Βαγγέλης Παυλίδης

Η ιδέα για την ανέγερση του Κολοσσού δεν είναι βέβαια καινούρια. Πολυμασημένη και καθόλου πρωτότυπη, μάλλον μπαγιάτικη θα την έλεγα. Πάει πίσω στην δεκαετία του ’50, αν θυμάμαι καλά, και απλά επανέρχεται κάθε τόσο σε διάφορες παραλλαγές, για να απορριφθεί πάντα μετά πολλών επαίνων.

Η επαναφορά κάθε τόσο της κουβέντας αυτής δεν είναι τυχαία. Ο κολοσσός, όπως όλοι ξέρουμε, ορθωνόταν κάπου στο ευρύτερο τοτινό μα και σημερινό κέντρο της πόλης. Οι γνώσεις μας για την μορφή και την ακριβή τοποθεσία του είναι στο επίπεδο των υποθέσεων. Το μόνο που ξέρουμε με βεβαιότητα είναι πως το άγαλμα ήταν γιγάντιο, σε τρόπο που να δεσπόζει πάνω απο την πόλη και να εντυπωσιάζει με τον όγκο του. Αυτό ήταν εξ άλλου που τον ανέδειξε σε ένα απο εφτά θαύματα του κόσμου. Η ασάφεια των στοιχείων αυτών είναι καθοριστική γιατί δίνει την δυνατότητα του κατά το δοκούν αυτοσχεδιασμού και “αξιοποίησης” και εξηγούν την επιμονή για το ξαναστήσιμό του. Δεν είναι καθόλου κρυφό πως η πρόθεση ήταν πάντα η δημιουργία μιας “ατραξιόν”, ενός αξιοπερίεργου για το μέγεθός του “πόλου έλξης” για τους τουρίστες. Κάτι σαν τον ελέφαντα του τσίρκου, μόνο που ο ελέφαντας είναι αυθεντικός.

Επειδή η φιλολογία υπέρ του κολοσσού ανέκαθεν διανθίζεται με διάφορες κορδέλλες και περικοκλάδες περί κοσμήματος της πόλης και ανάδειξης της κληρονομιάς και της ιστορίας μας οφείλω να πω πως οι όποιες τέτοιες αναφορές είναι μάλλον προσχηματικές. Πρώτα γιατί η “κληρονομιά” κι η ιστορία δεν είναι για να τις μιμούμαστε. Είναι για να πατάμε στους ώμους τους και να ανεβούμε ψηλότερα, για να δημιουργήσουμε, άν μπορέσουμε, κάτι εξ ίσου ή ακόμα πιο μεγάλο (όχι σε μέγεθος) και πρωτοποριακό. Ύστερα, ο όγκος και μόνο ουδέποτε υπήρξε κριτήριο ποιότητας της τέχνης. Κριτήριο εντυπωσιασμού ναι, ποιότητας όμως όχι καθώς το “όσο πιο μεγάλο τόσο πιο καλό” δεν ισχύει στην αισθητική. Ένα σχέδιο 10×10 cm. ενός μεγάλου καλλιτέχνη μπορεί να ξεπερνάει σε αξία τον οποιοδήποτε “λούλλο”-που λέμε στην Ρόδο *- 10, 20, 30 μέτρων. Μιλάω για καλλιτεχνική αξία και όχι για Ευρώ ή δολλάρια. Θα μπορούσα εδώ να επικαλεστώ τους αρχαίους ημών προγόνους -το “ουκ εν τω πολλώ το ευ” ή το “φιλοκαλούμεν μετ΄ευτελείας”, κομμάτια κι αυτά της κληρονομιάς μας που όμως φαίνεται πως τα ξεχνάμε.

Και κάτι τελευταίο. Ο Κολοσσός ήταν και είναι θαυμαστός κύρια ως ένα τεχνολογικό θαύμα της εποχής του, που ο τρόπος κατασκευής του ακόμα και τώρα αποτελεί αντικείμενο έρευνας και μελέτης. Σήμερα, τέτοιου είδους κατασκευές αποτελούν κοινά φαινόμενα που δεν αποδεικνύουν τίποτα εκτός ίσως απο μεγαλομανία και ματαιοδοξία. Γιγάντια αγάλματα θα βρούμε παντού, ας πούμε στην Βόρεια Κορέα του Κιμ Γιονγκ Ουν ή το Ιρακ του Σαντάμ Χουσεϊν, όπου προκαλούν μάλλον αποστροφή παρά θαυμασμό.

