«Κινδυνεύουμε πραγματικά;» Ή είναι τα γνωστά παιχνίδια που παίζουν οι πολιτικοί για να κερδίσουν ή να μην χάσουν τη φθαρμένη εξουσία των ημερών; Μέσα σε πέλαγος ασάφειας και απροσδιοριστίας το ερώτημα πλανάται παντού και ανατροφοδοτείται όσο εξελίσσονται τα γεγονότα.

 Το σύγχρονο ελληνικό κράτος βρέθηκε πολλές φορές μπροστά στο δίστρατο της επιλογής ανάμεσα στη συλλογική ευθύνη και την εθνική τραγωδία. Και πολλές φορές δόθηκε η λάθος απάντηση. Ας θυμηθούμε τις ημερομηνίες. Το 1831, το 1897, το 1922, το 1936, το 1944, το 1967. Ήταν οι εποχές που στο δημόσιο λόγο της χώρας κυριάρχησε αυτό που ο Στέλιος Ράμφος αποκαλεί «λογική της παράνοιας». Το αποτέλεσμα ήταν πάντα το ίδιο. Η θυσία γενεών στην εκάστοτε επικρατούσα αυτάρεσκη αλαζονεία. Μια παράδοξη και άτακτα επαναληπτική συλλογική παράνοια που κυνηγά τη χώρα σαν ερινύα. Κοινά στοιχεία, ανεξάρτητα από τις εποχές και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ο βαθύς και εγκάρσιος εθνικός διχασμός και η απώλεια ελέγχου του βασικού κώδικα της συλλογικής ευθύνης. Ένας κώδικας που σε εποχές ανάγκης περιέχει δύο μόνο απλές εντολές: Την πολιτική συνεννόηση και την παραδοχή των προταγμάτων της κοινής λογικής.

Το δίστρατο της συλλογικής ευθύνης ή της εθνικής τραγωδίας είναι πάλι μπροστά μας.

Κινδυνεύουμε; Αν αναλογιστούμε την ιστορία και την συσχετίσουμε με την ρητορική των ημερών, η απάντηση είναι μονοσήμαντη. Κινδυνεύουμε και μάλιστα χοντρά.

 Τι σημαίνει όμως στην παρούσα στιγμή συλλογική ευθύνη; Δεν σημαίνει απαλλοτρίωση ιδεών ή παραίτηση από το δικαίωμα διεκδίκησης της εξουσίας ή αναζήτησης εναλλακτικών δρόμων υπέρβασης της κρίσης. Η ζωή της δημοκρατίας είναι ο λόγος και ο αντίλογος. Συλλογική ευθύνη είναι η εμπέδωση του κεκτημένου της κρίσης. Του θετικού αλλά και του αρνητικού ισοζυγίου της διαχείρισής της. Ποιο είναι αυτό το κεκτημένο;

• Η δημοσιονομική ισορροπία είναι η πρωταρχική προϋπόθεση εθνικής επιβίωσης και ανάκτησης της εθνικής ανεξαρτησίας. Με λατινική πυκνότητα ή conditio sine qua non.

• Η χώρα πρέπει να μείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Ευρώ.

• Η ανάπτυξη είναι απολύτως απαραίτητη ως απάντηση στα αποτελέσματα της κρίσης.

• Ανάπτυξη χωρίς κοινωνική συνοχή είναι άνευ νοήματος. Η ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται στην ανεργία, την υποαπασχόληση ή την εξαθλιωμένη εργασία.

• Υπάρχουν τα μέσα, ακόμα και στις χειρότερες εποχές, με τους επιβεβλημένους αναδιανεμητικούς μηχανισμούς να αντιμετωπιστεί η φτώχεια και η περιθωριοποίηση, ώστε να φύγουν σταδιακά οι νεοείσακτες αυτές έννοιες από το λεξιλόγιο των Ελλήνων. Ειδικά στο θέμα αυτό, η αντιπαράθεση δεξιών, κεντρώων και αριστερών αντιλήψεων είναι απόλυτα ουσιώδους σημασίας.

• Δεν μπορούμε να πορευθούμε άλλο με ένα κράτος που αναπαράγει την ανικανότητά του και αυξάνει τις υπέρογκες δαπάνες του.

• Καμιά θυσία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή αν η κατανομή των βαρών δεν είναι δίκαιη και δυστυχώς σήμερα δεν είναι δίκαιη.

Αυτές είναι οι απλές αλήθειες που πρέπει να αποτελέσουν το κεκτημένο της συλλογικής ευθύνης. Όποιο και αν είναι το αυριανό εκλογικό αποτέλεσμα.

Αν οι αλήθειες αυτές αγνοηθούν, ο κίνδυνος της εθνικής τραγωδίας και της βαθειάς παρακμής είναι ορατός.

 Λένε πολλοί. «Δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε.» Λένε πολλοί. «Χάσαμε πολλά, θυμώσαμε και θα εκδικηθούμε.»

Λένε άλλοι. «Δεν μπορεί να τραβήξει άλλο αυτό. Βαρεθήκαμε, κουραστήκαμε.»

Ξέρουμε από την πιάτσα και όχι από τις θεωρίες ότι προς το παρόν σε αυτές τις αιτιάσεις δεν υπάρχει πολιτική απάντηση.

Πολύς κόσμος ταλαιπωρήθηκε και κανένας Έλληνας δεν έμεινε ανέγγιχτος.

Το ότι η πολιτική πρέπει να απαγκιστρωθεί σε μεγάλο βαθμό από τη λαγνεία των αριθμών και να στραφεί προς τους πολίτες, είναι ένα ακόμα καίριο κεκτημένο της κρίσης.

Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε, σε όποια πλευρά του πολιτικού φάσματος κι αν βρισκόμαστε, τι σημαίνει στην παρούσα συγκυρία εθνική τραγωδία.

Εθνική τραγωδία θα είναι η κατάρρευση της χώρας και η έσχατη πενία που θα την συνοδεύσει, αν στο όνομα της οποιασδήποτε ρητορικής ή ιδεολογίας χαθεί η μπάλα της κοινής λογικής. Τόσο απλά.

Πολλοί μιλούν για το ενδεχόμενο «ατυχήματος». Όποιος όμως σχοινοβατεί και γκρεμοτσακίζεται δεν έχει υποστεί ατύχημα, είναι θύμα της επιλογής του. Ιδίως όταν ακόμα και αν διαβεί όρθιος το σχοινί θα αντιληφθεί ότι πρέπει να επιστρέψει από εκεί που ξεκίνησε.

 Το ύστατο θεμέλιο συλλογικής ευθύνης είναι το εξής: Στην απευκταία περίπτωση εμπλοκής, στην δύσκολη ώρα, οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση έκτακτης ανάγκης. Απαραίτητη προϋπόθεση, αν στραβοπατήσουμε, είναι η ετοιμότητα συζήτησης. Δυστυχώς, η προϋπόθεση αυτή ακόμα δεν υπάρχει. Και αν δεν υπάρξει σύντομα, «καληνύχτα και καλή τύχη».

* Ο Πάνος Μπιτσαξής είναι Δικηγόρος Αθηνών, μέλος της ΟΕΣ της Δημοκρατικής παράταξης, πρώην Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού.