Κωστής Α.Μακρής: Είναι ζωγράφος-γραφίστας και συγγραφέας και ασχολείται με το έντυπο, το κείμενο, τη διαφήμιση και την οπτική και λεκτική επικοινωνία.

Κωστής Μακρής

Δυστύχημα, έγκλημα και άλλες λέξεις

«Αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις*»

Αντισθένης
(* Επίσκεψις = έρευνα, ετυμολογική και σημασιολογική των ονομάτων και λέξεων)

δυστύχημα (ουδέτερο) = δυσάρεστη ή ανεπιθύμητη εξέλιξη ή σοβαρό ατύχημα ή γενικότερα ατυχής στιγμή

έγκλημα (ουδέτερο) = (νομικός όρος) κάθε άδικη πράξη, προβλεπόμενη και τιμωρούμενη από το νόμο με ποινή

// (ως καθημερινή έκφραση) πράξη που θεωρείται κακή, άδικη, λάθος

(Πηγή: διάφορα λεξικά)

Τι συνέβη στα Τέμπη στις 28 Φεβρουαρίου 2023;

Τι ήταν αυτό που  προκάλεσε τον θάνατο 57 ανθρώπων;

Δυστύχημα ή Έγκλημα;

Αν ήταν δυστύχημα ποιος ή ποιοι ευθύνονται γι’ αυτό;

Και εφόσον ήταν πολύνεκρο το δυστύχημα, ποιες είναι οι προβλεπόμενες ποινές; Και αν ο υπαίτιος ή υπεύθυνος του δυστυχήματος ήταν ένα πρόσωπο του οποίου η αρμοδιότητα ―μεταξύ άλλων― ήταν να προβλέπει και να αποφεύγει “ατυχήματα”, “δυστυχήματα” ή και “αστοχίες”, ποια πρέπει να είναι η τιμωρία του; Κι αν αυτό το πρόσωπο είχε προϊστάμενους που ήταν αρμόδιοι να ελέγχουν την επάρκειά του σε σχέση με τα καθήκοντα και τη θέση που είχε αναλάβει και για την οποία αμειβόταν, ποιες είναι οι ευθύνες αυτών των προϊσταμένων;

Αν ήταν έγκλημα, ποιος ή ποιοι ωφελήθηκαν ή και ωφελούνται;

Ποιο ή ποια ήταν τα κίνητρα του εγκλήματος;

Ποια ήταν η ευκαιρία;

Πόσο ικανός ή ποιες δυνατότητες είχε (ή είχαν) ο/οι εγκληματίας/-ίες να διαπράξει/-ξουν αυτό το έγκλημα;

Όποια και όποιος έχει διαβάσει έστω και ένα αστυνομικό μυθιστόρημα θα έχει συναντήσει αυτά τα ερωτήματα ―κίνητρο, ευκαιρία, ικανότητα― που αποτελούν τον οδηγό ενός ερευνητή, αστυνομικού, επιθεωρητή, ντετέκτιβ και άλλων ανθρώπων ικανών να διαλευκάνουν μια υπόθεση αστυνομικού χαρακτήρα. Όπως η Μις Μαρπλ, ας πούμε, η συμπαθέστατη ―κατά πολλές και πολλούς― ερασιτέχνις αστυνομικός που έπλασε η γνωστή συγγραφέας πάμπολλων αστυνομικών μυθιστορημάτων, Άγκαθα Κρίστι.

Επειδή το κίνητρό μου δεν είναι η αναφανδόν (= φανερά, δημόσια, χωρίς καμιά επιφύλαξη) υπεράσπιση της μιας (Δυστύχημα) ή της άλλης (Έγκλημα) λέξης ως κατάλληλης να περιγράψει αυτό που συνέβη στα Τέμπη στις 28/02/2023, το μόνο που θέλω να κάνω είναι να θέσω το ερώτημα:

«Ήταν Δυστύχημα ή Έγκλημα;».

Κι αυτό το κάνω με βοηθό μου την ελληνική γλώσσα και τις σημασίες των λέξεων, πολλές από τις οποίες κακοποιούνται καθημερινά από ενθρώπους που και κίνητρα έχουν, και οφέλη επιδιώκουν και ευκαιρίες έχουν και τις δυνατότητες να κάνουν ό,τι κάνουν με στόχο να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που ονομάζουν «δουλειά» τους και από το οποίο κάποιες και κάποιοι ―ενδεχομένως να― ψωμίζονται αδρά. Παραγνωρίζοντας ότι άλλο πράγμα είναι η δουλειά ―που σχετίζεται εμμέσως με τη “δουλεία”― και άλλο η εργασία που σχετίζεται με έργο· καλό ή κακό, ανάλογα με τις περιστάσεις ή/και τα υποκειμενικά κριτήρια καθεμιάς και καθενός.

ΥΓ. Μερικές και μερικοί χρησιμοποιούν τη λέξη «Τραγωδία» για να χαρακτηρίσουν ή να περιγράψουν ένα πολύ δυσάρεστο συμβάν με ανθρώπινα ή άλλα γήινα θύματα. Νομίζω όμως ότι η λέξη «Τραγωδία» αναφέρεται σε «μίμηση  πράξεως σπουδαίας και τελείας» που τελείται επί σκηνής θεάτρου και όχι σε πολύ δυσάρεστα γεγονότα που συμβαίνουν στην κοινωνία και που, πολλές φορές, ο μόνος λόγος για τον οποίο μνημονεύονται ―με έργα λόγου, εικόνας ή άλλων τεχνών― είναι επειδή μερικοί άνθρωποι νομίζουν ότι η ανθρωπότητα διδάσκεται από τα λάθη της. Όσο φριχτά κι αν είναι.

Κωστής Α. Μακρής

11 Φεβρουαρίου 2025