Παναγιώτης Δελλής

Όλες οι κοινωνίες είναι ταυτοχρόνως λογικές και παράλογες. Κάτω από κάθε τι λογικό επωάζεται το ντελίριο, και είναι από αυτό που πηγάζει. Τα πάντα είναι λογικά στον καπιταλισμό, εκτός από το κεφάλαιο ή τον ίδιο τον καπιταλισμό. Οι καπιταλιστές ξέρουν σε τί χρησιμεύει ο χρηματιστικός καπιταλισμός, ωστόσο είναι εντελώς παραληρηματικός. Είναι υπό αυτή την έννοια που λέμε: το λογικό είναι πάντοτε η ορθολογικότητα ενός παράλογου. Λοιπόν, τί είναι λογικό σε μία κοινωνία; Είναι ο τρόπος με τον οποίο τα άτομα επιδιώκουν και προσπαθούν να υλοποιήσουν τα συμφέροντά τους, όντας αυτά τα συμφέροντα καθορισμένα στο πλαίσιο αυτής της κοινωνίας.

Το χρήμα, το κεφάλαιο-χρήμα, βρίσκεται σε τέτοιο επίπεδο της τρέλας, που στην ψυχιατρική το αντίστοιχό του δεν είναι παρά το τελικό της στάδιο. Ένα παραλήρημα απολύτως ιδιαίτερο, συνδεδεμένο με το καθεστώς του χρήματος. Δύσκολα μπορούμε να βρούμε κάτι που το καπιταλιστικό καθεστώς θεωρεί παράνομο. Τα πάντα είναι νόμιμα. Βρισκόμαστε σε μία κατάσταση τρέλας που δεν έχει το αντίστοιχό της σε ιδρύματα υγείας. Αντιθέτως, μιλάμε για «ιδεολογία». Όμως η ιδεολογία δεν έχει καθόλου σημασία: το σημαντικό δεν είναι η ιδεολογία, ούτε η διάκριση ή αντίθεση «οικονομικό-ιδεολογικό», αλλά η οργάνωση της εξουσίας, που βρίσκεται ήδη στην οικονομία και τροφοδοτεί πολιτικές μορφές καταπίεσης, οργανώνει το καταπιεστικό σύστημα.

Η ιδεολογία ταιριάζει τόσο καλά στο κομμουνιστικό κόμμα και στον ορθόδοξο μαρξισμό, που θέλησε επιμελώς να κρύψει αυτό που συνέβαινε στην ΕΣΣΔ: μία νέα οργάνωση της κατασταλτικής εξουσίας. Δεν υπάρχει ιδεολογία, υπάρχουν μόνο οργανώσεις της εξουσίας.

Ο καπιταλισμός συνδέθηκε από την γέννησή του με μία άγρια καταστολή, διέθετε αμέσως μία οργάνωση της εξουσίας του και έναν κρατικό μηχανισμό. Είχε ήδη οικοδομήσει στην ζύμη των προηγούμενων καθεστώτων τα γρανάζια της εξουσίας του, συμπεριλαμβανομένης της κρατικής εξουσίας. Ο καπιταλισμός δεν ανοικοδομεί έναν κώδικα, συγκροτεί έναν χώρο συμβιβασμού, μία αλήθεια των αποκωδικοποιημένων ροών, στην βάση της οικονομίας του.

Για να θυμηθώ τον Michel Foucault, “οι θεσμοί εξουσίας ασκήθηκαν στο επίπεδο οικονομικών διαδικασιών (στοιχείο αχώριστο στην ανάπτυξη του καπιταλισμού), λειτούργησαν επίσης ως παράγοντες διαίρεσης και κοινωνικής ιεράρχησης, διασφαλίζοντας μετασχηματισμούς ηγεμονίας. Η προσαρμογή της συσσώρευσης των ανθρώπων στην αντίστοιχη του κεφαλαίου, η αρθρωτική ένωση της αύξησης των ανθρώπινων ομάδων στην εξάπλωση των παραγωγικών δυνάμεων και στην διαφοροποιητική διανομή του κέρδους, απόκτησαν, εν μέρει, δυνατότητα υλοποίησης από την άσκηση της βιο-εξουσίας με τις πολλαπλές μορφές της και διαδικασίες της.”

Θεσσαλονίκη, 15/07/2015