Πόρτα στην Ιστορία

Γκάρεθ Τζόουνς, ο άνθρωπος που αναζητούσε την αλήθεια και πέθανε γι’ αυτή (μέρος Β’), της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

Spread the love

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

27294531_2108761429164511_1219004466_n.jpg

Φίλες και φίλοι,

Μετά τα άρθρα του για την Ουκρανία, η μόνη απασχόληση που κατάφερε να βρει ο Γκάρεθ Τζόουνς- καθαρό δείγμα αποστασιοποίησης των μεγάλων εφημερίδων από την «καυτή πατάτα»- ήταν στο Κάρντιφ, στο Western Mail που κάλυπτε «τέχνες, χειροτεχνίες και ελαφρές λέμβους». Ωστόσο, κατάφερε να πάρει μια συνέντευξη από τον ιδιοκτήτη του κοντινού κάστρου του St Donat, τον Αμερικανό μεγιστάνα του Τύπου William Randolph Hearst. Ο Χερστ δημοσίευσε την αφήγηση του Τζόουνς για το τι είχε συμβεί στην Ουκρανία, όπως έκανε για την σχεδόν πανομοιότυπη μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα του απογοητευμένου Αμερικανού κομμουνιστή Fred Beal, και κανόνισε μια διάλεξη και μια περιοδεία εκπομπής στις ΗΠΑ

Αποκλεισμένος από τη Σοβιετική Ένωση, ο Τζόουνς έστρεψε την προσοχή του στην Άπω Ανατολή και στα τέλη του 1934 έφυγε από τη Βρετανία σε μια «Περιήγηση στον Γύρο του Κόσμου». Έμεινε περίπου έξι εβδομάδες στην Ιαπωνία(μετά την επέμβασή της στην Μαντσουρία), παίρνοντας συνεντεύξεις από σημαντικούς στρατηγούς και πολιτικούς, και τελικά έφθασε στο Πεκίνο. Από εκεί ταξίδεψε στην Εσωτερική Μογγολία, στο πρόσφατα κατακτημένο από τους Ιάπωνες Manchukuo, παρέα με έναν Γερμανό δημοσιογράφο, τον Herbert Müller. Οι δύο δημοσιογράφοι κρατήθηκαν από τις ιαπωνικές δυνάμεις και ενημερώθηκαν ότι υπήρχαν τρεις διαδρομές για να επιστρέψουν στην κινεζική πόλη Kalgan, αλλά μόνο μία ήταν ασφαλής.

Η διαδρομή τελικά απεδείχθη κάθε άλλο παρά ασφαλής, αφού ο Τζόουνς και ο Μιούλερ συνελήφθησαν από ληστές που ζήτησαν λύτρα 200 πυροβόλων όπλων Mauser και 100.000 κινεζικά δολάρια που σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου ισοδυναμούσαν με περίπου £8.000 (δημοσίευση στη σελ. 14 της εφημερίδας τν 30η Ιουλίου 1935, με τίτλο: «Κρατούνται δημοσιογράφοι για λύτρα»). Ο Müller αφέθηκε ελεύθερος μετά από δύο ημέρες για να κανονίσει την πληρωμή των λύτρων.

Την 1η Αυγούστου, ο πατέρας του Γκάρεθ έλαβε ένα τηλεγράφημα από τον απαγμένο γιο του: «Καλή μεταχείριση. Αναμένετε να απελευθερωθώ σύντομα».

Την 5η Αυγούστου οι Times ανέφεραν ότι οι απαγωγείς μετέφεραν τον Γ.Τζόουνς σε μια περιοχή 10 μίλια νοτιοανατολικά του Kuyuan, ζητώντας τώρα 10.000 κινεζικά δολάρια, δηλαδή περίπου £800, και δύο μέρες αργότερα τον μετέφεραν και πάλι, αυτή τη φορά στο Jehol.

Στις 8 Αυγούστου μαθεύτηκε ότι η πρώτη ομάδα απαγωγέων τον είχε παραδώσει σε μια δεύτερη, και τα λύτρα είχαν αυξηθεί για άλλη μια φορά, φθάνοντας ξανά στο ποσόν των 100.000 κινεζικών δολαρίων. Τόσο η Ιαπωνική όσο και η κινεζική κυβέρνηση κατέβαλαν προσπάθειες να επικοινωνήσουν με τους απαγωγείς.(Άρθρο στους Times την 12η Αυγούστου 1935, σελ. 9 με τίτλο «Προσπάθειες να ελευθερωθεί ο κ. Τζόουνς).