Μπαίνει όμως το ερώτημα: έχει ανάγκη η πόλη μας απο αισθητική αναβάθμιση κι αν ναι πως μπορεί να γίνει αυτή; Η απάντησή μου είναι ένα αβίαστο ναι. Η Ρόδος όμως δεν έχει ανάγκη την ύψωση ενός “λούλλου”. Η Ρόδος είναι πανέμορφη και, αν αυτός είναι ο στόχος, έχει ό,τι χρειάζεται για να προσελκύει επισκέπτες κι ακόμα, ίσως πιό σημαντικό, να αναβαθμίσει την ζωή ημών των μόνιμων κατοίκων. Έχει αξιολογότατα μνημεία που καλύπτουν όλο το εύρος της μακραίωνης ιστορίας της. Έχει μια μεσαιωνική πόλη μοναδική στον κόσμο, μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς που δεν χρειάζεται δίπλα της έναν ανταγωνιστή. Θα αρκούσε να περισώσει η Ρόδος και να αναδείξει τα μαραμένα “κάλλη” της. Να περιποιηθεί τα πάρκα, τις δενδροστοιχίες και τα λουλούδια της, να μαζέψει τα σκουπίδια της. Να ελέγξει την αυθαιρεσία που με τραπεζοκαρέκλες, μηχανάκια, αυτοκίνητα και σκόπιμα τοποθετημένα εμπόδια στα πεζοδρόμια κάνει την πόλη δύσβατη και δισπρόσιτη. Να αποκαλύψει τα μνημεία της που είναι θαμένα με σωρούς από ακαλαίσθητες ταμπέλες, βρακιά, σώβρακα, μπλουζάκια, σε τρόπο που είναι να αδύνατο να θαυμάσει κανείς την ομορφιά τους.

Κι αν μας ενδιαφέρει να την κοσμήσουμε με έργα τέχνης, ας το κάνουμε. Με κλάσμα του κόστους ενός “λούλλου” μπορούμε να στήσουμε σε επιλεγμένα και καλά διαμορφωμένα σημεία όσα έργα τέχνης θέλουμε. Έργα τέχνης όμως αληθινά, προσεχτικά επιλεγμένα για την αξία τους κι όχι ό,τι και όπου λάχει, όπως τα άψυχα και άκαμπτα “αγγούρια” που τώρα έχουν στηθεί εδώ κι εκεί.

Βέβαια, οι ιδέες αυτές δεν προσφέρονται για αξιοποίηση του είδους που μερικοί προσδοκούν. Το κεφάλι του κολοσσού δεν θα μπορέσει να γίνει περιστρεφόμενο εστιατόριο, το μισάνοιχτο και χαμογελαστό του στόμα δεν θα γίνει μπαλκόνι, στην είσοδό δεν θα μπορούμε να πουλάμε μικρά αντίγραφα του γίγαντα από μαρμαρόσκονη, ούτε και τα καθιερωμένα φανελλάκια και σωβρακάκια, κιούτε θα υπάρχει το απαραίτητο σουβλακατζίδικο. Δεν παύουν όμως να είναι μια πρόταση ο τελικός αποδέκτης της οποίας πέρα από εμάς τους ίδιους θα είναι και ο επισκέπτης -μια τουριστική “ατραξιόν” στο τέλος τέλος, αλλά ενός άλλου είδους και μιας άλλης ποιότητας.

* “λούλλdος… κοροϊδ. μεγάλος σωλήνας.
Χρ. Παπαχριστοδούλου, Λεξικό Ροδίτικων Ιδιωμάτων.”

Επίσης κοροϊδευτικά, ο ψηλός και άχαρος “αυτοσδά είναι κοκκιά λούλλdος”

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. 

The article expresses the views of the author

 iPorta.gr