Δήμητρα Παπαναστασοπούλου 

Το1974, λίγους μόνο μήνες πριν επανέλθει η Δημοκρατία στον τόπο μας, προηγήθηκε η Πορτογαλία. Μόνο που η εκεί φασιστική δικτατορία υπήρχε από το 1926, δεκατίες πριν τη δική μας…

Η χώρα βούλιαζε οικονομικά, καθώς ξόδευε το 40% του προϋπολογισμού της στις αποικίες και στο στράτευμα υπήρχε βαθιά δυσαρέσκεια.

Έτσι, δημιουργήθηκε το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων (MFA) έχοντας μέλη κυρίως λοχαγούς και κατώτερους αξιωματικούς, οι οποίοι είχαν φοιτήσει στο πανεπιστήμιο της Λισσαβόνας∙ αρκετοί από αυτούς είχαν ασπαστεί τον Μαρξισμό. Οργανώθηκε συνωμοτικά, κάτω από τη μύτη του στυγνού καθεστώτος, πού τότε διοικούσε ο διάδοχος του Σαλαζάρ, Μαρσέλο Καετάνο.

Επί κεφαλής του στρατιωτικού αυτού κινήματος ήταν ο αριστερός λοχαγός Οτέλο Σαράϊβα ντε Καρβάλιο, μια χαρισματική φιγούρα της επανάστασης που θαύμαζε τον Φιντέλ Κάστρο.

Το ημερολόγιο έδειχνε 25 Απριλίου και τα ρολόγια στην Πορτογαλία 12:20 το μεσημέρι όταν ακούστηκε από το ραδιόφωνο ένα σύνθημα- ένα τραγούδι. Ήταν το «Γκράντολα, μελαμψή πόλη» του αντιστασιακού ποιητή Ζέκα Αλφόνσο και απευθυνόταν στα μέλη του Κινήματος, δίνοντας την εντολή στα μέλη τους να καταλάβουν συγκεκριμένα στρατηγικά σημεία εξουσίας.

Οι πραξικοπηματίες απηύθυναν έκκληση στους κατοίκους της Λισσαβώνας να μείνουν κλεισμένοι στα σπίτια τους, αλλά δεν τους άκουσε κανείς. Χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους, ενώθηκαν με τους στρατιώτες των επαναστατών, τοποθέτησαν γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων τους και στα δικά τους αυτιά, τραγουδώντας δυνατά το τραγούδι-σύνθημα της επανάστασης.

Τα άφθονα ευωδιαστά γαρύφαλλα που γέμισαν τους δρόμους συμβόλιζαν την ειρήνη και την συμφιλίωση. Ήταν μια αλλιώτικη επανάσταση, ορισμένη από τις μυρωδιές της φύσης και την μελοποιημένη ποίηση στα χείλη χιλιάδων ανθρώπων.

Μετά από έξι ώρες το δικτατορικό καθεστώς του Αντόνιο ντε Ολιβέϊρα Σαλαζάρ και του διαδόχου του Μαρσέλο Καετάνο, το Νέο Κράτος(Estado Novo) όπως το αποκαλούσε, κατάρρευσε. Η ανατροπή ήταν σχεδόν αναίμακτη( υπήρξαν 4 νεκροί). Ο Καετάνο, μετά από διαπραγματεύσεις, παρέδωσε την εξουσία και έφυγε για την Βραζιλία.

Εκείνο το βράδυ διεξήχθη και ο διαγωνισμός τραγουδιού της Γιουβίζιον. Την Πορτογαλία εκπροσωπούσε ο τραγουδιστής Πάλουλο ντε Καρβάλιο με το τραγούδι «Μετά το αντίο» (e depois do adeus). Αυτό το τραγούδι που ακούστηκε από όλα τα ραδιόφωνα και τις τηλεοράσεις το βράδυ που οι Πορτογάλοι ανέπνεαν το φρέσκο αεράκι της ελευθερίας, έγινε το δεύτερο σύνθημα της επανάστασης, το τραγούδι που συμβόλιζε την απελευθέρωση από τα δεσμά της χούντας.

Κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο ετών η διακυβέρνηση της χώρας πέρασε στα χέρια της επταμελούς «Χούντας της Εθνικής Σωτηρίας», με επί κεφαλής τον στρατηγό Αντόνιο Ριμπέιρο ντε Σπίνολα.

Επειδή το Κίνημα, όπως είπαμε, απαρτιζόταν κυρίως από λοχαγούς, χρειάστηκαν κάποιοι ανώτεροι για να προσδώσουν κύρος και να… φυλακίσουν τον αριστερό λοχαγό ντε Καρβάλιο, από φόβο μήπως εγκαταστήσει ένα απολυταρχικό καθεστώς τύπου Στάλιν. Ο Σπίνολα, πρώην κυβερνήτης της Γουϊνέας, «ο στρατηγός με το μονόκλ», ο οποίος φρόντισε να αυτοπροβληθεί ως ηγετική φιγούρα της επανάστασης των γαρυφάλλων, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή, κρίθηκε ο καταλληλότερος για τη θέση του προσωρινού Προέδρου της Δημοκρατίας.

Μια σκληρή μάχη μεταξύ δεξιών και αριστερών αξιωματικών έληξε αισίως με την επικράτηση των μετριοπαθών δυνάμεων που οδήγησαν τη χώρα στις εκλογές για νέο σύνταγμα ακριβώς ένα χρόνο μετά (24 Απριλίου 1975) και σε νέες εκλογές το 1976, που ανέδειξαν την πρώτη συνταγματική κυβέρνηση. Η δημοκρατία πατούσε σε σταθερό έδαφος και δέκα χρόνια αργότερα η Πορτογαλία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

 The article expresses the views of the author  

 iPorta.gr