Δρ Δέσποινα Κατσώχη 

Το ήπαρ, δηλ. το συκώτι είναι από τα ζωτικότερα όργανα όπως τα νεφρά και το πάγκρεας. Όποια λοίμωξη το απειλήσει, πρέπει να αντιμετωπισθεί άμεσα.

Η ηπατίτιδα σε κάθε μορφή (Α, B, C, D και E) προκαλείται από διάφορους ιούς, την επίδραση τοξικών ουσιών (αλκοόλ ή βαρέα μέταλλα), ηπατοτοξικά φάρμακα αλλά και μικρόβια( σαλμονέλα, σύφιλη, βρουκέλωση, τυφοειδής ή ο μελιταίος πυρετός κ.α) Στην αυτοάνοση ηπατίτιδα, το ανοσοποιητικό επιτίθεται στο συκώτι και το καταστρέφει.

Μορφές της ηπατίτιδας

Οξεία: την προκαλούν όλοι οι ιοί της ηπατίτιδας. Εκδηλώνεται λίγες εβδομάδες ή μήνες μετά την έκθεση στον ιό και εκδηλώνει συμπτώματα όπως: κούραση, ανορεξία, ναυτία, εμετός, διάρροια, αίσθημα βάρους στο δεξί πάνω τμήμα της κοιλιάς, πόνους σε μύες και αρθρώσεις, πυρετός. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει ίκτερο.

Χρόνια: Εκδηλώνεται όταν ο οργανισμός δεν αποβάλει τον ιό κατά τη φάση της οξείας ηπατίτιδας Β, C ή D και ποτέ Α ή Ε. Οι χρόνιες ηπατίτιδες Β και C είναι χωρίς συμπτώματα αλλά ο ιός προκαλεί ίνωση (ουλές στο εσωτερικό του ήπατος). Ο ινώδης ιστός (κίρρωση), μπορεί να οδηγήσει και σε καρκίνο.

Τα αποτελέσματα των εξετάσεων δείχνουν τον τύπο της ηπατίτιδας, αν ο ασθενής είναι απλός φορέας ή αν η λοίμωξη είναι μεταδοτική.

Υπάρχει θεραπεία;

Στην οξεία ιογενή ηπατίτιδα η λοίμωξη αυτοϊάται με εξαίρεση την οξεία ηπατίτιδα Β ή C, που χρειάζονται ειδική θεραπεία, καθώς η νόσος συχνά εξελίσσεται σε χρόνια. Στη χρόνια ηπατίτιδα ακολουθείται ειδική φαρμακευτική αγωγή ( ιντερφερόνες και αντιικά φάρμακα) για ενίσχυση του ανοσοποιητικού, περιορισμό του ιού, επιβράδυνση της ηπατικής βλάβης, και αποτροπή της κίρρωσης του ήπατος και του καρκίνου.

Τα εμβόλια της ηπατίτιδας δεν εξασφαλίζουν ανοσία εφ’ όρου ζωής και είναι αναγκαία η επανάληψή τους σε παιδιά, ενηλίκους και ομάδες υψηλού κινδύνου. Εμβόλια για τις ηπατίτιδες C, D και E δεν υπάρχουν.

Οι ιογενείς ηπατίτιδες

Ηπατίτιδα Α : η πιο κοινή ιογενής ηπατίτιδα. O ιός αποβάλλεται στα κόπρανα και είναι μεταδοτικός. Πλένετε σχολαστικά τα χέρια μετά την τουαλέτα και πριν το φαγητό. Μην πίνετε νερό και μην τρώτε σε μέρη ή χώρες με κακούς όρους υγιεινής. Τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους, χωρίς ειδική θεραπευτική αγωγή και δεν εξελίσσεται ποτέ σε χρόνια. Το εμβόλιο προστατεύει παιδιά άνω των δύο ετών και ενήλικες υψηλού κινδύνου (οικογενειακό ιστορικό, πολλοί ερωτικοί σύντροφοι, ομοφυλόφιλοι, χρήστες ναρκωτικών, εργαζόμενοι σε νοσοκομεία κλπ.)

Ηπατίτιδα Β: σοβαρότερη από την Α μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια αλλά χωρίς να δώσει συμπτώματα γι’ αυτό απαιτείται δια βίου ιατρική παρακολούθηση. Μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής, από μολυσμένη μητέρα στο μωρό κατά τον τοκετό, από τη χρήση μολυσμένων προσωπικών αντικειμένων(ξυραφάκια, οδοντόβουρτσα κ.α), τρύπημα από μολυσμένη βελόνα ή αιχμηρό αντικείμενο, μετάγγιση αίματος ή κοινή χρήση συρίγγων για ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών.

Ηπατίτιδα D : Εκδηλώνεται σπάνια, μόνο σε όποιον νοσεί από ηπατίτιδα Β. O μόνος τρόπος πρόληψης είναι ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Β. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία και μπορεί να οδηγήσει σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια ενώ αν εξελιχθεί σε χρόνια να προκαλέσει κίρρωση.

Ηπατίτιδα Ε: Εμφανίζεται στις αναπτυσσόμενες χώρες και μεταδίδεται όπως η ηπατίτιδα Α, σε συνθήκες κακής υγιεινής. Δεν γίνεται χρόνια ενώ δεν υπάρχει εμβόλιο ή ειδική θεραπευτική αγωγή. Αντιμετωπίζεται συμπτωματικά. Στις ομάδες υψηλού κινδύνου ανήκουν οι ταξιδιώτες αυτών των περιοχών.

Στην οξεία ηπατίτιδα ο ασθενής πρέπει να αποφεύγει το αλκοόλ, να τρώει ελαφριά φαγητά, πλούσια σε υδατάνθρακες και να πίνει άφθονα υγρά, για αποφυγή της αφυδάτωση αν έχει πολλές διάρροιες.

Στη χρόνια ηπατίτιδα απαγορεύονται δια βίου τα αλκοολούχα ποτά. Δεν υπάρχει ειδική απαγόρευση τροφής αλλά οι ασθενείς πρέπει να διατηρούν κανονικό το βάρος τους.

Η «σιωπηρή» Ηπατίτιδα C…

Η ηπατίτιδα C, όπως και η Β, μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια, σχεδόν πάντα χωρίς συμπτώματα, γι’ αυτό διαγιγνώσκεται συνήθως τυχαία. Μεταδίδεται κυρίως από το αίμα και τα παράγωγά του, μέσω μεταγγίσεων. Ο ύπουλος ιός μπορεί να υπάρχει στον οργανισμό και να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο συκώτι, χωρίς να φαίνεται στις εξετάσεις. Αντιμετωπίζεται με φάρμακα που χορηγούνται για την ηπατίτιδα Β τόσο στην οξεία όσο και στη χρόνια μορφή, χωρίς ωστόσο εφάμιλλα αποτελέσματα ενώ δεν υπάρχει και εμβόλιο. Όσοι κάνουν μεταγγίσεις, χρόνια αιμοκάθαρση, χρήση ναρκωτικών ή εκτίθενται σε αίμα για άλλους λόγους (π.χ. εργάζονται σε νοσοκομεία), πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα και να κάνουν τακτικό αιματολογικό έλεγχο. Οι φορείς της ηπατίτιδας C πρέπει να κάνουν τα εμβόλια για τις ηπατίτιδες Α και Β για αποτροπή του κινδύνου επιμόλυνσης- που θα επιβαρύνει πολύ την κατάστασή τους- να αποφεύγουν το αλκοόλ και να επισκέπτονται συχνά το γιατρό.

Στην Ελλάδα το αίμα και τα παράγωγα του ελέγχονται συστηματικά για ιούς ηπατίτιδας Β και C από το 1992. Αυτό σημαίνει πως άτομα που έχουν κάνει μετάγγιση αίματος πριν το 1992, πιθανά να εκτέθηκαν στους ιούς αυτούς και να μην το γνωρίζουν.