Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Αναγνώσματα της Κυριακής και διαβάζω το πανέξυπνο, αναρχικά λυρικό και γεμάτο διακειμενικές αναφορές που υπερασπίζονται τον αγώνα αλλά και την αγωνία της γλώσσας ώστε να επιβιώνει και να εκφράζει το άρρητο, βιβλίο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη.

“Ο συγγραφέας του Ζαά” από τις ανεπίληπτες εκδόσεις Άγρα (Πάντως δεν ζηλεύω τον διορθωτή αυτού του βιβλίου)! Μου θυμίζει επίσης η δουλειά του Γιατρομανωλάκη, χωρίς να προβαίνω σε ανοίκειες συγκρίσεις, το ακατάληπτο – αποκαλυπτικό βιβλίο των βιβλίων, του υπέροχου εκτροχιασμού της γλώσσας, των ψευδοεπιστημονικών, φιλολογικών παιγνίων αλλά και των απόλυτων κειμενικών συνειρμών. Αναφέρομαι βέβαια στο Finnegan’s Wake του James Joyce.

Έπειτα συνέχισα με Ezra Pound και “Τα Cantos της εξιλέωσης” σε ανθισμένη μετάφραση και σημειώσεις του Χάρη Βλαβιανού.

Την προσοχή μου όμως τράβηξε ο πρόλογος της Mary De Rachewiltz, κόρης του ποιητή, η οποία θυμάται την σχέση του Pound με τον Έλληνα γλύπτη και διανοούμενο της Νέας Υόρκης Michael Λεκάκη, τον μόνο γλύπτη από την περίφημη ομάδα των αφηρημένων εξπρεσιονιστών ο οποίος, όπως η ίδια θυμάται, επισκεπτόταν συχνά τον ποιητή στο ψυχιατρείο και του απήγγειλε αποσπάσματα από την Ηλέκτρα!

Ο Λεκάκης υπήρξε φίλος και του Brancusi ο οποίος τον επηρέασε πολύ αλλά και συντάκτης του εκτενούς ποιήματος Έρως Ψυχή γραμμένου αρχικά στα αγγλικά και μετά μεταφρασμένο και εκδομένο και στα ελληνικά. Έχω ένα τέτοιο αντίτυπο στη βιβλιοθήκη μου με χρονολογία, αν θυμάμαι καλά, του 1970. Όπως σημειώνει η Rachewiltz οι μελετητές του Pound οφείλουν πολλά στον Λεκάκη ενώ όταν η ίδια η Μαίρη όταν επισκέφθηκε την Εθνική Πινακοθήκη στην Αθήνα, θυμάται πως είδε μεν τα γλυπτά του Λεκάκη εκτεθειμένα χωρίς όμως ο διευθυντής ή οι υπάλληλοι του ιδρύματος να μπορούν να της δώσουν ιδιαίτερες πληροφορίες! Αυτό είναι. Έτσι γράφεται η ιστορία της πρωτοπορίας, έτσι συγκροτείται το χρονικό του μοντερνισμού… Όταν μία φωτισμένη όσο και βασανισμένη προσωπικότητα συναντά μίαν άλλη και συγκροτούν έναν πρωτογενή διάλογο. Ύστερα οι δύο γίνονται περισσότεροι, η γραμμή καθίσταται κύκλος, ο κύκλος σπείρα που εξαπλώνεται, οι αρχικά παράξενες ιδέες καθίστανται κτήμα ενός ευρύτερου κοινού, πέρα από σύνορα, γλώσσες, ιδεολογίες, ατομικές ή συλλογικές προκαταλήψεις.

Σκέφτομαι ένα Ελληνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης που να μην παρουσιάζει τα έργα του Λεκάκη, που να μην αναφέρεται στον William Baziotes αλλά και τους λοιπούς μεγάλους της ελληνικής διασποράς όπως είναι ο Τάκις, ο Κουνέλλης ή ο Theodore Stamos. Επίσης σκέφτομαι τη συλλογή Κωστάκη να βρίσκεται μεν απομονωμένη σε ένα ακατάλληλο κτίριο στην Θεσσαλονίκη αλλά το έργο του Ilya Kabakov δηλαδή η εννοιολογική συνέχεια εκείνων των έργων της ρωσικής πρωτοπορίας, να εκτίθεται αποκομμένο και δυσανάγνωστο στην Αθήνα!

Σκέφτομαι, με άλλα λόγια, όλη αυτή την παχυλή άγνοια που υποδύεται τη λογιοσύνη στον τόπο μας και που διαχειρίζεται τους πολιτιστικούς μας θησαυρούς χωρίς ευαισθησίες και χωρίς υψηλό αίσθημα ιστορικής ευθύνης. Μαζί με τους ποικίλους πολιτιστικάριους που κατά καιρούς οδηγούν τους a priori αδαείς υπουργούς πολιτισμού δημιουργώντας μικρά ή μεγάλα εκτρώματα, kitsch σκάνδαλα και εν τέλει μη επιτρέποντας στη μικρή ιστορία της ελληνικής τέχνης να υπάρξει πειστικά και ως τέχνη αλλά και ως ιστορία.

ΥΓ. Συνειρμοί λόγω επωνύμων. Έχω ζητήσει εδώ και 20 μέρες, με δύο μου τηλεφωνήματα στο Υπουργείο Πολιτισμού, μία συνάντηση με την υπουργό πολιτισμού και τον νεότευκτο γενικό γραμματέα σύγχρονου πολιτισμού. Δεν μού έχουν απαντήσει ως σήμερα, μέσω των πολυάριθμων γραμματικών τους, έστω για να μου αρνηθούν. Το ίδιο προσπάθησα να επιτύχω, επίσης με δύο μου τηλεφωνήματα, προς την προηγούμενη υπουργό πολιτισμού. Αφού είδα και απόειδα, τής έστειλα ένα γράμμα. Ούτε και σ’ αυτό απάντησε.

Περίεργη αντίληψη εξουσίας: να ζητάει μία συνάντηση με τον υπουργό πολιτισμού, ένας ιστορικός τέχνης, επιμελητής πινακοθηκών και πολλαπλών εκθέσεων, καθηγητής πανεπιστημίου που επί 40 χρόνια ασχολείται με τον πολιτισμό και να μην του απαντούν καν. Τα αναφέρω αυτά εδώ, όχι για να παραπονεθώ, μαθημένα τα βουνά από τα χιόνια, αλλά για να δείξω πώς σκέφτονται οι άνθρωποι της εξουσίας όταν είναι στην εξουσία. Και βέβαια να υπογραμμίσω το γεγονός πως ποτέ δεν σκέφτονται ότι κάποτε – και μάλλον σύντομα – θα εγκαταλείψουν την εξουσία. και θα είναι το ίδιο έκθετοι και το ίδιο αδαείς και ένοχοι όπως πριν επιβούν του όποιου κυβερνητικού θώκου.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr