Δέσποινα Κατσώχη είναι ογκολόγος – ακτινοθεραπευτής, εξειδικευμένη στις νεότερες τεχνικές της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και στους συνδυασμούς των θεραπευτικών ογκολογικών σχημάτων. Είναι Πρόεδρος και ιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού ΑΚΟΣ «Καρκίνος: Θεραπεία Σώματος και Ψυχής»

ΔΕΚΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΟΟκτώβριος είναι αφιερωμένος στην πρόληψη και στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι το «κλειδί» στην αντιμετώπισή του.  Δεν είναι τυχαίο το ότι αν και  παγκοσμίως έχει αυξηθεί ο αριθμός των γυναικών που νοσούν, ταυτόχρονα έχει μειωθεί ο αριθμός των θανάτων. Η μάχη συνεχίζεται με όπλο την ενημέρωση.

Η ογκολόγος/ακτινοθεραπευτής Δρ. Δέσποινα Κατσώχη απαντά, μέσω του Ygeia-Paidi.gr, σε δέκα κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν στον ρόλο της ακτινοθεραπείας αλλά και για το τι πρέπει να κάνουν οι γυναίκες για να μην νοσήσουν ή για να πετύχουν έγκαιρη διάγνωση.

1. Είναι ιάσιμος ο καρκίνος του μαστού;

Όλο και περισσότερες γυναίκες κάνουν μαστογραφία, οπότε πλέον τον εντοπίζουμε σε πρώιμα στάδια και σε νεότερες ηλικίες, κι αυτό αυξάνει τις πιθανότητες πλήρους ίασής του. Ο καρκίνος δεν είναι πλέον ανίατη νόσος. Οι αποθεραπευμένοι από καρκίνο από τη δεκαετία του ’70 έως σήμερα έχουν εξαπλασιαστεί παγκοσμίως.

2. Ποια η αξία της έγκαιρης διάγνωση;

Λιγότερες θεραπείες αλλά και αυξημένες πιθανότητες ίασης και διατήρησης του μαστού. Οι γυναίκες δεν πρέπει να αμελούν την ετήσια μαστογραφία τους! Η ακτινοβολία της μαστογραφίας είναι πολύ χαμηλή και το όφελός της τεράστιο. Η μαστογραφία όμως δεν αρκεί,. Χρειάζεται επίσης υπερηχογράφημα αλλά και μαγνητική τομογραφία μαστών. Να πάνε άμεσα στον γιατρό αν ψηλαφώντας το στήθος τους ανακαλύψουν ένα ογκίδιο, αν αλλάξει το σχήμα ή η υφή του μαστού τους ή αν έχουν έκκριμα από τη θηλή τους. Ο φόβος είναι ο χειρότερος εχθρός της υγείας μας. Και βέβαια, να αυτοεξετάζουν κάθε μήνα τους μαστούς τους, ανάμεσα στην 7η και τη 10η  ημέρα του  κύκλου τους: αν είναι στην εμμηνόπαυση να επιλέξουν μία σταθερή ημέρα το μήνα. Δεν Εξειδικευμένος γιατρός πρέπει κάθε χρόνο να ψηλαφεί τους μαστούς στις γυναίκες άνω των 40 ενώ είναι απαραίτητη η ετήσια μαστογραφία μετά τα 40 ή μετά τα 35 αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.

3. Τι να προσέχουν οι γυναίκες  για να μην νοσήσουν από καρκίνο του μαστού;

Επιγραμματικά, θα έλεγα ελάχιστο αλκοόλ (σίγουρα όχι πάνω από ένα ποτό την ημέρα), φυσιολογικό βάρος- ιδίως μετά την εμμηνόπαυση- όχι στα αντισυλληπτικά πάνω από πέντε χρόνια και όχι στην ορμονοθεραπεία για πάνω από πέντε χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Ναι στη σωστή διατροφή: φρούτα και λαχανικά στην εποχή τους, τροφές με αντιοξειδωτικά και Ω-3 λιπαρά οξέα, κυρίως από λιπαρά ψάρια.  Όχι στην καθιστική ζωή: και το ήπιο καθημερινό ημίωρο περπάτημα είναι ευεργετικό.  Ναι στο θηλασμό πάνω από δύο μήνες και στην τεκνοποίηση πριν τα 35. Και βέβαια, μακριά από το τσιγάρο!

4. Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα;

Περίπου 10 με 15% των περιπτώσεων είναι κληρονομικές.

5. Πώς γίνεται η αυτοεξέταση;

Σταθείτε μπροστά σε καθρέπτη, με τα χέρια κάτω και στη συνέχεια με τα χέρια πάνω από το κεφάλι. Υπάρχουν εξογκώματα, βαθουλώματα, ανωμαλίες στην πτύχωση του δέρματος ή στη θηλή; Ακολουθεί ψηλάφηση, όρθια ή ξαπλωμένη. Ίσως στο ντους: η σαπουνάδα βοηθά τα δάχτυλα να γλιστρούν ευκολότερα πάνω στους μαστούς. Αν ξαπλώσετε, εξετάστε κάθε μαστό με το αντίθετο χέρι. Με ενωμένα τα δάχτυλα πιέζετε ελαφρά το μαστό, με κυκλικές από την περιφέρεια προς τη θηλή. Στην ίδια θέση εξετάστε τις μασχάλες και την περιοχή πάνω από την κλείδα.

6. Υπάρχει μέθοδος ανίχνευσης καρκινικών κυττάρων;

Το τελευταίο διάστημα η επιστημονική κοινότητα συζητά τη μέθοδο ανίχνευσης των κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων (CTCs), που γίνεται με απλή αιμοληψία και θεωρείται πολλά υποσχόμενη στην ογκολογία. Ωστόσο  πρέπει να ολοκληρωθούν οι μελέτες και να εξαχθούν αποτελέσματα για να την ενσωματώσουμε στην καθημερινή μας κλινική πράξη.

7. Τί είναι το HALO breast Pap test;

Νέα τεχνική που εφαρμόζεται σε γυναίκες με έκκριμα από τη θηλή και σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό. Είναι μη επεμβατική τεχνική με την οποία συλλέγονται κύτταρα από τους  γαλακτοφόρους πόρους του μαστού μέσω της θηλής, τα οποία εξετάζονται κυτταρολογικά. Στόχος, η αναζήτηση θετικών κυττάρων για κακοήθεια ή άτυπων κυττάρων που ίσως προοιωνίζουν πιθανή ανάπτυξη καρκίνου τα επόμενα χρόνια. Η μέθοδος γίνεται με  ειδικό μηχάνημα αυτόματης αναρρόφησης (HALO breast Pap test), είναι ανώδυνη, σύντομη και χωρίς επιπλοκές.

8. Πώς συμβάλει η ακτινοθεραπεία στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού;

H ακτινοθεραπεία είναι βασική. Ολοκληρώνει την θεραπεία είτε μετά τη  χειρουργική διατήρηση του μαστού είτε μετά την μαστεκτομή και μπορεί να συνδυαστεί με τη χημειοθεραπεία στη θεραπεία.  Σχεδιάζεται και εφαρμόζεται ανάλογα με τις ογκολογικές και ανατομικές ιδιαιτερότητες της γυναίκας και συμβάλει όχι μόνο να επιβιώσει η ασθενής αλλά και να ζήσει πολλά και ποιοτικά χρόνια ζωής.  Η ακτινοθεραπεία είναι ασφαλής και απόλυτα ελεγχόμενη θεραπεία. Οι νέες ακτινοθεραπευτικές τεχνικές προστατεύουν τους υγιείς ιστούς γύρω από τον όγκο ενώ είναι ελάχιστη η έκθεση καρδιάς και πνευμόνων στην ακτινοβολία. Για παράδειγμα, στον καρκίνο του αριστερού μαστού ελέγχουμε την κίνηση των εσωτερικών οργάνων και ειδικά της αναπνοής,  με ειδικά μελετημένα συστήματα. Εφαρμόζουμε την ακτινοθεραπεία στη φάση της βαθιάς εισπνοής ώστε το στήθος που ακτινοβολούμε να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση από την καρδιά. Η ακτινοθεραπεία στον μαστό έχει ελάχιστα συμπτώματα. Ίσως εμφανιστεί ένα ελαφρύ ή μέτριο κοκκίνισμα στο δέρμα, το οποίο υποχωρεί μετά πέντε με δέκα μέρες. Αμελητέο και αντιμετωπίσιμο. Είμαστε εδώ να προσφέρουμε θεραπεία και φροντίδα ξεχωριστά σε κάθε ασθενή. Η εικόνα και η ψηλάφηση του μαστού ένα χρόνο μετά την ακτινοθεραπεία, συνήθως δεν διαφέρει από τον υγιή μαστό.

9. Αλλάζει η σεξουαλική ζωή της γυναίκας μετά την μαστεκτομή;

Μετά την μαστεκτομή, η γυναίκα ανησυχεί για την εμφάνισή της, κυρίως λόγω της σημασίας που αποδίδουν στην σεξουαλικότητα του μαστού τα κοινωνικά πρότυπα. Η θλίψη, για την απώλεια του μαστού, είναι μεγάλη. Με το πέρασμα του χρόνου, οι περισσότερες γυναίκες ξεπερνούν την αμηχανία και νιώθουν πάλι άνετες με το σώμα τους.  Μερικές ασθενείς εξοικειώνονται με το σώμα τους κοιτάζοντας την εικόνα τους –  γυμνές μπροστά στον καθρέφτη και αγγίζοντας την περιοχή της ουλής. Στην αρχή, η γυναίκα καλό είναι να κοιτά μόνη τον εαυτό της  στον καθρέπτη μόνη της και στη συνέχεια με τον σεξουαλικό σύντροφο ή κάποια στενή φίλη της. Στόχος είναι να μπορεί να συζητήσει μαζί τους ελεύθερα, τα συναισθήματά της για τη νέα εικόνα του σώματός της. Αν δώσει χρόνο στον εαυτό της και δεν πιεστεί, όλα θα πάνε καλά.

10. Αρκεί να «επιβιώνεις» από τον καρκίνο του μαστού;

Προς το παρόν, παγκοσμίως θεωρείται -και πολύ ορθά- ότι πρώτιστος σκοπός είναι η αποκατάσταση της υγείας της. Με την πρόοδο, όμως, των θεραπευτικών μέσων και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη ολοκληρωμένων συστημάτων εκτίμησης της σεξουαλικής υγείας των ασθενών γιατί επηρεάζει καταλυτικά την ποιότητα ζωής τους. Και ακριβώς εκεί πρέπει να εστιάσει η έρευνα, ώστε η ασθενής, όχι μόνο να «επιβιώνει», αλλά να «ζει»…