Στις 17 Αυγούστου 1935, οι Times ανέφεραν ότι οι Κινεζικές Αρχές είχαν βρει το σώμα του Τζόουνς την προηγούμενη μέρα με τρία τραύματα από σφαίρες. Οι Αρχές πίστευαν ότι είχε σκοτωθεί στις 12 Αυγούστου, μια μέρα πριν από τα 30ά του γενέθλια. Υπήρξε η υποψία ότι η δολοφονία του είχε σχεδιαστεί από το Σοβιετικό NKVD, ως εκδίκηση για την ταραχή που είχε προκαλέσει στο σοβιετικό καθεστώς με τα άρθρα του.

Όλα περέμειναν στο επίπεδο της υποψίας, αφού δεν έγιναν περαιτέρω έρευνες, αφού κανείς δεν πήγε εκεί για να μάθει την αλήθεια. Την αλήθεια για την οποία ο Γκάρεθ Τζόουνς έδωσε την ίδια του τη ζωή.

Όταν έμαθε για τον θάνατό του, ο Λόιντ Τζορτζ αναφέρεται ότι είπε:

«Αυτό το μέρος του κόσμου είναι ένα καζάνι αντικρουόμενων δολοπλοκιών και κάποιο ή κάποια συμφέροντα πιθανότατα γνώριζαν ότι ο κ. Γκάρεθ Τζόουνς γνώριζε πάρα πολλά για το τι συνέβαινε. Είχε πάθος να ανακαλύπτει τι συνέβαινε στις ξένες χώρες, όπου υπήρχε πρόβλημα, και επιδιώκοντας τις έρευνές του αγνοούσε τους κινδύνους. Πάντα φοβόμουν ότι θα έπαιρνε πάρα πολύ ρίσκο. Τίποτα δεν ξέφευγε από τις παρατηρήσεις του, και δεν άφησε κανένα εμπόδιο να απομακρυνθεί από την πορεία του, όποτε θεώρησε ότι υπήρχε κάποιο γεγονός, το οποίο μπορούσε να λάβει. Είχε την σχεδόν αλάνθαστη ικανότητα να προσατολίζεται σε πράγματα που είχαν αξία».

Ο ιστορικός Timothy Snyder στο βιβλίο του «Bloodlands: Europe between Hitler and Stalin, εκδ. 2010) αναφέρει:

«Τα βασικά γεγονότα της μαζικής πείνας και του θανάτου, αν και μερικές φορές αναφέρθηκαν στον ευρωπαϊκό και αμερικανικό Τύπο, δεν είχαν ποτέ τη σαφήνεια ενός αδιαμφισβήτητου γεγονότος. Σχεδόν κανείς δεν ισχυρίστηκε ότι ο Στάλιν ήθελε να πεθάνει από την πείνα τους Ουκρανούς. Ακόμη και ο Αδόλφος Χίτλερ προτίμησε να κατηγορήσει το μαρξιστικό σύστημα. Ήταν αμφιλεγόμενο να σημειωθεί ακόμη και ότι η πείνα υπήρχε. Ο Gareth Jones το έκανε σε μια χούφτα άρθρα εφημερίδων. Φαίνεται ότι ήταν ο μόνος που το έκανε στα αγγλικά με το όνομά του… Αν και οι δημοσιογράφοι γνώριζαν λιγότερα από τους διπλωμάτες, οι περισσότεροι κατάλαβαν ότι εκατομμύρια πέθαιναν από την πείνα. … Εκτός από τον Τζόουνς, ο μόνος δημοσιογράφος που κατέθεσε σοβαρά ρεπορτάζ στα αγγλικά ήταν ο Malcolm Muggeridge, γράφοντας ανώνυμα για την εφημερίδα Manchester Guardian. Έγραψε ότι ο λιμός ήταν “ένα από τα πιο τερατώδη εγκλήματα στην ιστορία, τόσο τρομερό που οι άνθρωποι στο μέλλον δεν θα μπορούν σχεδόν να πιστέψουν ότι πράγματι συνέβη”».

