Κωστής Μακρής

θυμήσου: η ανακύκλωση δίνει ζωή στη ζωή σου

Το ρητό «Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αχαρίστου» δεν ξέρω γιατί αρέσει σε πολλούς.
Άρεσε και στον Ανδρέα Παπανδρέου. Ούτε για αυτό γνωρίζω την αιτία.

Όπως και δεν ξέρω γιατί αποδίδεται στον Ηράκλειτο, πράγμα που δεν βεβαιώνεται από τις πηγές.

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όμως που αυτό ισχύει.

Ένας ευεργετημένος, λογικά, θα πρέπει να νιώθει ευγνωμοσύνη προς τον ευεργέτη του.

Αυτό όμως προϋποθέτει υψηλό βαθμό αυτογνωσίας, αρκετή δύναμη χαρακτήρα και απουσία αχαριστίας. Αυτό για την «απουσία αχαριστίας» είναι εξίσου σπάνιο με τα άλλα δύο (αυτογνωσία και δύναμη χαρακτήρα) επειδή όλοι μας ξέρουμε ανθρώπους κάθε ηλικίας ―από παιδιά μέχρι υπερήλικες― που τους προσφέρεις κάτι και σου λένε «Αυτό ήταν όλο;» ή «Δεν έχει άλλο;».

Αλλά αυτά λίγο πολύ τα ξέρουμε…

Πολλές φορές όμως, ο ευεργετημένος, ακόμα κι αν δεν είναι περισσότερο αχάριστος από τον μέσο συνάνθρωπό του, είναι λογικό να νιώθει έχθρα προς τον ευεργέτη του.

Έχει δηλαδή και κάποιο δίκιο να εμφανίζει χαρακτηριστικά, αν όχι εχθρότητας, τουλάχιστον δύσπιστης αδιαφορίας και αποξένωσης.

Οι αιτίες ―ή και αφορμές― για μια τέτοια στάση, ποικίλουν και καλό θα ήταν να αποπειραθούμε να μελετήσουμε μερικές περιπτώσεις, μπαίνοντας στη θέση τού ευεργετημένου.

1) Ο ευεργέτης σού θυμίζει πιο συχνά απ’ όσο το τακτ και η ευγένεια επιτρέπουν, ότι κάποια στιγμή βρέθηκες στην ανάγκη του κι αυτό δεν το λες ευχάριστο.

2) Δεν θέλεις να σου θυμίζουν ότι έφτασες εκεί που έφτασες με τη βοήθεια άλλων. Αν έχεις φτάσει κάπου…

3) Σου αρέσει να παινεύεσαι για την ικανότητά σου να αντεπεξέρχεσαι στις δυσκολίες τής ζωής με τα δικά σου μέσα και εξοπλισμό και ―ειδικά αν είσαι άντρας― να δηλώνεις όπου σταθείς κι όπου βρεθείς ότι είσαι «Άντρας από μόνος σου φτιαγμένος». Ακόμα κι αν δεν έχεις όχι μαργαριτάρια αλλά ούτε καθαρό βρακί ν’ αλλάξεις.

4) Νομίζεις ότι η ευεργεσία που σου προσφέρθηκε δεν ήταν και καμιά σπουδαία προσφορά. Κυρίως επειδή σου προσφέρθηκε δωρεάν και το «τσάμπα» ―όπως και οι πιο πολλοί― δεν το έχεις και σε μεγάλη εκτίμηση. Σαν ένα βιβλίο που σου χαρίζει ένας συγγραφέας και λες από μέσα σου «Τώρα θα θέλει και να το διαβάσω και να του πω και τη γνώμη μου και να του κάνω και τσάμπα διαφήμιση! Μωρ’ τι μας λες!».

5) Επειδή όταν ευεργετηθείς και βγεις από μια δοκιμασία ―νικητής ή ηττημένος, δεν έχει μεγάλη σημασία―, δεν θέλεις να θυμάσαι πόσο αδύναμος, κλάνας, ζήτουλας και ταπεινωμένος ένιωθες την ώρα τής δοκιμασίας και της μεγάλης ανάγκης σου για βοήθεια και πόσο είχες ανάγκη εκείνη την ευεργεσία που τώρα ούτε να τη θυμάσαι θέλεις αλλά ούτε και να βλέπεις τον ευεργέτη σου που ―με τα εξηρτημένα ανακλαστικά σου― τον βλέπεις πλέον ως μέρος μιας δυστυχίας που θέλεις να ξεχάσεις.

6) Επειδή μετά την ευεργεσία που σου προσέφερε ο ευεργέτης σου, τον βλέπεις να αποκτά μια οικειότητα παράδοξη, λες και ξαφνικά ―μέσω της ευεργεσίας του προς εσένα― να απόκτησε δικαιώματα οικειότητας που εσύ δεν είχες καμιά διάθεση να του παραχωρήσεις και αυτό σου γυρνάει τα άντερα.

