Ο καρκίνος του προστάτη θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα ασθένεια «ταμπού». Συσχετίζονταν με τη σεξουαλική ικανότητα του άνδρα και την πάθηση κάλυπτε ένα… πέπλο μυστηρίου.  Η επιτυχής και ριζική αντιμετώπισή του αποτελεί κατάκτηση των τελευταίων χρόνων, χάρη στις ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους που αναπτύχθηκαν, οι οποίες προσφέρουν αποθεραπεία, χωρίς να επηρεάζουν τη σεξουαλική λειτουργία του ασθενή.

Ο τρόπος που λειτουργεί η ακτινοθεραπεία είναι αντίστοιχος με τη δύναμη της Τέχνης να μεταμορφώνει ένα κομμάτι μάρμαρο στον Ερμή του Πραξιτέλη. Η υβριδική απεικόνιση είναι η νέα καθημερινότητα. Με βάση τις απεικονίσεις που διαθέτουμε, δημιουργούμε μια νέα υβριδική απεικόνιση, με την επισύναψη όλων των εικόνων από τις οποίες προκύπτουν πολύτιμες εικόνες του οργάνου που μας βοηθούν στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή της ακτινοθεραπείας.  Έτσι, φτάσαμε σήμερα να μιλάμε για στερεοτακτική ή καλύτερα για ακτινοχειρουργική ακτινοθεραπεία.

Με την ακτινοθεραπευτική ογκολογική αγωγή ο ασθενής με εντοπισμένο καρκίνο προστάτη χαμηλού ή υψηλού κινδύνου αντιμετωπίζεται αναίμακτα και αποτελεσματικά, διατηρώντας την ποιότητα ζωής του.  Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία του τοπικά εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη είναι η νέα ανερχόμενη θεραπευτική μέθοδος κι αυτό γιατί προσφέρει υψηλή στόχευση και ακρίβεια, με ακτινοβόληση υψηλής δόσης σε σύντομο χρονικό διάστημα, περίπου πέντε με επτά μέρες, αντί των 35 ημερών που απαιτούνται για την κλασσική ακτινοθεραπεία. Προσφέρει δε, εφάμιλλα αποτελέσματα, με χαμηλές και ελεγχόμενες παρενέργειες.

Νέα προοπτική θεραπείας στην τοπικά εντοπισμένη νόσο προσφέρει η μερική (focal) ακτινοβόληση του προστάτη, η οποία έχει λιγότερες παρενέργειες (ελαχιστοποιεί τα δυσουρικά συμπτώματα όπως το τσούξιμο, η συχνουρία κ.ά.)  Αν μετά τη ριζική προστατεκτομή σημειωθεί βιοχημική υποτροπή (αύξηση του PSA) τότε προτείνεται ριζική/κλασσική μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία.

Στη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, συμβάλει και η μέθοδος της  βραχυθεραπείας, η οποία υπόσχεται  πλήρη θεραπεία χωρίς ο ασθενής να υποστεί την ταλαιπωρία του χειρουργείου. Πρόκειται για μέθοδο εμφύτευσης ραδιενεργών πηγών στον ιστό του προστάτη που προσφέρει παγκοσμίως εξαιρετικά μακροχρόνια ποσοστά ίασης.

Η αποκρυπτογράφηση της βιολογίας του καρκίνου και οι  εξελίξεις στη συστημική θεραπεία, καθιστούν δυνατή τη θεραπεία με μικρότερα πεδία ακτινοθεραπείας και ταυτόχρονη μείωση πιθανών βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων παρενεργειών.  Πλέον προσφέρουμε με ασφάλεια μεγαλύτερη και έγκαιρη αποτελεσματικότητα, με λιγότερες παρενέργειες αλλά και περισσότερο διαθέσιμο χρόνο για την φροντίδα του ίδιου του ασθενή.

Ανοσοθεραπεία και στοχευμένες θεραπείες έχουν επίσης βελτιώσει σημαντικά τα αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε ασθενείς με τοπικά προχωρημένη ή μεταστατική νόσο. Μελέτες έχουν αναδείξει τον συνδυασμό ακτινοθεραπείας και ανοσοθεραπείας.

Παράλληλα εντείνουμε τις προσπάθειές μας στον τομέα της φροντίδας των ασθενών για να προσφέρουμε ποιότητα ζωής κατά τη θεραπεία και μετά.  Στόχος μας;  Ακρίβεια, εξατομίκευση, απεικόνιση σε πραγματικό χρόνο, διατήρηση του πάσχοντος οργάνου, αύξηση της αποτελεσματικής δόσης με χαμηλές παρενέργειες, προσαρμογή στη βιολογική και ανοσολογική ταυτότητα του όγκου.

