Πάνος Μπιτσαξής

• Από το 2010 ο μοναδικός κανόνας που μπορεί να εφαρμοστεί στην πολιτική ανάλυση είναι ο κανόνας της κινούμενης άμμου. Το πολιτικό τοπίο, το οποίο έχει διαμορφωθεί, είναι τόσο ευμετάβολο, τόσο ασύμμετρο που διαψεύδει και τις πιο προσεκτικές και διεισδυτικές προβλέψεις και εκτιμήσεις.

Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εκλογές τον Οκτώβριο του 2009 με ποσοστό 44%. Ο Γιώργος Παπανδρέου αναδείχθηκε στον πλέον ισχυρό μετά τον πατέρα του Πρωθυπουργό της Ελλάδας. Αν κάποιος τότε έλεγε ότι έξι χρόνια μετά θα κυβερνά ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τους ΑΝΕΛ, το ΠΑΣΟΚ θα ήταν στο 4%, ο Λεβέντης στη Βουλή, η Χρυσή Αυγή, της οποίας την ύπαρξη οι πιο πολλοί τότε αγνοούσαν, θα ήταν το τρίτο σε δύναμη πολιτικό κόμμα στην Ελλάδα, θα τον περνούσαν για λοξό και αν επέμενε θα τον κλείναν στο «Δαφνί» για νοσηλεία. Ούτε η Πυθία δεν μπορούσε να προβλέψει τέτοια πράγματα. Η Πυθία προβλέπει το απρόβλεπτο που έχει πιθανότητες να συμβεί. Όσο και αν εισπνεύσει το θυμίαμα, δεν μπορεί να προβλέψει το τρελό, το αλλοπρόσαλλο, το παράλογο. Γι’ αυτόν, άλλωστε, τον λόγο είχε επινοήσει τους χρησμούς. Με τους χρησμούς όλες οι προβλέψεις είναι «σωστές». Σίγουρα θυμόμαστε όλοι το «ήξεις αφίξεις». Η μία ανάγνωσή του είναι «θα αναχωρήσεις, θα επιστρέψεις, δεν θα πεθάνεις στον πόλεμο». Η άλλη ανάγνωσή του είναι «θα αναχωρήσεις, δεν θα επιστρέψεις, θα πεθάνεις στον πόλεμο».

Ο χρησμός έχει πάντα δίκιο. Ό,τι κι αν συμβεί.

Είναι βαθύτερη ανθρώπινη ανάγκη όταν βρισκόμαστε μπροστά σε απειλή να παρηγορούμαστε από χρησμούς, να εμπιστευόμαστε τους χρησμούς διαβάζοντάς τους πάντα, όπως μας βολεύει. Τελευταία η ανθρώπινη αυτή ανάγκη έχει μελετηθεί και επιστημονικά. Ονομάζεται «προκατάληψη της επιβεβαίωσης (confirmation bias)». Είναι η τάση να ερμηνεύεις τις πληροφορίες με τρόπο που «επιβεβαιώνει» προϋπάρχουσες απόψεις τις οποίες πιστεύεις.

• Η χώρα έχει γεμίσει με Πυθίες. Έχει γεμίσει με χρησμούς. Οι δημοσκόποι πέφτουν συχνά έξω. Οι Πυθίες ποτέ. Αλλά και στην απίθανη περίπτωση που πέσουν και οι Πυθίες έξω, είναι τέτοια η δύναμη των γεγονότων που δεν έχει καμιά σημασία. Όλοι έχουν ξεχάσει και τις προβλέψεις τους και τους χρησμούς τους.

• Τα λέω όλα αυτά γιατί η χώρα εξακολουθεί να ζει στον αστερισμό του απροβλέπτου. Της τυχαιότητας. Έρμαιο της οποιασδήποτε στραβής. Με αυτούς που έχουμε μπλέξει, με τον παράδοξο τρόπο σκέψης τους και την πραγματικά επικίνδυνη πολιτική τους, ακόμα και η πιο έμπειρη πολιτική ανάλυση μπορεί να πέσει έξω. Το τι θα κάνουν και το πώς θα ενεργήσουν και η πορεία που θα πάρει η χώρα είναι αρμοδιότητα Πυθίας.

• Λίγο μετά την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη, κάλεσα στο σπίτι μου ένα Σάββατο πρωί για καφέ, έναν φίλο με ιδιαίτερο ρόλο και βαρύ λόγο στο κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Έκτοτε, συναντιόμαστε μια φορά το μήνα ανταλλάσσοντας απόψεις για το πού πάει η χώρα και τι πρέπει να γίνει για να επανέλθει στην κανονικότητα. Αν και συμφωνούμε σε πολλά, διαφωνούμε ριζικά στην πολιτική ανάλυση και στην ανάγνωση της πορείας που παίρνουν τα πράγματα. Ο συνεχιζόμενος, όμως, διάλογός μας έχει μεγάλο ενδιαφέρον, όπως ανανεώνεται κάθε μήνα, και καταλήγει πάντα σε ένα στοίχημα για ένα πολυτελές δείπνο το οποίο θα πληρώσει όποιος πέσει έξω στις προβλέψεις του. Τον φίλο μου αυτό, στην γνώμη του οποίου στηρίζονται πολλοί, όχι όμως εγώ μέχρι στιγμής, τον ονόμασα Πυθία. Επειδή γελώντας μου λέει «με ρωτούν τι θα γίνει αν αυτό, τι θα γίνει αν εκείνο λες και είμαι η Πυθία». Έτσι, έχω πιει τέσσερις φορές γαλλικό καφέ με την Πυθία. Πάντα Σάββατο πρωί. Μάλιστα, επειδή της Μαρίνας της αρέσει να έχει χρηστικά αντικείμενα με «ταυτότητα», κι έχει αγοράσει δώδεκα φλιτζάνια που καθένα αναγράφει έναν από τους μήνες με μια χαρακτηριστική ζωγραφιά, η Πυθία πίνει πάντα τον γαλλικό καφέ στο φλιτζάνι που αντιστοιχεί στον μήνα των γενεθλίων του. Αυτό είναι το τελετουργικό του χρησμού.

• Από τα μέσα του Γενάρη η Πυθία με ιδιαίτερη επιμονή και με σταθερό και αταλάντευτο τρόπο μου έλεγε το εξής.

Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να τελειώσει ομαλά η επερχόμενη αξιολόγηση.

Η Κυβέρνηση είναι εντελώς απροετοίμαστη.

Οι αριθμοί δεν βγαίνουν.

Οι γενικές ιδέες τις οποίες έχει η Κυβέρνηση βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τον τρόπο που βλέπουν τα πράγματα οι θεσμοί και ιδιαίτερα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Αυτή η αξιολόγηση δεν πρόκειται να τελειώσει.

Οι τύποι ετοιμάζουν την ηρωική τους έξοδο.

Τον Μάιο, το αργότερο τον Ιούνιο θα κάνουν δημοψήφισμα και αμέσως μετά εκλογές.

Δημοψήφισμα θα κάνουν προκειμένου να «μπετονάρουν» ενάμιση εκατομμύριο ανθρώπους και να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές ποσοστό ήττας.

Η Νέα Δημοκρατία έχει δυναμική αυτοδυναμίας.

Όλα τα παραπάνω μου έλεγε η Πυθία την τελευταία βδομάδα του Γενάρη.

• Η δική μου απάντηση ήταν η εξής. Αν λες τέτοια πράγματα είσαι βαθιά νυχτωμένος. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα συμβεί. Όσο και αν ενεργούν ασύμμετρα, δεν μπορεί να μην έχουν την αίσθηση της γελοιότητας και την χλεύη που θα προκαλούσε και μόνο η λέξη δημοψήφισμα. Εκλογές δεν πρόκειται να κάνουν. Γι’ αυτούς η παραμονή στην εξουσία δεν είναι μόνο θέμα γαντζώματος στις καρέκλες, είναι και βαθιά υπαρξιακό ζήτημα, γιατί αν την χάσουν θα διαλυθούν. Η πορεία του ΠΑΣΟΚ θα ωχριά μπροστά σε αυτό που θα συμβεί στον ΣΥΡΙΖΑ. Όσο για την δυναμική αυτοδυναμίας της Νέας Δημοκρατίας, επίσης σφάλλεις. Η δημοσκοπική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ δεν πηγαίνει στη Νέα Δημοκρατία. Πηγαίνει προς το πουθενά. Πηγαίνει προς την απαξίωση της ίδιας της Δημοκρατίας. Η Νέα Δημοκρατία θα είναι πρώτη. Αλλά θα είναι χιλιόμετρα μακριά από την αυτοδυναμία, αν υποθέσουμε πως θα γίνουν εκλογές. Γιατί εκλογές δεν πρόκειται να γίνουν σύντομα. Θα υποχωρήσουν στα πάντα και θα το παίζουν και νικητές. Αφαιρείς, πρόσθεσα, φίλε μου και διάφορες παραμέτρους που δεν μπαίνουν σε τεχνοκρατικά καλούπια. Το προσφυγικό, το brexit, τα προβλήματα της ίδιας της Γερμανίας, την φυσική τάση των ευρωπαϊκών θεσμών να βρίσκουν συμβιβασμούς στα ασυμβίβαστα και τον αμερικανικό παράγοντα που, παρά την προεκλογική ύπνωση, θα παίξει τον ρόλο του. Η αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί, η χώρα θα διολισθαίνει από το κακό στο χειρότερο και η αστάθεια θα αποδειχθεί ιδιαιτέρως σταθερή. Ήταν τότε, 19 Φεβρουαρίου 2016, που έγραψα στο «iporta», με αφορμή αυτές τις συζητήσεις, ένα άρθρο με τίτλο «Η αρχή του τέλους αργεί να τελειώσει».

• Δεν ανέφερα τότε την Πυθία. Η ανταπάντησή της ήταν: Όχι μόνο δεν θα προκύψει εξομάλυνση, αλλά η απόσταση που χωρίζει την ανερμάτιστη πολιτική που ακολουθείται με κάποια μορφή κανονικότητας θα διευρύνεται συνέχεια και ακόμα κι αν θέλουν να κρατήσουν την εξουσία, πρακτικά δεν θα μπορούν. Βάζουμε στοίχημα; Βάζουμε, του είπα.

• Πριν δυο βδομάδες, πήρα τηλέφωνο την Πυθία και της είπα. Ρε συ, λες να είχες δίκιο; Οι μέρες περνούν, μάλλον εγώ είχα δίκιο, αλλά όποιος πει ότι ξέρει τι θα γίνει δεν λέει αλήθεια. Το μόνο σίγουρο είναι πως η οικονομία και η χώρα γενικότερα παρουσιάζουν έντονα σημάδια διάλυσης.

• Αν βρείτε χρόνο, ακούστε στο τέλος του άρθρου ένα τραγούδι που γράφτηκε για άλλους, αλλά φοβάμαι πως αφορά και τους σημερινούς. «Φύσα της θάλασσας θεριό και του πελάγου μπόρα, το φοβερό σκουπιδαριό να διώξεις απ’ τη χώρα».

  * Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.   

  The article expresses the views of the author  

   iPorta.gr