Πάνος Μπιτσαξής

• Τα κινήματα αγανάκτησης, αμφισβήτησης, αντιπαγκοσμιοποίησης και λοιπά συναφή ζουν στο ρευστό κόσμο ασαφών ιδεών αλλά έχουν χιούμορ σατανικό. Χιούμορ που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει για να παραφράσουμε την γνωστή παροιμία.

Σε μια κορύφωση ελληνοτουρκικής έντασης για το Αιγαίο τα τέλη της δεκαετίας του 70 και ενώ ο Κ. Καραμανλής, Πρωθυπουργός τότε, διαπραγματευόταν, ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωνε «βυθίσατε το Χόρα» (σεισμολογικό σκάφος που παραβίαζε τα χωρικά μας ύδατα) οι τοίχοι της Αθήνας είχαν γεμίσει με το σύνθημα «Το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του». Ήταν το τέλειο κατευναστικό από το τότε κίνημα της αμφισβήτησης. Αληθινό, ουτοπικό, διαχρονικό, ανιστόρητο και ψευδεπίγραφο. Όλα μαζί. Ήταν όμως ένα σύνθημα που δεν το ξεχάσαμε ποτέ.

Σήμερα όλη η Ισπανία χαμογελάει με το τικ – τακ των Podemos. Σε λίγους μήνες έχουν εκλογές. Οι Podemos, αυτός ο ιδιόρρυθμος πολιτικοκοινωνικός αχταρμάς, η νέα απειλή της ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων, σημαιοφόροι και αυτοί της «αντιλιτότητας», συγκεντρώνονται έξω από τα κυβερνητικά κτίρια στην Μαδρίτη, κουνάνε τα ρολόγια τους προς την Κυβέρνηση και φωνάζουν ρυθμικά τικ – τακ τικ – τακ. Έρχεται η ώρα σας, ρήξη και ανατροπή, τέρμα στην λιτότητα. Αυτές οι συγκεντρώσεις γίνονται κυρίως στην πλατεία Puerta del Sol με ελληνικές σημαίες και τον νέο αστέρα Iglesias να απαγγέλει στα ελληνικά σοφά αποσπάσματα από προεκλογικές ομιλίες του Τσίπρα. Η αρχαία προτροπή των Κινέζων «Να ζεις σε ενδιαφέροντες καιρούς» έχει γίνει πραγματικότητα των ημερών.

Υπάρχουν μόνο δύο λεπτομέρειες που ξεχνούν οι Podemos. Η πρώτη είναι ότι ο Τσίπρας είναι πια Πρωθυπουργός της Ελλάδας και οφείλει να ζήσει την δική του ώρα ευθύνης. Η δεύτερη είναι ότι το τικ – τακ, τικ – τακ του ρολογιού δεν χτυπάει για την Ισπανική Κυβέρνηση, χτυπάει για την Ελλάδα. Τικ – τακ, τικ – τακ, λοιπόν, σύντροφοι Podemos.

Μέχρι χθες, φωνές σαν τη δική μου βοούσαν στην έρημο μιας καθολικής ευφορίας. Μια παλιά μου φίλη που διάβασε το άρθρο μου «Και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς Βαρβάρους;» μου έγραψε επιτιμητικά το ακόλουθο sms «Αυτή είναι η βούληση του λαού. Αποδέξου τη. Η Ελλάδα είχε γεμίσει από βαρβάρους». Της απάντησα «πολλά φιλιά» και τελείωσε ο διάλογός μας.

Από σήμερα, βλέπω απορημένα πρόσωπα με ένα κοινό ερώτημα «και τώρα;». Τους απαντώ «τικ –τακ, τικ –τακ» και τους λέω την ιστορία για τους Podemos.

• Ο αδύναμος που κατατροπώνει τον δυνατό είναι αγαπημένο θέμα της μυθολογίας. Ο Οδυσσέας νίκησε τον κύκλωπα Πολύφημο, ο Ηρακλής την Λερναία Ύδρα, η χελώνα έτρεξε πιο γρήγορα από το λαγό. Στην πραγματική όμως ζωή δυστυχώς επικρατεί ο ισχυρότερος. Νικάει ο Πολύφημος τον Οδυσσέα, η Λερναία Ύδρα τον Ηρακλή και τελικά αποδεικνύεται ότι ο λαγός τρέχει πιο γρήγορα από τη χελώνα. Δυστυχώς για το κοινό αίσθημα δικαίου, ο Σπάρτακος ηττήθηκε, οι τριακόσιοι του Λεωνίδα πέσανε μέχρις ενός στις Θερμοπύλες μαζί με τους 700 Θεσπιείς, που η ιστορία τους ξεχνάει γιατί δεν είχαν λαμπερό αρχηγό, όπως ο Λεωνίδας και όπως έχουμε εμείς σήμερα. Το δίκαιο των Χριστιανών δεν έπειθε τα λιοντάρια της αρένας και η Πόλη κατελήφθη, παρά τον ηρωικό αγώνα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Προφανώς ο ηρωισμός έχει τεράστια ηθική και ιστορική αξία. Προφανώς οι νεκροί των χαμένων μαχών είναι «λευτεριάς λίπασμα», κάτι που δεν θα το μάθουν οι ίδιοι ποτέ. Ο ηρωισμός όμως έχει νόημα και ουσία όταν δεν υπάρχουν επιλογές, όταν η αντίσταση είναι μονόδρομος. Τότε οι νεκροί είναι ήρωες. Όταν όμως η θυσία δεν είναι αναγκαία αλλά αποτέλεσμα κακής εκτίμησης, αποτέλεσμα λάθους, τότε οι νεκροί δεν λέγονται ήρωες, λέγονται «αδικοχαμένοι», όπως αυτοί οι τρεις άξιοι Έλληνες που πέσανε στα Ίμια.

