Δρ Δέσποινα Κατσώχη

Η παράδοση τον συνέδεσε με την εύρεση του Τιμίου Σταυρού και πρόκειται πραγματικά για θαυματουργό βότανο με πολλαπλές ιδιότητες, που αξίζει να κατακτήσει περίοπτη θέση στην κουζίνα σας!

Ο βασιλικός είναι πολύτιμος για πολλούς λόγους.

Προστατεύει το DNA. Πολυφαινόλες ή φλαβονοειδή, τα οποία είναι ενεργά συστατικά του,  προστατεύουν τα κύτταρα και τα χρωμοσώματα από την ακτινοβολία αλλά και το οξυγόνο το οποίο προκαλεί οξείδωση.

Αντιβακτηριακές ιδιότητες. Οφείλονται στα πτητικά έλαιά του, όπως  εστραγόλη, λιναλοόλη, κινεόλη, ευγενόλη, σαβινένιο, μυρκένιο, και λιμονένιο, ουσίες με σημαντική αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Σύμφωνα με έρευνες, η εστραγόλη και η ευγενόλη προστατεύουν από το σταφυλόκοκκο και τις ψευδομονάδες. Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι ο βασιλικός περιορίζει τη ανάπτυξη βακτηριδίων (Listeria monocytogenes, Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Yersinia enterocolitica, και Pseudomonas aeruginosa κ.α)

Αντιφλεγμονώδη δράση.  Η ευγενόλη του βασιλικού όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας ή χρόνιων φλεγμονών του εντέρου.

Θρεπτικά συστατικά.  Η αντιοξειδωτική προβιταμίνη Α του βασιλικού συμβάλλει στην αντιμετώπιση του άσθματος και της οστεοαρθρίτιδας. Είναι και καλή πηγή μαγνησίου – το οποίο προάγει την καρδιαγγειακή υγεία- καλίου και βιταμίνης C αλλά και πολύ καλή πηγή σιδήρου και ασβεστίου.

Πώς θα διαλέξω καλό βασιλικό;

Ο φρέσκος βασιλικός έχει καλύτερη γεύση από τον  αποξηραμένο. Τα φύλλα του φρέσκου βασιλικού πρέπει να φαίνονται ζωντανά και να έχουν ένα βαθύ πράσινο χρώμα, χωρίς σκούρα στίγματα ή κιτρινίλες. Αποθηκεύστε τον φρέσκο στο ψυγείο, τυλιγμένο σ’  ένα ελαφρώς βρεγμένο χαρτί κουζίνας. Τοποθετήσετε τον στην κατάψυξη είτε ολόκληρο είτε τεμαχισμένο, μέσα σε αεροστεγή δοχεία. Εναλλακτικά, παγώστε τον σε παγοθήκες  τις οποίες θα καλύψετε με νερό ή ζωμό που αργότερα θα χρησιμοποιήσετε σε σούπες ή σε μαγειρευτά φαγητά. Ο αποξηραμένος διατηρείται έως έξι μήνες αλλά σε ερμητικά σφραγισμένο γυάλινο δοχείο το οποίο θα τοποθετηθεί σε δροσερό, σκοτεινό και ξηρό μέρος.

Τ’ αποξηραμένα φύλλα της πλατύφυλλης ποικιλίας, που το άρωμά τους μοιάζει λίγο με του γλυκάνισου, χρησιμοποιούνται στη μαγειρική.  Έχει περισσότερες από εξήντα ποικιλίες (αθάνατος, πλατύφυλλος, σγουρός κ.α) και είναι  ένα από τα δημοφιλέστερα βότανα.

Τι πρέπει να ξέρω για τον βασιλικό;

Ocimum basilicum είναι η επιστημονική ονομασία του βασιλικού και κατάγεται από την Ινδία.  Από την αρχαιότητα έφτασε στην Ευρώπη και έγινε πολύ δημοφιλής στη λεκάνη της Μεσογείου. Η λέξη βασιλικός προέρχεται από την ελληνική λέξη βασιλεύς. Σύμφωνα με μία εκδοχή,  στην Ελλάδα τον έφεραν από την Ινδία οι στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όμως τον αναφέρουν και προγενέστεροι ποιητές.  Οι αρχαίοι Έλληνες δεν τον εκτιμούσαν γιατί πίστευαν ότι οι σκορπιοί φώλιαζαν στις ρίζες του ενώ θεωρούσαν καταραμένη την έντονη μυρωδιά του και τον ίδιο τον βασιλικό, σημάδι θανάτου. Αντίθετα οι Ρωμαίοι τον ανέδειξαν σε ερωτικό φίλτρο και φυλακτό.  Οι Αιγύπτιοι τον χρησιμοποιούσαν μαζί με άλλα φυτά στις ταριχεύσεις τους ενώ οι Γαλάτες  τον χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού: ίσως σε αυτήν την πρακτική να βρίσκονται οι ρίζες του  χριστιανικού αγιασμού με τον βασιλικό.

Η νεότερη παράδοση τον τίμησε συνδέοντάς τον με την Αγία Ελένη και την ανεύρεση του Τίμιου Σταυρού στην Παλαιστίνη. Όπως παραδίδεται, η μητέρα του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου αντίκρισε ένα θάμνο που μοσχομύριζε και το θεώρησε θεϊκό σημάδι. Έσκαψε κάτω από τη ρίζα του και βρήκε το ιερότερο σύμβολο του χριστιανικού κόσμου.

Ο βασιλικός χρησιμοποιείται στην κηπουρική, στην αρωματοποιία, στη μαγειρική, στη ζαχαροπλαστική ενώ απωθεί τα κουνούπια.