Ο Κωστής Μακρής είναι γραφίστας και συγγραφέας

Δεν ξέρω πόσο βιβλιόφιλος, βιβλιομανής, φιλαναγνώστης, «βιβλιοκονκούμπινος»*, βιβλιογράφος ή βιβλιοσυλλέκτης είμαι. Υποθέτω ότι όλες αυτές οι ιδιότητες υπάρχουν μέσα μου αλλά ακόμα δεν έχω ξεκαθαρίσει τα ποσοστά συμμετοχής τους.

Τακτοποιώντας βιβλία εδώ και κάμποσες μέρες, στο πλαίσιο της Φθινοπωρινής “νοικοκυροσύνης” μου και μετά από ένα (κρυφά αιχμηρό) σχόλιο της μικρής μας εγγονής («Παππού, να σου τακτοποιήσω το γραφείο σου;»), με αποσιώπηση του πόσο χάλια και πόσο «ασ’-τα-κάτω-πού-τα-πας-άρπα-τα-και-τρέχα» φαίνεται το γραφείο μου στα μάτια ενός μικρού παιδιού, παρασύρομαι και μαζί με την τακτοποίηση κάνω και το απαραίτητο (και τόσο αγαπημένο μου, εξ απαλών ονύχων) lollygagging. Το λόλιγκάγκινγκ είναι μια όμορφη αγγλική λέξη για το χαζολόγημα ή για την ενασχόληση με μη παραγωγικές ―έως και άχρηστες― δραστηριότητες· κάτι που το συνηθίζω από παιδί και ποτέ δεν έπαψε να με γοητεύει.

Πάντα ζήλευα τα μικρά παιδιά και πολλά νεαρά ζώα ―γάτες, σκυλιά― που παίζουν και αφιερώνουν άφθονο χρόνο ασχολούμενα με κάτι άχρηστο, όπως το κυνήγι της ουράς τους ή το γεμάτο σοβαροφάνεια παιχνίδι των μικρών γατιών με ένα κουβάρι μαλλί, και πάντα ήθελα να προσφέρω ανάλογα ματαιόσχολο (αλλά όχι κενόσπουδο) χρόνο στον εαυτό μου και…

Αλλά φτάνει… Ας κλείσω επιτέλους αυτήν την παρέκβαση και να μπω στο θέμα μου που είναι «Γιατί λατρεύω τα βιβλία».

Το ομολογώ. Μερικές φορές μόνο με εγχείρηση αποσπάει κάποιος ένα βιβλίο από πάνω μου (ή από την βιβλιοθήκη μου). Δυσκολεύομαι να αποχωριστώ βιβλία. Θλίβομαι όταν αποφασίζω να διώξω ένα βιβλίο, είτε μου άρεσε, είτε όχι. Τα πονάω τα βιβλία, ακόμα κι αυτά που τα παράτησα μετά από λίγες σελίδες επιεικούς ή συγκαταβατικής ανάγνωσης γεμάτης με βογκητά και στεναγμούς του τύπου «Τι κάθομαι και διαβάζω τώρα, ο χειροτέχνης!».

Πιάνω βιβλία για το ξεδιάλεγμα και πριν αποφασίσω για την μοίρα τους, τα ξεφυλλίζω. Χαζολογάω στα εξώφυλλα, στέκομαι σε σελίδες που είχα διαβάσει και μου άρεσαν ―ως παιδί, νέος αλλά και πιο πρόσφατα―, διαβάζω τον κολοφώνα τους, ποιος το τύπωσε (αν λέει), ποιος το μετέφρασε (αν δεν είναι ελληνικό), όνομα εκδότη, χρονιά έκδοσης, την ταυτότητά του τέλος πάντων.

Στέκομαι σε σελίδες και φράσεις που κάποιες μου έχουν μείνει εντυπωμένες για πάνω από 40-50 χρόνια.