Ο αδύνατος κατατροπώνει τον δυνατό όταν γίνεται ο ίδιος δυνατός και ο δυνατός γίνεται αδύνατος. Αυτό διδάσκει η ιστορία. Εκτός από σπάνιες περιπτώσεις ιδιοφυιών στρατηγών που βρίσκουν τον αδύνατο κρίκο της αλυσίδας του αντιπάλου και επικρατούν. Είναι η περίπτωση που αναφέρει ο Ελύτης στο Άξιον εστί «ο καθείς και τα όπλα του». Δυστυχώς η σημερινή Κυβέρνηση δεν έχει τέτοιες στρατηγικές ιδιοφυίες.

• Η Κυβέρνηση με τις επιλογές της, κυκλοφορώντας αδιέξοδα στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες τον νέο κομφορμισμό του αριστερού life style, θέτει την χώρα στον έσχατο κίνδυνο της κατάρρευσης. Δεν χρειάζεται μεγάλη εμπειρία για να αντιληφθεί κάθε πολίτης ότι η «σκληρή διαπραγμάτευση» τελείωσε πριν αρχίσει. Αρχίζουν τα τελεσίγραφα και η χώρα εκλιπαρεί για «χρόνο». Το δράμα είναι ότι όλα αυτά γίνονται για να περάσουμε από την λιτότητα του μνημονίου στο λιτό βίο του κ. Βαρουφάκη. Ακόμα δεν έχουμε καταλάβει σε τι συνίσταται η διαφορά λιτότητας και λιτού βίου. Δεν προχωράω παρακάτω. Εύχομαι να είναι με το μέρος μας οι πανάρχαιες θεές της τύχης, η Κλωθώ, η Λάχεσις και η Άτροπος.

• Για να βρω ένα κοινό πεδίο αναφοράς με την Κυβέρνηση της χώρας, επιτρέψτε μου να αναφερθώ στον Λένιν.

Ο Λένιν διέκρινε πολύ γρήγορα όταν οργάνωνε την επανάσταση των Μπολσεβίκων τη διαφορά ανάμεσα στην ιστορική τάση και την διαχείριση της συγκυρίας.

Ως προς την ιστορική τάση, αναζητούσε την οργάνωση και την ετοιμότητα να την ακολουθήσει στην προϊούσα ωρίμανσή της.

Ως προς την συγκυρία, παρέδωσε μια γενική αρχή. Η αντιμετώπιση της συγκυρίας πρέπει να είναι πάντα προϊόν «συγκεκριμένης ανάλυσης της συγκεκριμένης κατάστασης». Δυστυχώς η Κυβέρνηση πορεύεται με μια «συγκεχυμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης».

Δεν μπόρεσε να αντιληφθεί τις πιο απλές παραμέτρους του πολύπλοκου τοπίου της Ευρώπης και όχι μόνο.

Μας είπε ότι η Ευρώπη αλλάζει και αυτό είναι αληθές. Η Ευρώπη αλλάζει συνέχεια, από τότε που ιδρύθηκε. Αδιανόητες τομές έρχεται η ώρα που γίνονται πραγματικότητα.

Όμως η Ευρώπη δεν θα αλλάξει μέχρι την 1η Απριλίου του 2015. Μέχρι τότε, καμία αλλαγή δεν είναι ορατή. Αυτό το απλό δεν έχει γίνει κατανοητό. Με ποια όπλα πιστεύει η Κυβέρνηση ότι θα καμφθεί η γερμανική πολιτική, που όσο τίθεται εν αμφιβόλω, κλείνει σαν στρείδι σε ασαφείς νεωτερισμούς; Το ότι θα «σπάσει» η Γερμανία κάποτε είναι πράγματι κάτι που μπορεί να συμβεί αλλά δεν θα συμβεί αμέσως. Μέχρι να «σπάσει», η Ελλάδα μπορεί να έχει βρεθεί στα τάρταρα.

Ποιές συμμαχίες του Νότου και ποιοι Αγγλοαμερικανικοί άξονες και ποιά φληναφήματα μπορούν στη συγκεκριμένη συγκυρία να μεταβάλλουν αυτό το τοπίο;

Η διαπραγμάτευση είναι η τέχνη της σωστής χάραξης του πεδίου της υποχώρησης. Αυτός είναι ο στόχος, δεν είναι η νίκη. Κανένας δεν νικάει με διαπραγματεύσεις. Η διαπραγμάτευση επιδιώκει πάντα την εφικτή βελτίωση. Αυτό το ξέρει και ο τελευταίος Έλληνας που διαπραγματεύεται με τις τράπεζες, με την εφορία, με αυτούς στους οποίους χρωστά και με αυτούς οι οποίοι του οφείλουν.

Μόνο η ανθρώπινη ανοησία είναι πάντα αταλάντευτη και ανυποχώρητη.

• Και τώρα; Τικ – τακ, τικ – τακ.