7) Ανήκεις σε ζώδιο δυσαρμονικό με το ζώδιο του ευεργέτη σου ή επειδή ο ευργέτης σου λατρεύει τον παστουρμά ενώ εσύ ούτε να τον μυρίσεις (ή το ανάποδο)  ή επειδή είσαι χορτοφάγος και ο ευεργέτης κυνηγός (ή το ανάποδο) ή ένα σωρό άλλες ασύμβατες προτιμήσεις.

8) Ο ευεργέτης σου βρίσκεται σε διένεξη με ανθρώπους που εσύ έχεις ανάγκη τώρα και και δεν θέλεις να μπλέκεσαι με πράγματα που θα δυσκολέψουν τους σχεδιασμούς σου για το μέλλον ούτε θέλεις να γίνεις δυσάρεστος σε ανθρώπους που πιθανόν να σου φανούν χρήσιμοι.

9) Επειδή ο ευεργέτης σου σε εξέθεσε σε φιλικό, κοινωνικό, πολιτικό ή επαγγελματικό κύκλο λέγοντας σε γνωστούς σου πόσο σε βοήθησε να ξελασπώσεις όταν βρισκόσουνα σε μεγάλη ανάγκη.

10) Ο ευεργέτης σου δεν είναι πια ικανός να αποτελέσει αποκούμπι σε μελλοντική σου ανάγκη και επομένως δεν τον χρειάζεσαι πια.

Για να ενισχύσω όλες αυτές τις σκέψεις ―εικασίες περισσότερο― που διευκολύνουν έναν ευεργετημένο να μη νιώθει και τόσο άσχημα που είναι αχάριστος, αγνώμων, φιλοτομαριστής, αδιάφορος ή και εχθρικά διακείμενος προς τον (εκάστοτε) ευεργέτη του, σας καλώ να σκεφτούμε την περίπτωση κατά την οποία ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είχε σκεφτεί από μόνος του ότι ο Βουκεφάλας φοβόταν τη σκιά του αλλά του το είχε πει ο φίλος του ο Κλείτος ο Μέλας, λέγοντας στον Αλέξανδρο να γυρίσει το άλογο προς τον ήλιο για να μη βλέπει τη σκιά του.

Οπότε, ο Αλέξανδρος έστρεψε τον Βουκεφάλα προς τον ήλιο και η παρατήρηση του Κλείτου αποδείχτηκε σωστή. Ο Βουκεφάλας ηρέμησε και ο Αλέξανδρος τον δάμασε και τον ίππευσε, προς μεγάλη χαρά του μπαμπά Φίλιππου του Β’ και όλοι τον δοξολογούσαν και λέγαν τι σπουδαίο παιδί ήταν και πόσο τρομερός πολεμιστής θα γίνει. Ε, δεν θέλει και πολύ να «ψηλώσει ο νους» ενός παιδιού… Και όταν μετά από χρόνια, που ο Αλέξανδρος ήταν πλέον ο Μέγας Στρατηλάτης και κατακτητής, κάποια στιγμή του θύμισε ο Κλείτος ότι σε εκείνον και στην ευεργετική πληροφορία του, για τη σκιά τού Βουκεφάλα, χρωστάει τη ζωή του ο Αλέξανδρος. Πέρα από την άλλη σωτηρία του Αλέξανδρου, στη μάχη του Γρανικού ποταμού το 334 π.Χ., όταν ο Κλείτος έκοψε το χέρι τού Πέρση Σπιθριδάτη που ετοιμαζόταν να καθαρίσει τον Αλέξανδρο. Και τότε ανάψανε τα λαμπάκια τού Αλέξανδρου και «χράαατς, τον άτιμο!». Και πάει ο Κλείτος ο Μέλας που τον λέγανε έτσι επειδή ήταν μαυριδερός κι όχι επειδή ήταν μαύρη η μοίρα του να πάει από το χέρι αχάριστου ευεργετηθέντος.

Λένε ότι αμέσως μετά, ο Μέγας Αλέξανδρος μετάνιωσε· αλλά ποτέ η μετάνοια ενός φονιά δεν ανέστησε το θύμα ή τα θύματά του.
Βέβαια, όλα αυτά ουδόλως επιβεβαιώνονται από την επίσημη ιστορία.

Ούτε ξέρουμε αν ο Κλείτος ο Μέλας ήταν παιδικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και παρών στην ιστορία με τον Βουκεφάλα. Πάλι εικασίες κάνω.
Αλλά ούτε η επίσημη Ιστορία ή η αρχαιοελληνική γραμματεία επιβεβαιώνουν ότι ο Ηράκλειτος ―φιλόσοφος τής αιώνιας κίνησης και μεταβολής των πάντων― είχε πει ποτέ το «Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αχαρίστου».

13 Απριλίου 2019

*Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr