίως. Αφού κάναμε μια υπέροχη βόλτα στο πανέμορφο κέντρο της πόλης και φάγαμε τα καταπληκτικά ψωμάκια στο Φράνκοβιτς ( παραδοσιακό αυστριακό «ορθάδικο» γκουρμέ μαγαζί που μαζεύεται ο καλός κόσμος για να φάει ψωμάκια και να πιει sekt) σκεφτήκαμε να δούμε κάτι διαφορετικό, πολιτιστικό αυτή την φορά, πριν ολοκληρώσουμε το αυστριακό μας «τουρ».

Κάπου κοντά στο κέντρο, στο κτίριο που στεγάζει τα γραφεία της η τοπική αυτοδιοίκηση του Γκράτς και μέχρι πρότινος η κυβέρνηση της Στυρίας, βρίσκεται ένα παλάτι. Ένα μικρό «ταπεινό» παλάτι (σε σχέση με αυτά που υπάρχουν ήδη σε όλη την χώρα) σε ρυθμό ιταλικής αναγέννησης που είναι και μουσείο ταυτόχρονα. Το μουσείο αυτό, στο Λάντεστσόιγκχάους (Landeszeughaus) όπως ονομάζεται, φιλοξενεί την μεγαλύτερη συλλογή πανοπλιών σε όλη την Ευρώπη και μια από τις μεγαλύτερες και ομορφότερες στον κόσμο. Η ξακουστή συλλογή βρίσκεται μέσα σε έναν πύργο του συγκροτήματος, ο οποίος χρονολογείται από τον 17ο αιώνα. Είναι τόσο φημισμένη η συλλογή αυτή που έχει κάνει ήδη «τουρνέ» στην Αμερική, στον Καναδά και στην μακρινή Αυστραλία.

Ο Μάρκους μου λέει πως αυτή ήταν μια από τις κλασικές εκδρομές στο σχολείο. Τι μου θύμισε τώρα… τις σχολικές μας εκδρομές στον τύμβο του Μαραθώνα, στο μουσείο Γουλανδρή, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο… περασμένες μεγάλες στιγμές. Τώρα και αν έχει φτάσει η περιέργειά μου στα ύψη. Θέλω να δω επιτέλους αυτό το ξακουστό μουσείο.

Αφού πήραμε τα εισιτήριά μας και ο Κύριος που τα επικυρώνει μας ζήτησε (ευγενικά πάντα) να αφήσουμε τις τσάντες μας και να βγάλουμε φωτογραφίες χωρίς φλας, ψάξαμε να βρούμε το ασανσέρ αφού είχαμε 5 ολόκληρους ορόφους να ανέβουμε ή μάλλον να κατέβουμε. Όταν μπήκαμε στην πρώτη αίθουσα ομολογώ πως αναφώνησα σαν χαρούμενο αμερικανάκι «Ουάου»… τέτοιο θέαμα δεν έχω ξαναδεί. Πανοπλίες, συλλογή τεσσάρων αιώνων, τοποθετημένες στην σειρά, στοιχισμένες, «ετοιμοπόλεμες», με ξίφη να γυαλίζουν στις θήκες και το ταβάνι γεμάτο από κράνη. Νόμιζε κανείς πως ανά πάσα στιγμή θα ζωντανέψουν, πως είναι έτοιμες να πουν ιστορίες πολέμου, ιστορίες ανθρώπων που θυσιάστηκαν για το καλό του τόπου αυτού.

Κάθε έκθεμα έχει την δική του ιστορία. Περίτεχνες πανοπλίες του 13ου αιώνα με «ειδική» τεχνοτροπία στο στήθος έτσι ώστε να τοποθετούν τα μακριά δόρια (κοντάρια) στους αγώνες και στις μάχες. Εσωτερικά προστατευτικά «ρούχα» από αλυσίδες για την θωράκιση του πάνω μέρους του σώματος των ιπποτών, κλασικό αξεσουάρ του μεσαίωνα, φτιαγμένα στο χέρι. Πανοπλίες αλόγων από το 1530, άλλες για την μάχη και άλλες για κονταρομαχίες. Ιταλικές πανοπλίες για τους αγώνες αυτούς, με έμφαση στην θωράκιση του αριστερού μέρους του στήθους των ιπποτών, έτσι ώστε όταν χτυπούσε το κοντάρι του αντιπάλου, γίνονταν χίλια κομμάτια και όχι η καρδιά του αγωνιστή.

Όσο περνούσαν οι αιώνες, τόσο πιο περίπλοκες γίνονταν και οι πανοπλίες. Τα κράνη δε, ιδιαιτέρως αυτά του 16ου αιώνα, έχουν τόση λεπτομέρεια, σκαλιστές αναπαραστάσεις ζώων και διακοσμητικά σχέδια που καθιστούν τα πολεμικά αυτά αξεσουάρ αληθινά έργα τέχνης. Είναι πραγματικά απίθανο να βλέπει κανείς τι αριστουργήματα έφτιαχναν ανθρώπινα χέρια και πόση τελειότητα αποπνέει μια τέτοια, «βάρβαρη» κατά τα άλλα, σιδερένια στολή. Προσπαθούσα να συνειδητοποιήσω πως μπορούσαν να περπατήσουν, να πολεμήσουν, να σταθούν μέσα σε αυτές τις «πάνβαρες» πανοπλίες… πρέπει να ήταν ότι πιο «άκαμπτο» υπήρχε, παρόλο που προσπαθούσαν με το πέρασμα των χρόνων να τις κάνουν πιο ελαφριές και πιο λειτουργικές. Τις διαφορές τις παρατηρεί κανείς κατά τον 17ο αιώνα, όπου παύουν να φαίνονται «μονοκόμματες» και αποτελούνται από περισσότερα μέρη.

Καθώς στέκομαι δίπλα σε μια από τις πανοπλίες της αίθουσας του 3ου ορόφου, η διαφορά του μεγέθους, του ύψους των ανθρώπων τότε είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. «Μικροκαμωμένοι άνθρωποι», σκέφτομαι. Τώρα εξηγείται γιατί όλα τα κρεβάτια των τότε ευγενών ήταν τόσο μικροσκοπικά… εξέλιξη. Όσο και να μας φαίνεται τώρα πια στην εποχή που ζούμε «περίεργο», τότε ο πόλεμος, η μάχη, ήταν μια προετοιμασία χρόνων, μια στιγμή που αποθανατίζονταν σε πίνακες, σε πορτρέτα, σε ναούς, σε κώδικες, στα όπλα.

Πολλές αυστριακές και γερμανικές πανοπλίες του 16ου αιώνα, έχουν σκαλιστές αναπαραστάσεις στον θώρακα, με τον εσταυρωμένο στην αριστερή μεριά και τον κάτοχο της πανοπλίας γονατιστό να παρακαλεί τον Χριστό να του δώσει τύχη στην μάχη. Φυσικά, οι πανοπλίες που ανήκαν στους ευγενείς είναι τόσο ξεχωριστά περίτεχνες που θαρρεί κανείς πως κατά την διάρκεια της μάχης, οι πολεμιστές «χάζευαν» πρώτα την πανοπλία και μετά έπιαναν τα όπλα…

Η συλλογή των όπλων των εποχών αυτών είναι εξίσου εκθαμβωτική. Σκαλιστές λεπτομέρειες πάνω σε φίλντισι, σε ξύλο ή στο σίδερο το ίδιο με απίστευτη εικονογραφία. Και αναρωτιέσαι… πως μπορούσαν να σκοτώσουν τόσο κόσμο με τόσο λεπτεπίλεπτα και όμορφα όπλα. Τι ειρωνεία θεέ μου.

Αυτό το μουσείο με ταξίδεψε σε άλλες εποχές. Τότε που οι ιππότες είχαν τιμητική θέση και κάθονταν σε «στρογγυλά» τραπέζια, τότε που το πρωτόκολλο μετρούσε, οι ευγενείς μάχονταν για την τιμή μιας Κυρίας, κονταρομαχούσαν στις γιορτές, τα κάστρα ήταν γεμάτα κόσμο και οι φτωχοί χωρικοί ήταν ζωτικής σημασίας για την αυλή του εκάστοτε ηγεμόνα. Ο άνθρωπος εξελίχθηκε πολύ από τότε, αλλά την αγάπη του για τα όπλα δεν την απέβαλλε ποτέ…

Όπως και να έχει όμως, ένα τέτοιο μουσείο είναι εμπειρία ζωής και σας το συνιστώ ανεπιφύλακτα όταν ο δρόμος σας βγάλει στο Γκράτς. Εγώ, θα ονειρευτώ πως είμαι μια δεσποσύνη στον μεσαίωνα, ή καλύτερα μια πυργοδέσποινα με μακριές ξανθές κοτσίδες και θα περιμένω τον ιππότη μου, πάνω στο περήφανο άλογό του, να υπερασπιστεί την τιμή μου… αν και στο τέλος, βλέπω να φοράω εγώ την πανοπλία μου και να πολεμώ για την τιμή μου…