Και αναρωτιέμαι (για το βιβλίο): Να το κρατήσω; Να το δώσω; Να το βάλω σε σακούλα για το υπόγειο; Να το αφήσω στο ράφι του;

Τα βιβλία που έχω διαβάσει, που τα θυμάμαι αρκετά καλά και επομένως δεν θέλω να τα ξαναδιαβάσω σύντομα αλλά από την άλλη δεν θέλω και να τα αποχωριστώ ακόμα ―για διάφορους λόγους, ένας εκ των οποίων είναι οι αφιερώσεις και/ή οι δωρητές τους― και δεν θεωρώ απαραίτητο να βρίσκονται σε πρώτη ζήτηση στα ράφια, τα βάζω σε ανθεκτικές, μη βιοδιασπώμενες (αντιοικολογικές!) διαφανείς σακούλες και τα πάω στο υπόγειο. Να σημειώσω ότι δεν έχω πετάξει ποτέ μου βιβλίο στα σκουπίδια. Ακόμα κι αν το έχω θεωρήσει σκουπίδι.

Αυτά όλα ―όπως και αυτά που μαζεύω για δόσιμο― τα καταγράφω σε ένα τετράδιο με την ένδειξη «Σακούλα-Υπόγειο» ή «Δόσιμο». Για να ξέρω τι έχω, και να μην πηγαίνω κι αγοράζω για δεύτερη ή και τρίτη (σπάνια αυτό) φορά ένα βιβλίο. Οι ―όχι και τόσο λίγες― φορές που έχω αγοράσει πάνω από τρεις φορές ένα βιβλίο ήταν επειδή μου άρεσε πολύ· για να το χαρίσω σε φίλες και φίλους.

Όλη αυτή η διαδικασία, παρ’ όλο που με αγχώνει, με κουράζει και θέλω να τελειώνει για να δω τον χώρο μου κάπως τακτοποιημένο (απολύτως τακτοποιημένος δεν θα είναι ποτέ), μου δίνει και χαρές.

Όπως η ανακάλυψη μιας φράσης ή μιας εικόνας που θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια. Ακόμα και κάτι που φαίνεται ότι μου είχε τόσο εντυπωθεί που αν και ξέχασα την πηγή, το έχω τόσο πολύ ενσωματώσει στην σκέψη μου που μερικές φορές το λέω ως δικό μου απόφθεγμα.

Ένα από αυτά το (ξανα)ψάρεψα ξεφυλλίζοντας τον δίτομο «Σπάρτακο» του Χάουαρντ Φαστ  (Howard Fast), Έκδοση: «ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΕΚΔΟΤΕΣ», ΑΘΗΝΑ 1954, ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Φ.Δ.Α., και συγκεκριμένα από τον πρόλογο του μεταφραστή:

«― Γιατί γεννιέται ο άνθρωπος;» ρωτάει ένας μονομάχος τον Σπάρτακο.

― Για να ζει.

― Αυτή είναι η απάντηση;

― Η μόνη απάντηση… Είναι τόσο απλή».

Και ξαφνικά (ξανα)θυμήθηκα γιατί λατρεύω τα βιβλία, γιατί δυσκολεύομαι να τα αποχωριστώ και γιατί κάποια από αυτά (όχι πάντα τα λιγότερο αγαπημένα) τα δίνω σε άλλους.

Και αλλάζοντας τα λόγια του Σπάρτακου, σκέφτηκα:
«Γιατί γράφονται, τυπώνονται και κυκλοφορούν τα βιβλία;»

Και μόνος μου απαντάω: «Για να διαβάζονται. Για να ζουν. Αυτή είναι η ζωή τους.»

Κωστής Α. Μακρής

21 Σεπτεμβρίου 2021

* βιβλιοκονκούμπινος, βιβλιοκονκούμπινη = λέξη δική μου [Κωστής Α. Μακρής] που σημαίνει «αυτός ή αυτή που κοιμάται αγκαλιά με ένα βιβλίο». Αν την αναζητήσετε στο διαδίκτυο θα μάθετε περισσότερα. ΚΑΜ