Η οικογένειά μου είναι μέτριας οικονομικής κατάστασης. Εργάζονται και οι δυο σκληρά και αντιμετωπίζουν όλα τα προβλήματα και την ανασφάλεια της εποχής. Εγώ δουλεύω από φοιτήτρια. Ήθελα από νωρίς να έχω μια κάποια ανεξαρτησία οικονομική αλλά και τη δυνατότητα να βοηθάω στα έξοδα της οικογένειας. Το να προσφέρεις άλλωστε, το θεωρώ τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση.

Όπως προείπα, με κουράζουν οι άνθρωποι των Βορείων Προαστίων. Μερικές φορές. Κάνοντας μια βόλτα στις καφετέριες, συναντάς αργόσχολες γυναίκες με πανάκριβα ρούχα να συζητούν. Χαμογελούν για να φανούν αρεστές και σαν τις πλησιάσεις σε κοιτούν από πάνω μέχρι κάτω με δυσπιστία και αποστασιοποίηση. Αυτή την ψυχρότητα που συναντάς σε πολλούς ανθρώπους σήμερα, σαν να χτίζουν ένα τείχος μπροστά σου και να σου απαγορεύουν την παραμικρή, έστω λίγο βαθύτερη επαφή. Αντίστοιχα και οι άντρες. Καλοβαλμένοι, με τον «τρόπο» τους, πρώτης τάξης κελεπούρια να πέσεις πάνω τους, να σου χαρίσουν μια «μεγάλη ζωή». Έτσι σε πλησιάζουν κιόλας. Προβάλλοντας τα λεφτά, που συνήθως δεν έχουνε δουλέψει, τις ανέσεις και τη μεγάλη τους ζωή. Ατσαλάκωτοι, αψεγάδιαστοι, περήφανοι, comme il faut! Σοβαροφανείς. Άνθρωποι που αν τους μιλήσεις για την κρίση, δε θα καταλάβουν, δεν τους έχει αγγίξει βλέπεις. Και αν τη χρησιμοποιήσουν, θα είναι για να τη βάλουνε ασπίδα στην τσιγκουνιά τους. Ίσα ίσα ενδεχομένως να σου πούνε ότι είναι επίπλαστη και ότι δεν τη βλέπουν πουθενά, δεν ξέρουν για τα ποσοστά ανασφάλιστης εργασίας, για την ανεργία, για τα ανεξόφλητα δάνεια και τους ανθρώπους που κυνηγάει η εφορία για τιμωρία επειδή δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν τους φόρους τους. Δεν έχουνε κοπιάσει ποτέ στη ζωή τους για να καταλάβουν ότι απλά είναι τυχεροί και βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση.

Έκανα ιδιαίτερα μαθήματα για αρκετά χρόνια και έχω γνωρίσει διάφορες οικογένειες. Οι πιο ευτυχισμένες και ισορροπημένες είναι αυτές που έχουν όσα χρειάζεται για να ζούνε με αξιοπρέπεια. Εκεί είναι που φωλιάζει η αληθινή αγάπη και η αλληλεγγύη. Η αλληλοπροσφορά, η συμπόνια, οι ισχυροί δεσμοί. Εκεί γεννιούνται.

Τέτοιες εικόνες με κάνουν να σκέφτομαι πόσα χρόνια προυπήρχε η κρίση πριν την εμφάνισή της. Είχαμε θεοποιήσει τέτοιους ανθρώπους. Όσους είχανε ακριβό αυτοκίνητο, όσους ξόδευαν ένα σωρό λεφτά στα μπουζούκια, όσους έκαναν διακοπές σε πανάκριβα ξενοδοχεία και ανοίγανε σαμπάνιες στην παραλία. Λάτρεις του χρήματος και της χλιδής. Πρώτοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι στην εκτίμηση μας. Δε μάθαμε να εκτιμάμε ένα φωτεινό μυαλό, μια αλλιώτικη σκέψη. Έναν άνθρωπο που θα σου δώσει χαμόγελο, χαρά, πληρότητα. Από το υστέρημά του. Από το ψυχικό του απόθεμα. Από την ωραία αύρα του. Από το καλοδουλεμένο του μυαλό. Πάψαμε να εκτιμούμε την ευφυία κάποιου. Δεν εκτιμούσαμε κάποιον που θα ακολουθούσε το όνειρό του και θα έφτιαχνε τη δική του ρότα στο μικρόκοσμό του. Ξεχάσαμε την ομορφιά των συναισθημάτων. Και τώρα με την κρίση στα οικονομικά μας, βλέπεις πως φαίνεται ξεκάθαρα πια η κρίση των αξιών μας, των προτύπων μας και πως αναδεικνύεται η ψευτοευγένεια και η σοβαροφάνειά που κυριαρχούσε τόσα χρόνια. Τυχαίνει κιόλας να βλέπω καμιά φορά ανθρώπους να νιώθουνε κομπλεξικά που δεν έχουνε λεφτά πολλά. Έχει τύχει κιόλας να μη συνάπτουν σχέσεις λόγω αυτής της «αδυναμίας» (!!). Και είναι εκεί που πραγματικά στεναχωριέμαι. Να νιώθεις ανεπαρκής επειδή δεν έχεις χρήματα και να νιώθεις άρχοντας επειδή το μόνο που έχεις είναι χρήματα.

Τις πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μου τις έζησα χωρίς να χαλάσω ούτε ευρώ. Τους ανθρώπους που έχω περισσότερο αγαπήσει, τους έχω γνωρίσει στα ζόρια τους. Όταν ο ένας έδινε το χέρι του στον άλλο κι όταν μια ματιά τους αρκούσε για να ηρεμήσει η θάλασσα μέσα μου. Κι όταν μια λέξη από το στόμα τους είχε ανεκτίμητη αξία. Γιατί έδιναν αέρα, χώρο και ελευθερία στην ψυχή και στο μυαλό.