Η βελτίωση της επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο έχει οδηγήσει σε αυξημένη αναγκαιότητα επανακτινοβόλησης. Σε αυτή τη περίπτωση αξιολογούνται η  συνολική δόση της προηγούμενης ακτινοβολίας, η αναμενόμενη δόση για επανακτινοβόληση και το χρονικό διάστημα από την πρώτη ακτινοθεραπεία. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τον στόχο της επανακτινοβόλησης – αν είναι δηλαδή θεραπευτικός ή ανακουφιστικός- γιατί σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους συγκριτικά με την αρχική ακτινοθεραπεία. Πρέπει να υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες ελέγχου του όγκου που θα καλύψουν ως όφελος την αναμενόμενη τοξικότητα που σχετίζεται με τη θεραπεία.

Yπάρχει διαφορά ανάμεσα στο «γνωρίζω το μονοπάτι» και στο «βαδίζω σταθερά σε αυτό το μονοπάτι». Για να τα καταφέρουμε πρέπει να κάνουμε κτήμα μας τα νέα δεδομένα, να παρακολουθούμε άοκνα τις εξελίξεις και διαρκώς να ανακαλύπτουμε τους τρόπους αξιοποίησή της  προς όφελος των ασθενών μας. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την αγαστή συνεργασία των ειδικοτήτων που εμπλέκονται με τη φροντίδα και τη θεραπεία των ογκολογικών ασθενών.

Η πρόληψη είναι σημαντική

Την ίδια ώρα, αυξάνεται σταδιακά το ενδιαφέρον των ανδρών για προληπτικές εξετάσεις, οι οποίες πλέον έχουν εξελιχθεί σε εξετάσεις ρουτίνας. Αυτό βεβαίως δε σημαίνει ότι πρέπει να εφησυχάζουμε. Κι αυτό γιατί ο καρκίνος του προστάτη, παραμένει ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος στους άνδρες των δυτικών κοινωνιών ενώ αποτελεί τη δεύτερη μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο. Πανευρωπαϊκά, κάθε 15 λεπτά διαγιγνώσκεται ένα νέο περιστατικό καρκίνου του προστάτη. Το 2/3 των ασθενών είναι κατά την διάγνωση από 45-75 ετών. Τα τελευταία χρόνια καταγράφονται αυξημένα περιστατικά και σε νεότερους άνδρες ηλικίας 45-50 ετών.  Στην Ελλάδα καταγράφονται κάθε χρόνο περίπου 3.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη.

Απαραίτητη λοιπόν η πρόληψη στον καρκίνο του προστάτη, η οποία διακρίνεται σε πρωτογενή και δευτερογενή. Η πρωτογενής πρόληψη αφορά στις διατροφικές συνήθειες των ανδρών. Η ελαττωμένη πρόσληψη του κόκκινου κρέατος και η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών και βιταμινών E& D και ιχνοστοιχείων, λειτουργούν προστατευτικά.  Στο πλαίσιο της φροντίδας του προστάτη τους οι άντρες πρέπει επίσης να  περιορίσουν το αλκοόλ και να αποφεύγουν  τις υπερβολικές ποσότητες καφεΐνης, τα καυτερά αλλά και τα πικάντικα τρόφιμα.  Φρούτα και λαχανικά προσφέρουν αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, μέταλλα και άλλες  θρεπτικές ουσίες. Ταυτόχρονα περιορίζουν στο στομάχι το χώρο για λιπαρά.  Λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες, τόνος, πέστροφα κ.ά.)  – περιέχουν ωμέγα-3 λιπαρά τα οποία έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο  καρκίνου του προστάτη. Είναι απαραίτητο να καταναλώνουν λιπαρά ψάρια, τουλάχιστον μία με δύο φορές την εβδομάδα και να ακολουθούν μία διατροφή χαμηλή σε λιπαρά. Να προτιμούν το φυτικό λίπος αντί του ζωικού, το ελαιόλαδο στο φαγητό αντί του βουτύρου και να προσθέτουν ξηρούς καρπούς ή σπόρους στη σαλάτα σας αντί για τυρί ή  ντρέσινγκ με κρέμες γάλακτος. Σημαντικό επίσης να ελέγχουν τακτικά τις τιμές της χοληστερόλης τους και να πίνουν  πράσινο τσάι, που εμποδίζει τη συσσώρευση χοληστερόλης στις αρτηρίες και βοηθά στην πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου.  Ναι σε φασόλια, ρεβίθια, φακές και  φιστίκια γιατί είναι πολύτιμες πηγές ισοφλαβονών, οι οποίες χαρακτηρίζονται από έντονη αντιμυκητοκτόνο και αντιμικροβιακή δράση. Πολύτιμος και ο ψευδάργυρος που τον περιέχουν αυγά, σιτηρά, σκόρδο, κρέας και  σουσάμι ο οποίος συμβάλει στη δημιουργία εκκρίσεων  που βοηθούν το σώμα ν’ απορροφήσει την τεστοστερόνη. Ορμονικές ανισορροπίες μπορούν  να προκαλέσουν φλεγμονή και ερεθισμό με αποτέλεσμα τη διόγκωση του προστάτη. Και βέβαια άσκηση! Βοηθά τη διατήρηση του ιδανικού βάρους, ανάλογα με την ηλικία και τον σωματότυπό αλλά και στην απώλεια επιπλέον κιλών.

Απαραίτητη η επίσκεψη στον ουρολόγο

Η δευτερογενής πρόληψη στόχο έχει την πρώιμη διάγνωση. Σε άνω των 50 συνιστάται ετήσιος προληπτικός έλεγχος.  Ο καρκίνος του προστάτη αν διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια, η επιβίωση του ασθενούς στην πενταετία πλησιάζει το 100%.

Οι άνδρες πρέπει να εγκαταλείψουν την απροθυμία τους να επισκεφτούν τον ουρολόγο αλλά και ν’ αντιμετωπίσουν την αποστροφή τους για την δακτυλική εξέταση. Κι αυτό γιατί ο καρκίνος του προστάτη, στα αρχικά στάδια δεν εκδηλώνει ιδιαίτερα συμπτώματα. Ο προληπτικός έλεγχος είναι καθοριστικός στην έγκαιρη ανίχνευση και στη ριζική αντιμετώπιση του. Μόνο σε προχωρημένα στάδια της νόσου εμφανίζονται διαταραχές της ούρησης ή συμπτώματα που οφείλονται σε μεταστάσεις: για παράδειγμα ο πόνος στα οστά.   Το PSA είναι πλέον εξέταση ρουτίνας. Σε συνδυασμό με τη δακτυλική εξέταση, το διορθικό υπερηχογράφημα και τη βιοψία προστάτη βοηθά  στη σταδιοποίηση της νόσου αλλά και στο να ληφθούν σωστές θεραπευτικές αποφάσεις. Χάρη στο PSA,  στο 70% των ασθενών, η νόσος εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο και το προσδόκιμο επιβίωσης είναι υψηλότατο.

Οι διαπιστωμένοι παράγοντες κινδύνου αφορούν στην ηλικία- ο κίνδυνος αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου- στη φυλή (με τους έγχρωμους να κινδυνεύουν περισσότερο από τους λευκούς) αλλά και στην κληρονομικότητα, αν δηλ. υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη.

Οι παθήσεις του προστάτη

Οι άνδρες πρέπει ν’ αντιμετωπίζουν έγκαιρα και τις παθήσεις του προστάτη για να προστατεύσουν την υγεία τους.

Οι προστατίτιδες οδηγούν συχνά τους άνδρες κάτω των 50 στον ουρολόγο. Εκδηλώνονται όταν μικρόβια ή άλλοι μικροοργανισμοί προκαλέσουν φλεγμονή στον αδένα. Η προστατίτιδα προκαλεί υψηλό πυρετό,  δυσκολία κατά την ούρηση, πόνο και ευαισθησία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων αλλά και  σεξουαλικές δυσλειτουργίες: διαταραχές της ερωτικής επιθυμίας, της στύσης και της εκσπερμάτισης. Η έγκυρη διάγνωση και θεραπεία είναι καθοριστικές για την καλή υγεία του άνδρα.

Όσο για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη είναι από τις συχνότερες παθήσεις που προσβάλλουν τους άνδρες μέσης ηλικίας και άνω. Η διόγκωση του προστάτη αδένα αυξάνεται με την ηλικία. Ο διογκωμένος προστάτης φράζει την ουρήθρα με αποτέλεσμα ο ασθενής να δυσκολεύεται κατά την ούρηση  με συμπτώματα πολύ ενοχλητικά που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του. Οι άνδρες που πάσχουν από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη είναι επιρρεπείς και σε στυτική δυσλειτουργία αλλά και σε διαταραχές  της εκσπερμάτισης.

«Μηδέν της τύχης, αλλά πάντα της ευβουλίας και της προνοίας» έχει πει ο Πλούταρχος, δηλαδή, τίποτα δεν εξαρτάται από την τύχη, αλλά όλα από την ορθή κρίση και την προνοητικότητα. Πρόληψη είναι η λέξη κλειδί στον προστάτη. Προληπτικές εξετάσεις και υγιεινός και ισορροπημένος τρόπος ζωής και διατροφής είναι η ασφαλέστερη υποθήκη για πολλά και ποιοτικά χρόνια ζωής.