Στα ρεπορτάζ του ο Γκάρεθ Τζόουνς αναφέρθηκε εκτός από τον λιμό και στο Holodomor, όπως το ονομάζουν οι Ουκρανοί. Κι εδώ, αξίζει μια μικρή παρεμβολή σ’ αυτόν τον τρομερό όρο:

Ο όρος Holodomor (Ουκρανικά: Голодомо́р, προέρχεται από το moryty holodom (=να σκοτώνεις από την πείνα), είναι επίσης γνωστό ως Τρόμος-Πείνα ή Μεγάλος Λιμός. Υπογραμμίζει την ανθρωπογενή φύση του λιμού, την απόρριψη εξωτερικής βοήθειας, την κατάσχεση όλων των ειδών οικιακής χρήσης και τον περιορισμό της μετακίνησης του πληθυσμού. Το Χολοντόμορ ήταν μέρος του ευρύτερου σοβιετικού λιμού του 1932-1933 που έπληξε τις κύριες περιοχές παραγωγής σιτηρών της χώρας. Η Ουκρανία επλήγη ιδιαίτερα σκληρά ως ένα από τα μεγαλύτερα κράτη παραγωγής σιτηρών στην ΕΣΣΔ. Εκατομμύρια κάτοικοι της Ουκρανίας, η πλειονότητα των οποίων ήταν Ουκρανοί, πέθαναν από την πείνα σε μια καταστροφή εν καιρώ ειρήνης που δεν είχε προηγούμενο στην ιστορία της χώρας. Από το 2006, το Holodomor έχει αναγνωριστεί από την Ουκρανία, μαζί με άλλες 15 χώρες, ως γενοκτονία κατά του ουκρανικού λαού που διενεργήθηκε από τη σοβιετική κυβέρνηση.

Τον Νοέμβριο του 2009, τα ημερολόγια του Τζόουνς που κατέγραφαν την ανθρωπογενή γενοκτονία του Μεγάλου Σοβιετικού Λιμού του 1932–33 εκτέθηκαν για πρώτη φορά στη Βιβλιοθήκη Wren του Trinity College, στο Καίμπριτζ.

Η ουκρανική ταινία του 2008 του Serhii Bukovskyi «The Living» είναι ένα ντοκιμαντέρ για τον μεγάλο λιμό του 1932–33 και τις προσπάθειες του Jones να τον αποκαλύψει. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις 21 Νοεμβρίου 2008 στο Kyiv Cinema House. Προβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2009 στην Ευρωπαϊκή Αγορά Κινηματογράφου, την άνοιξη του 2009 στο Φεστιβάλ Ουκρανικού Κινηματογράφου στην Κολωνία και τον Νοέμβριο του 2009 στο Δεύτερο Ετήσιο Φεστιβάλ Ουκρανικής Ταινίας του Κέμπριτζ. Έλαβε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής 2009 Silver Apricot στον Διεθνή Διαγωνισμό Ντοκιμαντέρ στο Έκτο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Golden Apricot τον Ιούλιο του 2009 και το Μεγάλο Βραβείο 2009 της Γενεύης τον Σεπτέμβριο του 2009.

Το 2012, η ταινία ντοκιμαντέρ «Hitler, Stalin, and Mr Jones», σε σκηνοθεσία George Carey, μεταδόθηκε στη σειρά του BBC Storyville και στη συνέχεια προβλήθηκε σε επιλεγμένους κινηματογράφους.

Η ταινία μεγάλου μήκους «Mr Jones» του 2019, με πρωταγωνιστή τον James Norton και σκηνοθεσία Agnieszka Holland, επικεντρώνεται στον Jones και την έρευνα και την αναφορά του για τον ουκρανικό λιμό, εν όψει της πολιτικής και δημοσιογραφικής αντιπολίτευσης. Τον Ιανουάριο του 2019 επιλέχθηκε να διαγωνιστεί για τη Χρυσή Άρκτο στο 69ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Η ταινία κέρδισε το Grand Prix Golden Lions στο 44ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Gdynia τον Σεπτέμβριο του 2019.

Γκάρεθ Τζόουνς, ο άνθρωπος που αναζητούσε την αλήθεια και πέθανε γι’ αυτή (μέρος Α’), της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

SHARE
RELATED POSTS
Αναγνώσματα του 14ου αιώνα
Η στάση του Νίκα, της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου
Το Πάντειον Πανεπιστήμιο και οι ιδρυτές του, της Δήμητρας Παπαναστασοπούλου

Leave Your Reply

*
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.