Η Ελένη Ζιώγα είναι ηθοποιός και συγγραφέας

Φωτογραφία άρθρου: κ.Ελένη Ζιώγα – Δρ Σπυρίδων Γκούβαλης – Δρ Δέσποινα Κατσώχη (από την παρουσίαση του λευκώματος στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, περισσότερα εδώ)

Παρατηρώντας από το ύψος μας τη γη και τα λουλούδια που παράγει στο χώμα της παίρνουμε ένα σχετικό εικονικό μήνυμα, χάνοντας όμως την ουσία των λεπτομερειών ενός κρυμμένου, μικροκοσμικού σύμπαντος, που το γυμνό μάτι δεν μπορεί να αποκωδικοποιήσει. Αλλά με τη βοήθεια της μεγέθυνσης, ας πούμε μέσω ειδικού φωτογραφικού φακού, αυτό το σύμπαν αποκτά γιγαντιαίες διαστάσεις. Και έτσι αποκαλύπτεται το, ασύλληπτο διά γυμνού οφθαλμού, μεγαλείο του.

Η περίπτωση της φωτογράφου Δέσποινας Κατσώχη είναι σπάνια. Και ειδική. Ογκολόγος-ακτινοθεραπεύτρια στην επιστημονική της ιδιότητα, παλεύει καθημερινά με το κακό που αναπτύσσεται μέσα στο σύμπαν του ανθρώπινου σώματος. Ένα σύμπαν μικροσκοπικό διά γυμνού οφθαλμού, ιλιγγιώδες όμως μέσα από τους φακούς της επιστήμης. Στα ειδικής ευαισθησίας μεγεθυντικά της μάτια ένας καρκινικός όγκος ορθώνεται σαν ένας απειλητικός, γιγαντιαίος μετεωρίτης με τις καταστροφικές του συνέπειες. Μια ογκώδης απειλή. Που εκείνη καλείται να εξουδετερώσει.

Η στάση της Δέσποινας Κατσώχη απέναντι στο ιατρικό της λειτούργημα συμπυκνώνεται στο ρήμα με το οποίο έχει επιλέξει να τιτλοφορήσει το βιβλίο με τις φωτογραφίες της που απεικονίζουν κυρίως λουλούδια, αλλά και άλλα μέρη των φυτών, σε μεγέθυνση: «Ανθίζω». Η λατρεία προς τη θαλερή πλευρά της ζωής, η πρόσδεση στο άρμα της άνοιξης, που ακτινοβολεί επιθυμία, κάνει τη γιατρό και φωτογράφο των έργων που περιλαμβάνει το άλμπουμ αυτό, ένα ιδιαίτερο φαινόμενο. Το ίδιο και η φλογερή της αναζήτηση για τα κρυμμένα μυστικά του μικροκοσμικού σύμπαντος που λειτουργεί μέσα σε κάθε μονάδα ζωής, ακόμα και της πιο απλής, που εξελίσσεται στο περιβάλλον του κήπου της.

Κι αυτό το τελευταίο, το γεγονός δηλαδή ότι η φωτογράφος δεν ένιωσε την ανάγκη να εξερευνήσει με τον φακό της ένα σπάνιο φυτικό περιβάλλον –όπως, για παράδειγμα, το δάσος του Αμαζονίου–, μυθοποιημένο από την έλλειψη πληροφοριών ως προς αυτό, κάνει τις ανακαλύψεις της ακόμη πιο σημαντικές.

Το αντικείμενό της, τα λουλούδια του κήπου της δηλαδή, δεν τραβάει την προσοχή του θεατή για τον εξωτισμό του. Η περιέργεια δεν προϋπάρχει της θέασης. Αλλά, αντίθετα, προκύπτει από την έκπληξη της διαπίστωσης ότι το μυστήριο του ανεξερεύνητου αγνώστου, το μυστήριο της ομορφιάς μιας αόρατης και σιωπηρής μικροκοσμικής ζωής, βρίσκεται ακριβώς κάτω από τη μύτη μας. Εκεί που δεν το περιμένουμε. Εκεί που δεν το παρατηρούμε. Στον κήπο μας, στη γλάστρα μας, σε μια χαραμάδα γης μέσα στη ρωγμή της καυτής ασφάλτου, όπου, ως διά μαγείας, πιάνει ρίζες ένας σπόρος που έτυχε να πέσει εκεί…

Ένα απλό λουλούδι του κήπου, λοιπόν –όπως μια άγρια μαργαρίτα–, μια ρίζα –όπως ένα κρεμμύδι–, ένα φύλλο –όπως ενός νούφαρου–, ένα αγκάθι –όπως ενός τριαντάφυλλου–, μπαίνοντας, ανάμεσα σε άλλα θέματα, στο κέντρο της παρατήρησης του φωτογραφικού μεγεθυντικού φακού, παίρνουν στα μάτια μας τις πραγματικές τους διαστάσεις.

Με τον γνώμονα των αισθήσεων, των αισθημάτων και, κατόπιν, των υπαρξιακών σκέψεων που ανακύπτουν από αυτά, άρχισα να ξεφυλλίζω αυτό το λεύκωμα. Και θα πω πώς ένιωσα: Ξαφνικά μίκρυνα, λέει, στο μέγεθος ενός μυρμηγκιού και βρέθηκα σε έναν άλλον πλανήτη. Αυτός ο σπάνιος πλανήτης κυριαρχείται από τα φυτά. Και κατακλύζεται από ειρηνική και ήσυχη ομορφιά.

Εδώ, στη χώρα της σιωπής, κάθε συνάντηση με μια καινούργια εικόνα είναι μια αφορμή για νέα εμπειρία. Μέσα σ’ αυτόν τον σιωπηλό και –φαινομενικά– ακίνητο κόσμο της φύσης, ένα νέο είδος σοφίας παράγεται.

Αίφνης, η σκέψη υποχωρεί και αφήνει επιτέλους χώρο να αφουγκραστεί κανείς την αυτόματη λειτουργία της ζωής. Τη λειτουργία, δηλαδή, των νόμων της ύπαρξης χωρίς την παρεμβολή του ανήσυχου και ταραχοποιού λόγου. Ένα ά-λογο, υπέρ-λογο, μη λογικό, όπως θέλει να το πει κανείς, περιβάλλον, όπου όλα συμβαίνουν αναίτια και όλα συμβαίνουν καλά.

Η πεισματικά ταγμένη στη ζωή και την ίαση γιατρός και φωτογράφος, επιστρατεύοντας με τα έργα της την εμψυχωτική αναλογία της ανθοφορίας της φύσης, μας αποκαλύπτει πώς βλέπει τα πάσχοντα ανθρώπινα σώματα.

Εδώ καταργείται η ηθική. Γιατί δεν χρειάζεται. Καταργείται ο θάνατος. Γιατί δεν υπάρχει. Όλα υπάγονται στην κυκλικότητα. Όλα αφήνονται σε μια ανακουφιστική νομοτέλεια. Γίνονται. Απλώς. Συμβαίνουν. Απλώς. Μέσα στη γαλήνη της αμεριμνησίας. Μέσα στη σπείρα της φυσικής ζωής, ό,τι πεθαίνει έχει ήδη ξαναγεννηθεί.

Εδώ, στο κοινό μας αγριολούλουδο με τα χνουδωτά νήματα –αυτό που στην καθομιλουμένη το λέμε «κλέφτη»– οι γονιμοποιοί σπόροι βρίσκονται σε στάση αναμονής, στην πίστα αεροδρομίου τους πάνω στον ύπερο, μέχρι να δώσει ο άνεμος το σήμα για απογείωση.

Η λευκή ορχιδέα κοιτάζει ανέκφραστη με το ανθρωπόμορφό της πρόσωπο τον παρατηρητή και θυμίζει ότι το είδος μας δεν είναι παρά ο καθρέφτης ενός μικρόκοσμου, που αγνοούμε αλαζονικά.

Η κίτρινη γύρη πάνω στους στήμονες ενός κόκκινου ιβίσκου είναι, μέσα στη ρωμαλέα χρωματική της αντίθεση, μια αυτονόητη υπόσχεση ζωής.

Ενώ το αγκάθι μιας τριανταφυλλιάς πληγώνει ερήμην της το φύλλο ενός κάκτου, σε έναν πόλεμο χωρίς αιτία και πρόθεση, χωρίς νικητές και χαμένους.

Αλλού, μερικές δροσοσταλίδες ξεκουράζονται πάνω σε ένα πέταλο, έως ότου βρουν την αφορμή να κυλήσουν κι αυτές στο χώμα για να φτάσουν τις διψασμένες ρίζες.

Μια ανθισμένη παπαρούνα σπάει με το αιμάτινο πάθος της το ειρηνικό πράσινο του τοπίου δηλώνοντας κι αυτή με τόλμη πως η ζωή είναι επιθυμία.

Αλλού πάλι, ένα λευκό, απομονωμένο πέταλο απλώνει στο μαύρο φόντο τα χέρια του σαν φάντασμα που δεν θέλει να μας τρομάξει, αλλά να δηλώσει με παιγνιώδη τρόπο την παρουσία του.

Κάπου πιο δίπλα, ένα κλειστό άνθος νούφαρου ταξιδεύει ασφαλές στη λίμνη, γερμένο με εμπιστοσύνη πάνω στη σχεδία που σχηματίζει το φύλλο του.

Παντού εδώ, σ’ αυτόν τον μυστικό κήπο, η ζωή ανθίζει με πείσμα. Κι αυτό δεν είναι απόφαση. Είναι συνθήκη. Είναι φανερό: η πεισματικά ταγμένη στη ζωή και την ίαση γιατρός και φωτογράφος, επιστρατεύοντας με τα έργα της την εμψυχωτική αναλογία της ανθοφορίας της φύσης, μας αποκαλύπτει πώς βλέπει τα πάσχοντα ανθρώπινα σώματα. Τα βλέπει ως συμμετέχοντα στον κυκλικό φυσικό νόμο της αναγέννησης μέσω της ασθένειας. Είναι κι αυτά λουλούδια της φύσης. Που περνάνε τον χειμώνα τους περιμένοντας εν δυνάμει την άνοιξη.

Γιατί η ασθένεια, στα μάτια κάθε ευαίσθητου γιατρού, δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μια υπόμνηση θανάτου. Αλλά μια ευκαιρία για τον θρίαμβο της ζωής. Που θα προκύψει με την ίαση, η οποία θα επιτρέψει στο σώμα να ξανανθίσει, αυτή τη φορά ακόμα πιο δυναμικά και ακόμη πιο αποφασισμένα.

Πηγή: Διάστιχο

ΑνθίΖΩ
Δέσποινα Κατσώχη
Εκδόσεις Καλέντη
112 σελ.
ISBN 978-960-594-110-9
Τιμή €22,00