Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

 

 

 

 

Υποστήριζα και θα συνεχίσω να υποστηρίζω ότι η γνώση της ιστορίας-αν μη τι άλλο του τόπου σου- μπορεί να σε βοηθήσει να γλυτώσεις

από πολλές δυσκολίες. Ένα παράδειγμα θα σας δώσω, με την εξιστόρηση των «στηλιτικών», δηλαδή των πολιτικών επεισοδίων που έγιναν

στην Αθήνα το 1875 με προπηλακισμούς βουλευτών, λόγω παρατεινόμενων συνταγματικών παραβάσεων κατά τη λήψη αποφάσεων στη

Βουλή, δηλαδή, χωρίς την απαιτούμενη απαρτία. Όσοι βουλευτές συμμετείχαν σ’ εκείνες τις συνεδριάσεις αποκαλέσθηκαν «στηλίτες»,

χαρακτηρισμός που προερχόταν από την συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να χαράσσουν τα ονόματα των προδοτών της πατρίδας σε

μαρμάρινες στήλες, τις οποίες τοποθετούσαν σε εμφανη σημεία, ώστε η προδοσία τους να είναι αιώνια.

 

Ας δούμε τι είχε συμβεί μέχρι να γίνουν τα επεισόδια.

 

Από το 1864 που έγινε βασιλιάς ο Γεώργιος Α΄ η πολιτική κατάστασηστη της χώρας ήταν ταραγμένη: ασφυκτικά σύνορα, άθλια οικονομικά,

υπερδανεισμός, εξάρτηση από τις Μεγάλες Δυνάμεις, συνεχής ένταση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία( λόγω του Κρητικού ζητήματος),

οξυμένα πολιτικά πάθη…

 

Η πολιτική αστάθεια αυξανόταν με τους εύκολα μεταβλητούς κομματικούς συσχετισμούς, που προκαλούσαν πολλές σύντομες κυβερνήσεις.

Όσες φορές και να έγιναν εκλογές δεν προέκυψε καμία σταθερή κυβέρνηση και οι ενεργές μεσολαβήσεις του βασιλιά δεν βοήθησαν

καθόλου.

 

Το 1873, με πρωθυπουργό τον Δεληγιώργη, ξέσπασε το Λαυρεωτικό ζήτημα ( ένα χρηματιστηριακό σκάνδαλο με εκτίναξη της τιμής των

μετοχών των Μεταλλείων Λαυρίου) που κατέστρεψε οικονομικά χιλιάδες Έλληνες μικροεπενδυτές, ξεσηκώνοντας θύελλα διαμαρτυριών. Ο

πρωθυπουργός παραιτήθηκε και ο χορός σχηματισμού νέας κυβέρνησης άρχισε.

 

Ο Θ. Ζαΐμης πρώτος και ο Α. Κουμουνδούρος δεύτερος επέστρεψαν την εντολή άπρακτοι. Ο κλήρος έπεσε στον Υδραίο Δ. Βούλγαρη

(γνωστό και ως «τζουμπέ», επειδή ντυνόταν τούρκικα), ο οποίος εκμεταλλευόμενος το βασιλικό προνόμιο «περί διαλύσεως της Βουλής»,

αφού ψήφισε αρχικά με την ανοχή της αντιπολίτευσης κάποιες δαπάνες για τους πολιτικούς του φίλους, παραιτήθηκε αιφνίδια και κήρυξε

εκλογές για την 23 Ιουνίου 1874, διεξάγοντάς τες μέσα σε ένα πανελλήνιο όργιο βίας και νοθείας, σύμφωνα με τον τύπο της εποχής. Παρ’

όλα αυτά, αν και νικητής, δεν είχε αυτοδυναμία( πήρε 82 έδρες σε σύνολο 190). Τα υπόλοιπα κόμματα, απλά, καταποντίστηκαν.

 

Το φθινόπωρο η Βουλή άνοιξε επεισοδιακά. Τότε το Σύνταγμα προέβλεπε παρουσία τουλάχιστον των μισών βουλευτών για ύπαρξη

απαρτίας. Ο Πρόεδρος της Βουλής Ιωάννης Ζάρκος (εξελέγη δύο φορές Πρόεδρος∙μία το 1856 με 70 ψήφους επί 76 ψηφισάντων και μία

το 1874 με 95 επί 142 ψηφισάντων) συγκάλεσε συνεδρίαση το απόγευμα της 30ής Νοεμβρίου. Οι περισσότεροι βουλευτές της

αντιπολίτευσης δεν ειδοποιήθηκαν έγκαιρα από τους κλητήρες, ενώ οι βουλευτές της «κυβέρνησης» ειδοποιήθηκαν μέχρι ενός. Σκεφθείτε

ότι, όντες απληροφόρητοι, είτε βρίσκονταν σε επισκέψεις (εορτή Αγίου Ανδρέα) είτε στο Ναύπλιο όπου γιορταζόταν η επέτειος της

απελευθέρωσής του. Εν τούτοις, ο Πρόεδρος της Βουλής, ο οποίος ανήκε στην παράταξη Βούλγαρη, θεώρησε ότι υπήρχε απαρτία,

καταγράφοντας ως παρόντες και τους βουλευτές της αντιπολίτευσης που αποχωρούσαν, διαπιστώνοντας την ανυπαρξία απαρτίας…

Κάποιοι που διαμαρτυρήθηκαν, εισέπραξαν την προεδρική απάντηση, ότι όσοι έφυγαν δεν του ζήτησαν την άδεια, άρα θεωρούνταν

παρόντες…

 

Η κυβέρνηση πέρασε μ’ αυτόν τον τρόπο τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς μαζί με σημαντικά φορολογικά νομοσχέδια, που θα

ενδυνάμωναν τον Βούλγαρη.

 

Η επόμενη συνεδρίαση ορίστηκε για την 2η Δεκεμβρίου και η κυβέρνηση έδωσε εντολή σε μονάδες στρατού και χωροφυλακής να

φρουρούν το Κοινοβούλιο. Σύμπασα η αντιπολίτευση βρέθηκε σε «πολεμικό κλοιό». Μέσα στην αίθουσα έγιναν επίμονες ενστάσεις από την

αντιπολίτευση για την ακυρότητα της προηγούμενης συνεδρίασης, αλλά έπεσαν στο κενό. Μετά, αφού ενημέρωσαν τον Πρόεδρο ότι

αποχωρούν, εγκατέλειψαν όλοι το κτίριο, αφήνοντας εκεί 84 κυβερνητικούς βουλευτές.

 

Ο Πρόεδρος συνέχισε τη συνεδρίαση χωρίς προσχήματα, παραβιάζοντας το Σύνταγμα για δεύτερη φορά. Η Βουλή έκλεισε για τρεις μήνες,

παρέχοντας χρόνο στον Βούλγαρη να κυβερνά απρόσκοπτα.

 

Ο Τύπος ξεσηκώθηκε, 58 βουλευτές έκαναν υπόμνημα διαμαρτυρίας στον βασιλιά, όλα χωρίς αποτέλεσμα.

 

Και φθάνουμε στην επόμενη συνεδρίαση στις 19 Μαρτίου 1875 με νέο Πρόεδρο, αυτή τη φορά τον, επίσης… δημιουργικό, Ρεβελιώτη.

 

Παρόντες 92 βουλευτές, αλλά κατά τον Πρόεδρο υπήρχε απαρτία, αφού το σύνολο δεν ήταν 190, αλλά 167( δεν είχαν ορκιστεί, είπε, 23

βουλευτές από συμπληρωματικές εκλογές…). Δέκα βουλευτές της αντιπολίτευσης απεχώρησαν, αφήνοντας στην αίθουσα 82

κυβερνητικούς. Ο Πρόεδρος όρκισε 11 (από τους 23), αλλά τα μαθηματικά εξακολουθούσαν να είναι ανελέητα. Και έτσι, ο Πρόεδρος έλυσε

το θέμα, πλαστογραφώντας τα Πρακτικά και υποστηρίζοντας ότι η αντιπολίτευση αποχώρησε μετά την ορκωμοσία…

 

Ο Τύπος (πάνω από 20 εφημερίδες) τώρα κατηγορεί τον Βούλγαρη και τον βασιλιά για σφετερισμό του Συντάγματος, μιλά για εθνική

προδοσία. Οι ταραχές και οι αντιδράσεις δείχνουν ότι η κυβέρνηση δεν έχει άλλη ζωή.

 

Ο βασιλιάς προβληματίστηκε και αποφάσισε να καλέσει τον νέο ανερχόμενο πολιτικό Χαρίλαο Τρικούπη, του οποίου το άρθρο «τις πταίει;»

(μετά τις εκλογές του 1874 και στρεφόταν εναντίον του βασιλιά) είχε προκαλέσει αίσθηση και είχε βρει πολλούς υποστηρικτές.

 

Μια ακόμη παραβίαση του Συντάγματος συντελέστηκε, αφού ο Τρικούπης δεν ήταν εκλεγμένος βουλευτής, αλλά το κοινό αίσθημα δήλωσε

ικανοποιημένο. Η περίοδος της αστάθειας τελείωσε και ένα ισχυρό κοινοβουλευτικό σύστημα δικομματισμού ανέτειλε.

 

* Το άρθρο απηχεί στις απόψεις του συντάκτη του. 

 

iPorta.gr