Επιτρέψτε μου να παραφράσω τον Εγγονόπουλο- δεν άντεξα! Ήταν το πρώτο που πέρασε από το μυαλό μου αντικρίζοντας τις γυναικείες μορφές που μας πρόσφερε η Αμφίπολη. Τι ομορφιά, τι ευγένεια, τι αξιοπρέπεια, ε; Κοιτάζω και ξανακοιτάζω τις κακής ποιότητας φωτογραφίες στο ίντερνετ για να τις χωνέψω, να τις κάνω χτήμα μου, κι ακόμα μόλις βρω ευκαιρία ξαναγυρίζω να ρίξω μια ματιά.

Ωραία σαν Ελληνίδα. Ωραία σαν Μακεδόνισσα, θα πω εγώ. Γιατί όσο κι αν ο αρχαίος καλλιτέχνης εξιδανίκευσε την μορφή του έργου του, δεν μπορεί -οι ιδέες δεν γεννιούνται εν κενώι, απο το τίποτα- δεν μπορεί, κάποιο μοντέλο, κάποιο πρότυπο θα είχε, κάπως έτσι θα ήταν οι γυναίκες γύρω του. Κι ενώ σκέφτομαι αυτά δεν μπορώ να μην κάνω την σύγκριση με το πώς μερικοί εξ Εσπερίας βλέπουν μιαν άλλη, μια διάσημη Μακεδόνισσα, την Κλεοπάτρα.

Η Κλεοπάτρα, ο τελευταίος φαραώ, που ο βίος και η πολιτεία της έχουν εξάψει αιώνες τώρα την λαϊκή φαντασία, έχει γίνει αφορμή για αμέτρητες υποθέσεις σε σχέση με την μορφή της, από πίνακες ζωγραφικής μέχρι τον κινηματογράφο, από τον Μιχελάγγελο μέχρι την Elizabeth Taylor.

Τίποτα το περίεργο και καλά ως εδώ. Εκεί που το κλίμα αρχίζει να στραβώνει είναι όταν στην ιστορία, στην τέχνη και τον μύθο ανακατεύεται η πολιτική. Στην συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για τον Αφροκεντρισμό και για όσους δεν ξέρουν μεταφράζω απο την Wikipedia:

“Αφροκεντρισμός είναι μια πολιτιστική ιδεολογία, περιορισμένη κύρια στις ΗΠΑ και είναι αφιερωμένη στην ιστορία των μαύρων. Είναι μια αντίδραση στην παγκόσμια (Ευρωκεντρική/Ανατολική) ρατσιστική στάση απέναντι στους λαούς της Αφρικής και την ιστορική προσφορά τους… Ο Αφροκεντρισμός μπορεί να θεωρηθεί ως μια ιδεολογία εμπνευσμένη από τους Αφρο-Αμερικανούς… με την ιδέα ενός ένδοξου παρελθόντος. Συχνά αρνείται ή ελαχιστοποιεί τις Ευρωπαϊκές πολιτιστικές επιρροές ενώ ταυτόχρονα τονίζει ιστορικούς Αφρικανικούς πολιτισμούς…”

Είναι σαφές πως την ιστορία την γράφουν οι δυνατοί και νικητές, εμείς οι Δυτικοί στην περίπτωση αυτήν. Είναι επίσης σαφές πως σπουδαίοι πολιτισμοί σε Αφρική, Αμερική και Ασία εξαφανίστηκαν από τους Ευρωπαίους αποικιοκράτες. Κι είναι κατανοητό και θεμιτό οι λαοί της Αφρικής, της Ν. Αμερικής ή όποιοι άλλοι να ψάχνουν για την ταυτότητά τους, τις ρίζες τους, και να είναι περήφανοι γι αυτές. Μέχρι εδώ όμως. Η ετσιθελική παραποίηση και η αυθαίρετη ερμηνεία της ιστορίας προκειμένου να εξυπηρετηθούν κάποιες πολιτιστικές/πολιτικές σκοπιμότητες είναι βέβαια απαράδεκτη από κάθε πλευρά.

Δεν θα επεκταθώ στην συζήτηση αυτήν, δεν θ’ αναφερθώ στην “Μαύρη Αθηνά” ας πούμε, και θα περιοριστώ στην Κλεοπάτρα, την οποία η Αφροκεντριστές παρουσιάζουν ως μαύρη ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως Αιγυπτιακής καταγωγής και πάντως ως βέρα Αφρικανή. Αυτό όχι μόνο με εικόνες αλλά και με “περισπούδαστες” μελέτες και άρθρα.

Στην “μαύρη” Κλεοπάτρα λοιπόν θα αντιπαραθέσω άρθρο στην ιστοσελίδα του εγκυρότατου Smithsonian Institute , όπου με τίτλο “Αποκαθιστώντας την Κλεοπάτρα” διαβάζω ανάμεσα στα άλλα: “…. Επί δέκα γενεές η οικογένειά της, οι Πτολεμαίοι, εμιμούνταν τους φαραώ. Στην πραγματικότητα ήταν όμως Έλληνες Μακεδόνες, κάτι που κάνει την Κλεοπάτρα τόσο Αιγύπτια όσο και η Elizabeth Taylor…”

Στην τύχη παραθέτω μερικές από τις αμέτρητες εικόνες της Κλεοπάτρας, της Μακεδόνισσας και της “Αφρικανής”.

Βαγγέλης Παυλίδης

η ιστοσελίδα του