Κώστας Χατζηαντωνίου

Ο ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΛΟΓΟΣ προς τιμήν των υπέρ της πατρίδος πεσόντων αποτελεί αρχαιότατη παράδοση σε αυτόν τον Τόπο και δεν διεκόπη ούτε κατά την ρωμαιοκρατία αφού, όπως ο Κικέρων αναφέρει, οι Αθηναίοι εξακολουθούσαν να τελούν κάθε χρόνο στον Κεραμεικό τα Επιτάφια και να διαβάζουν δημοσία τον «Μενέξενο» του Πλάτωνος.

Σκέπτομαι πως αν θέλαμε σήμερα να επιτελέσουμε το χρέος μας προς τους Τρεις Πεσόντες των Ιμίων του 1996, δεν θα μπορούσαμε να εκφωνήσουμε έναν επιτάφιο σαν του Περικλέους γιατί και μόνο η αναφορά της φράσης «περί τοιαύτης ουν πόλεως, οι δε τε γενναίως ετελεύτησαν» θα έμοιαζε αβάσταχτα ειρωνικός: για ποια «πόλη», για ποια πατρίδα έπεσαν εκείνοι οι ήρωες; Θα ταίριαζε ωστόσο ο «Μενέξενος».

Γιατί, όπως και οι μελαγχολικοί Αθηναίοι της ρωμαιοκρατίας ήξεραν, αυτός ο επιτάφιος λόγος αποπνέει όχι περηφάνια αλλά την οδύνη από τη σύγκριση του ενδόξου παρελθόντος με το ταπεινό και ανάξιο παρόν.

Ένα εγκώμιο- διαμαρτυρία, μια αφήγηση της προϊούσας παρακμής, μα πάνω απ’ όλα, μια υπόδειξη για το μέλλον, μια έκκληση για αρετή αφού «χωρίς αυτήν όλα γίνονται αισχρά», αφού «δεν υπάρχει αισχρότερο πράγμα από το να καρπούται κανείς τιμές όχι για δικές του πράξεις αλλά για τη δόξα των προγόνων του».

Αποστροφή που δείχνει πόσο ζωτικής σημασίας για ένα έθνος θα μπορούσε να είναι ένας επιτάφιος λόγος που δεν θα υποτάσσεται στην πατριδοκαπηλία.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author