Κωστής Α. Μακρής  

― Από πού είσαι;
― Από τη Μακεδονία.
― Α! Μακεδονία «ξακουστή, του Αλεξάνδρου η χώρα»! Θεσσαλονίκη, Βεργίνα… Εγνατία οδός… Αριστοτέλης… Η Ελληνική γλώσσα που με τον Μεγάλο Αλέξανδρο έφτασε μέχρι την Ινδία… Θα μπορείς να διαβάζεις και αρχαίες ελληνικές επιγραφές, ε;
― Όχι… Δεν ξέρω ελληνικά…
― Είσαι από τη Μακεδονία και δεν ξέρεις ελληνικά; Πώς γίνεται;
― Δεν είμαι από την Ελλάδα…
― Δεν είσαι από την Ελλάδα; Από ποια Μακεδονία είσαι τότε;
― Από την άλλη… Που έχει πρωτεύουσα τα Σκόπια.

Ο διάλογος αυτός δεν είναι (σήμερα) απολύτως ρεαλιστικός και πειστικός για όλον τον κόσμο και σε όλες τις ηπείρους.

Η Μακεδονία είναι Ελληνική
Μερικοί βάζουν ερωτηματικό στη φράση αυτή.
Άλλοι βάζουν τελεία.
Η Μακεδονία είναι Ελληνική.
Οι πιο πολλοί, στην Ελλάδα και αλλού, βάζουν τελεία.
Εγώ θέλω να βάλω τελεία αλλά η πραγματικότητα που ζω με κάνει ιδιαίτερα σκεπτικό.

Έχουν περάσει πάνω από εκατό χρόνια από τότε που ο «εκ πατρός» παππούς μου πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) και μαζί με πολλούς άλλους «πήρε πίσω» το αίμα του Τέλλου Άγρα ελευθερώνοντας (για την Ελλάδα) μεγάλο μέρος της ―τότε― Οθωμανικής Μακεδονίας, το μεγαλύτερο τμήμα της οποίας (±51%) προσαρτήθηκε στο Ελληνικό Κράτος.

Το γειτονικό μας κράτος (όχι κρατίδιο!), εκτός από την εκκρεμότητα του ονόματος «έναντι όλων» (το περίφημο erga omnes) έχει και πολλά εσωτερικά προβλήματα.
Και παρά τις διενέξεις μας για την ονομασία, πιστεύω ότι θέλει να έχει καλές σχέσεις με την Ελλάδα. Κι όχι μόνο οικονομικές.

Πριν από μερικά χρόνια είχα βρεθεί στο Επιγραφικό Μουσείο (δίπλα στο Εθνικό Αρχαιολογικό της Αθήνας) με αφορμή μια βραδιά μουσικής. Όταν βγαίναμε, είδα ένα κοριτσάκι που συλλάβιζε τις λέξεις σε μια αρχαία ελληνική επιγραφή. Εκείνη την εποχή παρακολουθούσα μαθήματα κινεζικής γλώσσας. Πήρα θάρρος, κι αφού ζήτησα την άδεια από τον πατέρα του κοριτσιού για την προσέγγιση, της είπα: «Μόνο εμείς και οι Κινέζοι έχουμε το προνόμιο να μπορούμε να αναγνωρίζουμε λέξεις σε επιγραφές που γράφτηκαν 2500 χρόνια πριν γεννηθούμε».

Το κοριτσάκι μού χαμογέλασε αμήχανα και συγκαταβατικά αλλά ο πατέρας της μου έσφιξε το χέρι.

Ας γυρίσω λοιπόν στη Μακεδονία «ξακουστήτουαλεξάνδρουηχώρα».

Πού βρισκόμαστε και πού θέλουμε να πάμε;

Πριν προχωρήσω θέλω να διευκρινήσω ότι το πρωτοπρόσωπο «βρισκόμαστε» και «πάμε» το χρησιμοποιώ ως Έλληνας πολίτης του Ελληνικού Κράτους.

Επιστρέφω στο ερώτημα: Από πού ξεκινάμε και πού θέλουμε να πάμε;

Δύσκολο να δώσω μια απάντηση που να καλύπτει όλους τους Έλληνες, εντός ή εκτός του Ελληνικού Κράτους.

Όπως είναι δύσκολο να πείσεις κάθε «ξένο» ότι λέξεις όπως Έλληνας, Ρωμιός, Γραικός (Greek), Ίωνας (π.χ. Yunanistan), Μακεδών, Αιολεύς, Μικρασιάτης, Πόντιος, Σμυρνιός, Αρβανίτης (Προσοχή! Όχι Αλβανός), Βλάχος, Κρης (Κρητικός), Ηπειρώτης, Ρουμελιώτης, Μωραΐτης ή οποιαδήποτε άλλη τοπωνυμική προσέγγιση, κρύβουν (τις περισσότερες φορές) μια μοναδική και ενιαία ―σχεδόν― εθνοτική, εθνική και πρωτίστως γλωσσική-πολιτισμική-θρησκευτική ταυτότητα με το συλλογικό όνομα Έλληνες.

Ξέρω για ποιο πράγμα μιλάω επειδή και εγώ και πολλοί φίλοι μου Έλληνες έχουμε προγόνους που χρησιμοποιούσαν όλους τους πιο πάνω αυτοπροσδιορισμούς όταν ήθελαν να διευκρινήσουν την καταγωγή τους.

Μπορώ όμως να μιλάω μόνο για μένα.

Για το υποκειμενικό μου ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ και το επίσης υποκειμενικό μου ΘΕΛΩ.

Πού «νομίζω» ότι βρισκόμαστε και πού (νομίζω ότι είναι καλό να) ΘΕΛΩ να πάμε.

Σήμερα η FYROM (Former Yugoslav Republic of Macedonia // Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας) είναι ένα κράτος βόρεια των Περιφερειών της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας της Ελλάδας, με προσωρινή και αμφισβητούμενη ακόμα ονομασία στον ΟΗΕ αλλά με πολλούς (εντός και εκτός αυτής) να την αποκαλούν «Μακεδονία» και τους κατοίκους της «Μακεδόνες». Από άγνοια, από συνήθεια, για «οικονομία» ή «επίτηδες». Τα εισαγωγικά στις λέξεις «Μακεδονία» και «Μακεδόνες» τα βάζω επειδή είναι αμφισβητούμενο, διαφιλονικούμενο και υπό διαπραγμάτευση το θέμα.

Σήμερα γίνονται συζητήσεις στο πλαίσιο του ΟΗΕ για το ποιο θα είναι το συνταγματικό όνομα αυτής της χώρας ― εντός και εκτός― «έναντι όλων» και για αρκετά άλλα ζητήματα.

Κάπως έτσι, με λίγα λόγια, είναι το πού νομίζω ότι βρισκόμαστε.

Και πού νομίζω ότι είναι καλό να θέλουμε να πάμε;

Θέλω να πάμε στον διάλογο της αρχής.

Να λέει κάποιος «Είμαι Μακεδόνας» ή «Είμαι από τη Μακεδονία» και οποιαδήποτε αποσύνδεση, διάσταση ή απόκλιση από την ελληνική ιστορία, τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα (συνειδητά δεν χρησιμοποιώ τον όρο «Ελληνικό Κράτος») να προκαλεί απορία, δυσπιστία ή και θυμηδία. Κάτι ανάλογο με την αντίδραση που θα προκαλούσε στους συντοπίτες του ένας Αμερικανός Πολίτης από την Athens, Georgia, USA, αν υποστήριζε δημόσια ότι είναι Έλλην Αθηναίος, ελληνόφωνος εκ γενετής και απευθείας απόγονος του Περικλή ή του Σωκράτη. «Μουρλός είναι…» θα λέγανε και δεν θα ασχολιόντουσαν άλλο μαζί του. Εκτός κι αν έκανε κάτι παράνομο.

Είναι ανόητο (άνευ νοήματος εννοώ) να επαναλαμβάνεις ―σχεδόν αυτιστικά― σε κάποιον «Macedonia is Greek» όταν εκείνος επιμένει στην ταυτολογία «Μacedonia is Macedonia».

Δεν χρειάζονται πολλά για να πεισθεί ένας δυτικός ή στοιχειωδώς σπουδαγμένος ανατολικός ότι η (αρχαιο)ελληνική γλώσσα και σκέψη έχουν πλουτίσει την ανθρώπινη σκέψη και γνώση με έννοιες και λέξεις πολλαπλά χρησιμοποιούμενες: Κόσμος, Άτομο, Φιλοσοφία, Ηλεκτρισμός, Μαθηματικά, Αστρονομία, Μηχανή, Δημοκρατία, Θέατρο, Τραγωδία, Δράμα, Τέχνη, Μουσείο, Μουσική, Παιδεία, Ολυμπισμός και πολλές άλλες.

Πολλές λέξεις είναι πολύ γερά δεμένες με την Ελλάδα. Κάτι σαν την Ακρόπολη, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Αθήνα και την Ελλάδα, παρ’ όλο που υπάρχουν κι άλλες ακροπόλεις αλλού.

Με τη λέξη Μακεδονία όμως τι γίνεται;

Εδώ έχουμε ένα πολύπλοκο πρόβλημα με πολλές παραμέτρους σε πολλά επίπεδα. Πρακτικό, γλωσσικό, γεωγραφικό, οικονομικό, επικοινωνιακό, διπλωματικό, στρατιωτικό και εθνικό.
Και με ταυτολογίες (εγώ είμ’ εγώ), συλλαλητήρια εσωτερικής κατανάλωσης και συνθήματα (κραυγές περισσότερο) δεν πιστεύω ότι λύνεται αυτό το πρόβλημα.

Θα σταθώ στο επικοινωνιακό κομμάτι του προβλήματος που μπορεί ―κατά τη γνώμη μου― να επηρεάσει, με θετικό τρόπο για όλους μας, και τα άλλα.

Πόσα όμως είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε για την de facto σύνδεση του ονόματος «Μακεδονία» με την ελληνική ιστορία και γλώσσα και, κατ’ επέκταση, με το σημερινό ελληνικό κράτος; Κάτι δηλαδή που θα αποτρέπει κάποιους να χρησιμοποιούν αυτή τη λέξη και τα παράγωγά της έξω και πέρα από το ελληνικό σημασιολογικό φορτίο της και θα ακυρώνει και τις όποιες επεκτατικές ή αλυτρωτικές φαντασιώσεις.

Πόσα είμαστε διατεθειμένοι να στερηθούμε; Ένα σουβλάκι; Μια πίτσα; Ένα ακριβό μπουκάλι ουίσκι; Ένα γέμισμα του ρεζερβουάρ από τα Σκόπια; Μια βραδιά σ’ ένα καζίνο της γειτονικής χώρας; Ένα γλέντι τεσσάρων ή οκτώ ατόμων σε σκυλάδικο με χορεύτριες και τραγουδίστριες στην Ελλάδα ή σ’ ένα γειτονικό κράτος; Ή μήπως δεν αξίζει τόσο;

Μήπως αξίζει πάρα πολύ περισσότερα;

Και πόσος χρόνος θα χρειαστεί;

Σύμφωνα με κάποιους (αρκετά αισιόδοξους) υπολογισμούς μου, θα χρειαστούν τουλάχιστον 10 με 20 χρόνια συστηματικής επικοινωνιακής προσπάθειας και μπόλικο χρήμα για να αρχίσουμε να έχουμε ορατά και μετρήσιμα αποτελέσματα.

Πόσο χρήμα; Δεν ξέρω.

Στην περίπτωση της FYRO«Μακεδονίας» των βόρειων γειτόνων μας, χρειάζεται μεγάλη προσοχή και λεπτότητα. Υπάρχουν εκεί παιδιά που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με αυτό το «μυθικό», για εμάς, αλλά πραγματικό γι’ αυτά όνομα και δεν φταίνε εκείνα να πιστεύουν σε αυτό που έμαθαν. Όπως δεν φταίνε χιλιάδες παιδιά στην Ελλάδα που περιμένουν να τους φέρει δώρο ένας Άγιος Βασίλης που λέγεται Σάντα Κλάους (Άγιος Νικόλαος).

Δεν είναι αναγκαίο να τους προσβάλλουμε ούτε είναι χρήσιμο.

Δεν τους θεωρώ εχθρούς αλλά υποθέτω ότι μπορεί και να γίνουν. Με κάποιες σπασμωδικές και άστοχες κινήσεις από τη μεριά της Ελλάδας, από τις «αυθόρμητες» εκδηλώσεις μερικών θερμοκέφαλων και με τη βοήθεια κάποιων άσπονδων «φίλων» μας.

Οπότε, η επικοινωνιακή προσπάθεια που εισηγούμαι θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την πειθώ με λογικά, ψυχολογικά και επιστημονικά εργαλεία και επιχειρήματα κι όχι τα εμπρηστικά συνθήματα κάποιων συλλαλητηρίων ή τη λεκτική και έμπρακτη βία.

Θα πρέπει επίσης να προσπαθήσουμε να δούμε το πρόβλημα και από την άλλη πλευρά χωρίς να επιδιώκουμε την ταπείνωση του «αντιδίκου».

Ρίχνω και μερικές προτάσεις, έτσι για να μας βρίσκονται:

1. Δημιουργία Προτύπων Ελληνικών Σχολείων (παίρνω σαν παράδειγμα το «Αρσάκειο» των Τιράνων http://www.arsakeio.gr/gr/tirana/tirana-schools) στη γειτονική χώρα.

2. Ίδρυση Οργανισμού παροχής Υποτροφιών, μετά από διαγωνισμό, για σπουδές στην Ελλάδα παιδιών από τη γειτονική χώρα με καλυμμένες ΌΛΕΣ τις δαπάνες σπουδών και διαβίωσης.

3. Παραγωγές ταινιών και ντοκιμαντέρ υψηλού επιπέδου, με ιστορικά, αρχαιολογικά και μυθιστορηματικά θέματα αντλημένα από την Ελληνιστική ή νεο-ελληνική περίοδο και για εξαγωγή αλλά και για επιμόρφωση του ελληνικού κοινού.

4. Χρηματοδότηση Δημιουργίας Εδρών Αρχαιο- και Νεο-Ελληνικών Σπουδών σε μεγάλα Πανεπιστήμια της Ευρώπης, της Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας.

5. Συγγραφή στοχευμένων επιστημονικών εργασιών σε όλες τις γλώσσες, για την ενίσχυση του ελληνικού φορτίου της λέξης Μακεδονία, και δωρεάν διανομή σε όλα τα τουριστικά μέρη της Ελλάδας ή αλλού.

6. Επιδότηση ή επιβράβευση με φοροαπαλλαγές προϊόντων και υπηρεσιών (π.χ. παιχνίδια, βιβλία για παιδιά, τρόφιμα, ηλεκτρονικές εφαρμογές κ.ά.) που συμβάλλουν στην ενίσχυση του ελληνικού ιστορικού φορτίου της λέξης «Μακεδονία».

7. Οργανωμένη, συστηματική, μεθοδική, τακτική και επίμονη διπλωματική εκστρατεία ενίσχυσης της γνώσης του ελληνικού φορτίου της λέξης «Μακεδονία» προς όλα τα κράτη του ΟΗΕ με σύντομα και απολύτως έγκυρα (από ιστορική και επιστημονική άποψη) σημειώματα. Δημιουργία ανάλογου ιστότοπου.

8. Προκήρυξη Διεθνούς Διαγωνισμού για τη δημιουργία περισσότερων του ενός Video Games υψηλής τεχνολογίας με ήρωες πρόσωπα του αρχαιο-Ελληνικού, Ελληνιστικού και Νεο-Ελληνικού κόσμου, προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις του διεθνούς παιδικού-εφηβικού κοινού.

Το κοινό στοιχείο σε όλες τις αναφερόμενες δράσεις θα πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν πιο έγκυρη και ισχυρή σύνδεση της λέξης Μακεδονία με την ελληνική γλώσσα και τον (διαχρονικό) ελληνικό πολιτισμό και σκέψη.

Τον συντονισμό των πιο πάνω δράσεων μπορεί να τον αναλάβει το Υπουργείο Μακεδονίας με τον όρο ότι θα διέπεται από κανονισμούς με μεγάλο βάθος χρόνου και δεν θα αλλάζουν οι στόχοι του ή το ―με αυστηρά αξιολογικά κριτήρια επιλεγμένο― συντονιστικό προσωπικό με κάθε αλλαγή κυβέρνησης.

Τις λεπτομέρειες ας τις αναλύσουν, κρίνουν, απορρίψουν, εμπλουτίσουν ή τροποποιήσουν ειδικοί επιστήμονες.

Εννοείται, ότι όλα αυτά προϋποθέτουν ένα στιβαρό, εξωστρεφές, δημοκρατικό, δίκαιο, αξιοκρατικό, ανοιχτόμυαλο και φιλοεπιχειρηματικό κράτος και συστράτευση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα.

Στο σημείο αυτό, θέλοντας να προλάβω τον αντίλογο, θα πω ότι δεν είναι «γενναιοδωρία» ούτε «ανθρωπισμός» ούτε «διεθνισμός» να εκχωρείς αμαχητί αυτά που δεν έφτιαξες εσύ αλλά τα παρέλαβες από προγόνους των οποίων τη μνήμη δεν μπορείς να ακυρώνεις ούτε να απεμπολείς κεκτημένα που οφείλεις να τα παραδώσεις αλώβητα στους απογόνους σου.

Κι αν όλα αυτά σας φαίνονται «μεγαλοϊδεάτικες» ονειροφαντασίες, σκεφτείτε πόσο κάποιες ανάλογες προτάσεις και πράξεις μπορούν να ενισχύσουν οικονομικά ΌΛΑ τα ελληνικά προϊόντα, τις επιχειρήσεις, τον τουρισμό και το ελληνικό «Brand Name».

Σκεφτείτε ότι κάθε ευρώ που θα δίνεται για έναν τέτοιο σκοπό μπορεί να πολλαπλασιάσει το εθνικό εισόδημα με πολλαπλά οφέλη για την ενίσχυση της χώρας μας.

Ειδικά τώρα που η επιχειρηματική εξωστρέφεια είναι συνθήκη «εκ των ων ουκ άνευ» για την επιβίωση και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού κράτους.

Σκεφτείτε επίσης πόσα «βλήματα» μπορεί ―μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα― να εξοικονομήσουμε με μια τέτοια ειρηνική εκστρατεία.

Σκεφτείτε και πόσο ανάγκη έχουν από μια ειρηνική εκστρατεία υπεράσπισης της ελληνικότητας της Μακεδονίας, οι ―εκατομμύρια― ομογενείς της διασποράς.

Ιδέες ρίχνω για πράγματα Well Made in Greece και διατηρώ το δικαίωμα του λάθους από τη στιγμή που αγνοώ την «απόλυτη και μοναδική» αλήθεια, όπως αγνοώ και το τι θα συμβεί στο μέλλον.

20 Ιανουαρίου 2018

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr