Αλέξανδρος Μπέμπης  

Ανέκαθεν είχα ιδιαίτερη αδυναμία στις ταινίες-αλληγορίες. Με ενθουσίαζαν και με συγκινούσαν, ειδικά αν εξέπεμπαν διαχρονικά μηνύματα.

”Η Κυρία και ο Ναύτης”

Έξοχη πολιτική αλληγορία της Λίνα Βερτμίλερ, με τον απολαυστικό Τζιανκάρλο Τζανίνι και την μεστή ερμηνευτικά Μαριάντζελα Μελάτο.

Ταινία του 1974, από τις κορυφαίες στιγμές του ιταλικού κινηματογράφου.

Διεισδυτική και οξεία κριτική ματιά για το δίλημμα του ιστορικού συμβιβασμού (”γραμμή Τολιάτι”) ή μη, που εκείνη την εποχή βρισκόταν σε εξουθενωτικό αποκορύφωμα στη γειτονική χώρα.

Ηγέτης του ΙΚΚ ήταν ο Ενρίκο Μπερλιγκουέρ και έπιανε εκλογικά ποσοστά που άγγιζαν την άνοδο του στην εξουσία.

Ενός ΚΚ με διαφορετικό πρόσωπο, που αμφισβήτησε ανοιχτά την δογματική γραμμή της Μόσχας για πρώτη φορά στη μεταπολεμική Ευρώπη, μεσούντος του ψυχρού πολέμου και με σχεδόν ανύπαρκτα σοσιαλιστικό ή σοσιαλδημοκρατικό κόμματα τότε στην Ιταλία.

Όσοι έχετε δει την ταινία, αξίζει να την θυμηθείτε και, γιατί όχι, να την ξαναδείτε και όσοι όχι δείτε την οπωσδήποτε για να ξεδιαλύνετε απόψεις ή να διαλύσετε αυταπάτες.

Είναι τόσο επίκαιρη και συμβολική όσο ποτέ.

Λίγα λόγια για την υπόθεση.

Η Κυρία (η εξαιρετική ηθοποιός Μαριάντζελα Μελάτο που άφησε λαμπρή καριέρα στην Ιταλία και σπαταλήθηκε σε δευτεράντζες του Χόλυγουντ, πέθανε στα 71 της το 2013) είναι μια κυρία της μεγαλοαστικής μπουρζουαζίας σύζυγος επιχειρηματία, που κάνει κρουαζιέρα με κότερο με την παρέα της (γιάπηδες που διαβάζουν L’UNITA την επίσημη εφημερίδα του ΙΚΚ), κάπου στο ιταλικό νότο.

Ο Ναύτης (ο πολύ γνωστός και αγαπημένος στη χώρα μας Τζιανκάρλο Τζανίνι) υπηρετεί ως μέλος του πληρώματος.

Η ”Κυρία” ζητάει να την μεταφέρουν σε κοντινό νησάκι, αναλαμβάνει ο ”Ναύτης” αυτή την υπηρεσία και φεύγουν με ένα μικρό φουσκωτό.

Στην πορεία χαλάει η εξωλέμβια και αρχίζουν να τους παρασύρουν τα ρεύματα και καταλήγουν σε κάποιο άλλο ερημικό ακατοίκητο νησί.

Εκεί, μέσα από τον αγώνα για την επιβίωση, ξετυλίγεται ωμά και πρωτόγονα η σύγκρουση των δύο κόσμων και κοσμοθεωριών, των οποίων ο συμβιβασμός σε πολιτικό επίπεδο, επιχειρείται στη Ιταλία.

Η ταινία είναι οπτασία σαν θέαση, μαχαιριά για το μυαλό και για κάποιους ακόμη και ξυραφιά για τις φλέβες και στο τέλος παίρνει ξεκάθαρη πολιτική θέση.

Είναι αδύνατος ο συμβιβασμός κομουνισμού/καπιταλισμού ή αν θέλετε αριστεράς/δεξιάς συνείδησης και δεν μπορεί να υπάρξει-πόσο μάλλον να επιβιώσει-σαν θύλακας μέσα σε καπιταλιστικό περιβάλλον.

Ίσως μόνο σε κάποιο άλλο ιδεατό και παρθένο περιβάλλον, όπως ένα απομονωμένο και αυτόνομο νησί.

Οι σκηνές, οι διάλογοι και οι ατάκες, αλληλοδιαδέχονται με καταιγιστικό ρυθμό, με άψογη σκηνοθετική καθοδήγηση και κορυφαίες ερμηνείες από τους δύο πρωταγωνιστές.

Συγκλονιστικές στιγμές, με αποκορύφωμα τις τελευταίες, όπου μετά την διάσωσή του ζευγαριού, η μεν δεξιά κυρία υποκύπτει στην πραγματικότητά της ο δε αριστερός ναύτης αποδέχεται την δική του, πνίγοντας τα συναισθήματά τους.

Ξαναπαίρνουν τους δρόμους τους, μετά την ουτοπία που προκάλεσε η τυχαία διασταύρωση.

Φυσικά το μήνυμα δεν είναι η ματαιότητα του αγώνα και της ελπίδας, αλλά η ματαιότητα της προσδοκίας ότι μπορούν να συμβιβαστούν τα ασυμβίβαστα.

Ή καπιταλισμός ή κομουνισμός. Όλα τα υπόλοιπα είναι ανεκπλήρωτος τραυματικός έρωτας.

Υ.Γ. Στις μέρες μας, βλέπουμε να εφαρμόζεται το αντίθετο. Καπιταλιστικός θύλακας μέσα σε κομουνιστικό περιβάλλον. Στην Κίνα. 

Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αργά ή γρήγορα θα καταρρεύσει σαν γίγαντας με πήλινα πόδια, κάτω από το βάρος των ανομημάτων του.

Οι στυγνές καπιταλιστικές μέθοδοι, η καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος και η απόλυτη αδιαφορία για την καταστροφή του περιβάλλοντος, είναι βόμβα στα θεμέλια αυτού του υβριδίου.

Το πότε θα σκάσει εξαρτάται από την αντοχή του κινεζικού λαού που έχει κορωνίδα της κουλτούρας του την καρτερικότητα.