Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology.

«Πόσοι μορφωμένοι άνθρωποι απορρίπτονται; Όχι πόσοι επιλέγονται, αλλά πόσοι απορρίπτονται. Συχνά με  διδακτορικό, μεταπτυχιακό, μερικοί με  δύο πτυχία τριτοβάθμιας, πολλοί με αξιόλογες δημοσιεύσεις.  Δεν αρκούν  στο τόπο μας τα μορφωτικά εφόδια. Αυτό αποτελεί έναν δεύτερο «δημογραφικό» θάνατο . Όχι βιολογικής, αλλά πνευματικής τάξης»

Δημήτρης Σεβαστάκης

Η χώρα – και ο πλανήτης φυσικά  – χωρίζεται σε ειδικούς και ανειδίκευτους. Σε ανθρώπους που ηλικιακά αλλά και ψυχολογικά νιώθουν ότι ξεπεράστηκαν από την εποχή και την τεχνολογία.

Και σε άλλους ( νέους κυρίως) που νιώθουν ότι χωράνε στο σύστημα έστω και με χαμηλές αμοιβές.

Πρόσφατα διάβασα ( στο in gr, 25 Αυγούστου 2025 στο άρθρο «Επιχειρηματικότητα με πήλινα πόδια» ότι το 75% που ανοίγει επιχείρηση το κάνει επειδή δε βγαίνει το μεροκάματο ! Αλλά φυσικά πρέπει να βρεθεί κεφάλαιο ( ή δάνειο ή … ελπίδα )

Άραγε τι έχουμε πραγματικά ανάγκη για να ευημερήσουμε ; Πέρα από οικονομική στρατηγική, πώς ακριβώς θα μειώσουμε την άνιση υπόγεια διάχυση πλούτου σε αυτό τον τόπο ;

Ο Δ. Σεβαστάκης σε πρόσφατο άρθρο το στα ΝΕΑ 23/8 με τον εύγλωττο τίτλο «Απορρίφθηκε» εξηγεί εύστοχα το σημερινό δυστοπικό σκηνικό : «Πόσοι μαθητές λιγότεροι θα φοιτήσουν σήμερα  σε σχέση με το 2010; Από 114.000 οι αιτήσεις έπεσαν στις 71.000. Πάνω από 40.000 λιγότεροι. Γιατί; Λιγότερες γεννήσεις , μετανάστευση , οικονομική αδυναμία , πολιτιστικές απαιτήσεις της εποχής, ίσως και μια ευρύτερη αίσθηση προσωρινότητας . Ένας γενικός (υπαρκτικός) νομαδισμός, αποτρέπει τους ανθρώπους από το να δεσμευτούν. Τα παιδιά , το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μάθουν ελληνικά , αφού συνδέουν τη χώρα και τη γλώσσα της, με μια μεγάλη αποτυχία . Με την απένταξη»

Αυτό ακριβώς κάνει η ύπουλη και υπόγεια μη ελεγχόμενη διάχυση πλούτου για την οποία ευθύνεται η εκάστοτε εξουσία : απ-εντάσει ανθρώπους από τις δομές του συστήματος και τελικά από κοινωνικό συνεχές.

Και αυτό το θλιβερό βιοπολιτικό φαινόμενο, αυτή η εγκληματική κοινωνική μηχανική ενός αδιέξοδου νεοφιλελεύθερου υποδείγματος ανάπτυξης, θα απορροφήσει και θα απορρίψει μάζες – όχι απλά άτομα.

Ο τόπος χρειάζεται περισσότερες δομικές ενέσεις κοινωνικής συνοχής που θα στοχεύουν στην μείωση των ανισοτήτων  : όχι περισσότερες ανθρωποφάγες μεταρρυθμίσεις ή ταξικά εκσυγχρονιστικά εργαλεία που δήθεν ανεβάζουν την κοινωνική κινητικότητα .

Γίναμε άλλωστε «υπέρ κινητικοί» από τότε που παγκοσμιοποιήθηκε μαζί με την παραγωγή και την εργασία, η ανασφάλεια με την ρευστότητα του μέλλοντος ( που πάντα έρχεται)

Χρειαζόμαστε να δούμε όμως κάτι πίσω μας : τι είδους και ποιοι άνθρωποι (και πόσοι )μόχθησαν με πνευματική εργασία, με αληθινό μόχθο . Γιατί αν μείνουν και άλλο πίσω, μένει πίσω η ίδια η κοινωνία.

Όσοι χάνουν το τρένο της ξέφρενης τεχνολογικής κούρσας δεν γεννούν εισόδημα. Άρα δεν αφήνουν κάτι στους επόμενους, δεν δημιουργούν βατήρες μόχλευσης και εξέλιξης των νέων γενεών – άσχετα αν αυτές υπέρ εξειδικεύονται στον νέο μαγικό κόσμο των χειριστών λογισμικών.

Λέει ο ευφυής αναλυτής του κοινωνιολογικού αυτού σκηνικού Δ .Σεβαστακης : «Στην επίζηλη θέση των 750 ευρώ, όπου μέσα  σε αυτά τα ευρώ,  αλλά κυρίως μέσα στην ίδια την απόρριψη, βρίσκεται η έρευνα για τη διατριβή του, τα μαθήματα του  μεταπτυχιακού, οι άπειρες εξετάσεις εξαμήνων του προπτυχιακού, οι απέραντες ώρες ανάγνωσης και δοκιμασίας όλης της νεότητάς του»

Συμφωνώ πλήρως μαζί του. Οι πολιτικοί μας έφτιαξαν ( μαζί με εμάς ) δύο Ελλάδες.

Έφτιαξαν ένα παράλληλο σύμπαν οικονομικής και κοινωνικής απόρριψης. Ένα ολόκληρο διχασμένο κοινωνικό σώμα σε insiders και outsiders.

Η βολική κρατικοδίαιτη Ελλάδα του κομματικού κράτους και των επιχειρήσεων είναι ψυχολογικά και πνευματικά διχασμένη.

Έχουμε πχ από τη μια πλευρά επιχειρήσεις που οι περισσότερες ανοίγουν θέσεις εργασίας ανάλογα με τις αναθέσεις που παίρνουν ή τις επιδοτήσεις από δημόσιο/ ΕΕ ( και όχι από κέρδη εξαγωγών ή επέκταση και ίδια κεφάλαια)

Και από την άλλη ένας τεχνολογικός νέος κόσμο μικρομεσαίων που απορρίπτει πνευματικό κεφάλαιο με ευκολία, που αρχίζει και κόβει ανθρώπινους πόρους λόγω ChatGPT ή αλγοριθμικής έτοιμης εργασίας.

Αλλά ας κλείσω με τα πλέον σημαντικά του Σεβαστάκη από το άρθρο του : «Παράλληλα με την αίσθηση αχρήστου, αποσυνάγωγου που κληροδοτεί ο τόπος μας , υπάρχει και ένας δεύτερος «κλήρος». Μια ειδικού τύπου ευφυία. Για παράδειγμα πώς, ενώ δεν είσαι αγρότης, ενώ δεν δούλεψες , ούτε κατείχες γη, μπορεί να χρηματοδοτηθείς  ακριβώς για ό,τι δεν διαθέτεις ; Αυτή η άλλου τύπου ευφυία που μεταβάλει τον τίμιο ή τον μορφωμένο, σε απλούς παρίες, αντιπροτείνει μια διαφορετική κλίμακα προσόντων. Όχι διδακτορικά, πνευματική καλλιέργεια και λοιπές περιττολογίες, αλλά καπατσοσύνη και κομματική δικτύωση. Ο παρίας φιλόλογος, μαθηματικός, ιστορικός , φυσικός, καλλιτέχνης, θεατρολόγος, κοινωνιολόγος, πρέπει να περάσει πολλά σεμινάρια «πλαγίας οδού». «Πλάγια μόρφωση». Όχι στοχασμός.  Απλώς «γατόνι» ή τυχερός….