Ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος ασχολείται με την δημοσιογραφία, την κριτική λογοτεχνίας και την ποίηση

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Καραγιαννόπουλο

Παυλίνα Κουβαρδά: «Εκείνο που αποκόμισα είναι πως το έργο της απεξάρτησης δεν αποτελεί μια δουλειά γραφειοκρατικού τύπου και διεκπεραιωτικού χαρακτήρα, αλλά, αντίθετα, χρειάζεται ευαισθησία, μεράκι και τεράστιο απόθεμα ψυχικής ενέργειας για να δίνεις εκείνο το κάτι παραπάνω που θα κάνει τη διαφορά»

 Με αφορμή τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει  η προτεινόμενη από την κυβέρνηση Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, με την οποία καταλύεται η αυτοδιοίκηση του ΚΕΘΕΑ·  συναντήσαμε την κοινωνική λειτουργό Παυλίνα Κουβαρδά και συζητήσαμε μαζί της για το φαινόμενο της εξάρτησης, τα προγράμματα απεξάρτησης και τις συνέπειες –που θα είχε σε αυτά- η πιθανή θέσπιση του νομοθετήματος.

Καταρχάς, θα ήθελα να μας εξηγήσεις την φιλοσοφία των οργανισμών απεξάρτησης, όπως είναι το ΚΕΘΕΑ.

 Οργανισμοί απεξάρτησης, όπως είναι το ΚΕΘΕΑ, αποτελούν θα έλεγα τους διαμεσολαβητές μεταξύ εξάρτησης και απεξάρτησης, όπου μέσα από ένα σύνολο ψυχοθεραπευτικών διαδικασιών  συνοδεύουν με σεβασμό τον εξαρτημένο καθ’ όλη την διαδικασία απεξάρτησής του. Μια εξαιρετικά δύσκολη και επώδυνη διαδικασία.  Ο κεντρικός πυρήνας των στεγνών προγραμμάτων, δηλαδή χωρίς υποκατάστατα, είναι ο εξαρτημένος σταδιακά να διαβάσει την προσωπική του ιστορία και να γίνει ικανός να ορίσει την ζωή του και να στηρίξει τις επιλογές του μακριά από κάθε είδους δεσμά και δεκανίκια. Έτσι μαθαίνοντας να είναι παρών στη ζωή του, πρωταγωνιστής στην δική του ιστορία και όχι έρμαιο συνθηκών και γεγονότων, επανατοποθετείται απέναντι στον εαυτόν του και τον κόσμο. Κατ’ ουσίαν η απεξάρτηση είναι εκπαίδευση και μαθητεία σε έναν νέο τρόπο ζωής που επειδή από την φύση της είναι μια δυναμική διαδικασία δεν σταματά με τον αποχαιρετισμό ενός προγράμματος.

Τί έχεις αποκομίσει από την συμμετοχή σου σε τέτοια προγράμματα; Είναι αποτελεσματικά;

 Η εμπειρία μου προέρχεται από την Δημόσια Μονάδα Απεξάρτησης 18 ΑΝΩ. Πραγματοποίησα την εξάμηνη πρακτική μου άσκηση και παρέμεινα για άλλα δύο χρόνια εθελοντικά ως συντονίστρια ομάδων γι’ αυτό και είχα την τύχη να βρεθώ δίπλα σε εξαιρετικούς θεραπευτές με πολυετή εμπειρία στο χώρο των εξαρτήσεων. Εκείνο που αποκόμισα είναι πως το έργο της απεξάρτησης δεν αποτελεί μια δουλειά γραφειοκρατικού τύπου και διεκπεραιωτικού χαρακτήρα, αλλά, αντίθετα, χρειάζεται ευαισθησία, μεράκι και τεράστιο απόθεμα ψυχικής ενέργειας για να δίνεις εκείνο το κάτι παραπάνω που θα κάνει τη διαφορά. Και πραγματικά όταν κινητοποιηθούν τα ενδογενή δυναμικά των εξαρτημένων που βρίσκονται εν υπνώσει, λόγω της εξάρτησης, τα αποτελέσματα είναι αξιοθαύμαστα και σου δίνουν δύναμη και κουράγιο να συνεχίσεις.

Τώρα όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων -για να είμαστε συγκεκριμένοι-  αφενός τα αποτελέσματα αποδεικνύονται σε βάθος χρόνου και αφετέρου εξαρτώνται τόσο από τους στόχους του εκάστοτε προγράμματος όσο και τους στόχους που έχει θέσει ο εξαρτημένος που απευθύνεται σε ένα πρόγραμμα. Θέλω, όμως, να επισημάνω πως ο παράγοντας που θα διαδραματίσει τον καταλυτικό ρόλο στην θετική έκβαση της προσπάθειας είναι η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή. Δηλαδή, μια λέξη, μία πρόταση, ένα βλέμμα μπορεί να φέρουν τα πάνω κάτω και το αντίστροφο. Πάντως, γενικά, ναι, είναι αποτελεσματική η θεραπεία της εξάρτησης.

Είναι η εξάρτηση νόσος;

 Όχι. Η εξάρτηση δεν είναι αρρώστια, με την ιατρική έννοια του όρου, ούτε και μια «χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος του εγκεφάλου», όπως υποστηρίζουν οι ιατρικοί κύκλοι. Η εξάρτηση αποτελεί το σύμπτωμα άλλων σοβαρών προβλημάτων στη ζωή ενός ανθρώπου τα οποία εκφράζονται μέσω αυτής. Διότι αν όντως είναι νόσος και μάλιστα ανίατη τότε πώς τόσοι άνθρωποι γίνονται καλά και συνεχίζουν την ζωή τους; Πώς τόσοι άνθρωποι αυτονομούνται, οργανώνουν την ζωή τους και συμμετέχουν μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι; Και μάλιστα υπάρχουν φορές που μετατρέπονται και σε μοχλούς πίεσης για αλλαγές.

Πώς αξιολογείς τις αλλαγές που προτείνει η κυβέρνηση για το ΚΕΘΕΑ και τι θα σήμαινε η κατάργηση του αυτοδιοίκητου;

 Κοίταξε, αποφάσεις τέτοιου τύπου με αιφνιδιαστικό τρόπο σε έναν Οργανισμό, όπως το ΚΕΘΕΑ, με ενεργή παρουσία και κοινωνικό έργο δεκαετιών, που αν μη τι άλλο αποτελεί κοινωνική παρακαταθήκη για τον τόπο μας, με το πρόσχημα του οικονομικού ελέγχου και της χρηστής διοίκησης, πρώτον παραπέμπουν σε άλλες εποχές και δεύτερον μας προκαλούν πολλά ερωτήματα που αναγκαστικά μας θέτουν σε εγρήγορση. Και επειδή το κράτος δεν φημίζεται για τις κοινωνικές του ευαισθησίες το βασικό ερώτημα είναι γιατί τώρα, γιατί η συγκεκριμένη κυβέρνηση. Άλλο προτείνω και άλλο αποφασίζω και επιβάλλω. Υπάρχει διαφορά. Και επειδή δεν θέλω να σας κουράσω με πράγματα που έχουν ήδη ειπωθεί ας περιοριστεί το κράτος και οι αρμόδιες υπηρεσίες στην μείωση της ανεξέλεγκτης διακίνησης των ουσιών εξάρτησης και στην πάταξη της διαφθοράς. Να γίνει και κάτι σοβαρό σε τούτη την χώρα.

Είναι οι πολίτες ενημερωμένοι γύρω από το ζήτημα της εξάρτησης;

 Όχι, δεν είναι επαρκώς ενημερωμένοι για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα που αφορά ζωές ανθρώπων και δυστυχώς το βλέπω καθημερινά. Δεν έχουν την κατάλληλη πληροφόρηση και συνήθως η γνώμη τους προέρχεται από εικόνες του δρόμου, από στερεοτυπικές αντιλήψεις που καλλιεργούνται από τα ΜΜΕ – μην ξεχνάς πως οι δημοσιογράφοι είναι ειδικοί για πάσα νόσο- από εσφαλμένες εντυπώσεις και δικές τους φοβίες. Είναι πάρα πολλές οι προκαταλήψεις γύρω από αυτό το θέμα. Και δεν καταλαβαίνουν πως το πρόβλημα βρίσκεται πάντα σε απόσταση αναπνοής. Αλλά γιατί να τους ενδιαφέρει αφού προς το παρόν δεν είναι στο δικό τους σπίτι;

Τί μήνυμα θα ήθελες να στείλεις στους αναγνώστες μας;

 Βρισκόμαστε σε μια ιστορική περίοδο όπου τα πάντα μοιάζουν με ένα καζάνι που βράζει. Απολύτρωση πίσω από τις πλάτες της κοινωνίας δεν υπάρχει. Γι’ αυτό τολμήστε και βάλτε την σφραγίδα σας σε τούτον τον κόσμο που ζείτε, τώρα. Η πράξη είναι που λείπει. Πλέον, επί του πρακτέου, γιατί τα πάντα αφορούν όλους μας.