Η Δρ. Δέσποινα Κατσώχη είναι ογκολόγος – ακτινοθεραπευτής, εξειδικευμένη στις νεότερες τεχνικές της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και στους συνδυασμούς των θεραπευτικών ογκολογικών σχημάτων.

Η ακτινοθεραπεία ανακουφίζει τον πόνο

Ο καρκίνος του Οισοφάγου αν και δεν είναι από τις πρώτες και πιο συχνές μορφές της νόσου, θεωρείται εξαιρετικά επιθετικός γιατί μπορεί να επεκταθεί γρήγορα σε γειτονικούς λεμφαδένες δημιουργώντας νέες μεταστάσεις του όγκου. Η έκτη πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου παγκοσμίως είναι συχνότερη στους άνδρες.

Ο καρκίνος στον οισοφάγο διακρίνεται σε:

Αδενοκαρκίνωμα. Στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Σχετίζεται με ασθένειες όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και οι ασθενείς έχουν υψηλή σωματική μάζα.

Πλακώδες καρκίνωμα. Σε όλο το μήκος του οισοφάγου. Οι ασθενείς έχουν ιστορικό κατάχρησης καπνού και αλκοόλ.

Ανθυγιεινές συνήθειες όπως  κάπνισμα, αλκοόλ, κακή διατροφή και καθιστική ζωή, αποτελούν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου η οποία εμφανίζεται με βήχα, βραχνάδα, δυσκολία στην κατάποση, αναίτια απώλεια βάρους, πόνο στο στήθος, δυσπεψία και καούρες.

Η διάγνωση γίνεται με ενδοσκόπηση/γαστροσκόπηση, βιοψία, ενδοσκοπικό υπέρηχο, αξονική τομογραφία (CT), μαγνητική τομογραφία (MRI) και τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET scan).

Ο καρκίνος στον οισοφάγο αντιμετωπίζεται κυρίως χειρουργικά. Συμπληρωματικά, μπορεί να χρησιμοποιηθούν χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία πριν ή μετά το χειρουργείο. Έμπειρη επιστημονική ομάδα επιλέγει την κατάλληλη θεραπεία ανάλογα με το σημείο του οισοφάγου εντοπίζεται ο όγκος, τον τύπο του, ενδεχόμενη εξάπλωσή του σε γειτονικά όργανα ή λεμφαδένες αλλά και με τη γενικότερη υγεία του ασθενούς.

Ο ρόλος της ακτινοθεραπείας

Η αντιμετώπιση όγκων στον οισοφάγο απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό της ακτινοθεραπείας και την εφαρμογή προηγμένων τεχνικών όπως η διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT) η οποία προσαρμόζεται στις ανατομικές ιδιαιτερότητες των ασθενών προκειμένου να ακτινοβοληθεί με ακρίβεια η πάσχουσα περιοχή και παράλληλα να προστατευθούν οι γειτονικοί υγιείς ιστοί από την ακτινοβολία. Την ακριβή στόχευση διασφαλίζουν προηγμένα συστήματα απεικονιστικά κατευθυνόμενης ακτινοθεραπείας(IGRT), δηλαδή γραμμικοί επιταχυντές με ενσωματωμένο σύστημα ηλεκτρονικής απεικόνισης αξονικού τομογράφου (CBCT) που προσφέρουν ακριβή τρισδιάστατο προσδιορισμό της περιοχής κατά την ακτινοθεραπεία και οπτική επαφή με τον καρκίνο.

Συμπληρωματική δόση ακτινοθεραπείας (SIB)

Η κλιμάκωση της δόσης της ακτινοθεραπείας στον καρκίνο του οισοφάγου είναι σημαντική. Το θεραπευτικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τη συνολική δόση ακτινοθεραπείας, η οποία αυξάνεται  με ασφάλεια, με τη χορήγηση συμπληρωματικής δόσης ακτινοθεραπείας (simultaneous integrated boost SIB), στον όγκο στόχο του καρκίνου του οισοφάγου ή και σε πιθανούς διογκωμένους λεμφαδένες, θετικούς στην ποζοτρονιακή τομογραφία PET-CT ή μαγνητική τομογραφία. Έτσι, μειώνεται και ο  συνολικός χρόνος ακτινοθεραπείας των ασθενών.

Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία παρέχει με ακρίβεια υψηλές δόσεις ακτινοβολίας σε μικρούς όγκους. Με ποικίλες τεχνικές,  υπολογίζει την κίνηση του όγκου και των ιστών, επιτυγχάνοντας  με ασφάλεια υψηλότερες δόσεις από τη κλασσική ακτινοθεραπεία στον όγκο του οισοφάγου και ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο τραυματισμού γειτονικών οργάνων. Ο συνολικός χρόνος θεραπείας μειώνεται και η δράση της ακτινοθεραπείας αυξάνεται.

Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SBRT), μπορεί να εφαρμοστεί τοπικά με τη μορφή σύντομου σχήματος πέντε ημερών, σε υπολειμματική νόσο του καρκίνου του οισοφάγου ή σε τοπικοπεριοχική  υποτροπή του.

Η ακτινοθεραπεία στους ασθενείς με καρκίνο του οισοφάγου έχει συχνά και ανακουφιστική δράση, ιδιαίτερα στον τοπικό πόνο.

Καθοριστική η εμπειρία του ογκολόγου ακτινοθεραπευτή

Η εμπειρία του ογκολόγου ακτινοθεραπευτή είναι καθοριστική. Τα καρκινικά κύτταρα με την ακτινοθεραπεία αρχικά  τραυματίζονται ώστε να μην μπορούν να πολλαπλασιαστούν και στη συνέχεια νεκρώνονται και απομακρύνονται φυσιολογικά από τον ίδιο τον οργανισμό μέσω του αίματος.

Χημειοθεραπεία & ακτινοθεραπεία

Σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, η χημειοθεραπεία στον καρκίνο του οισοφάγου, εφαρμόζεται συνδυαστικά με την ακτινοθεραπεία και απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα γιατί επηρεάζεται ο οργανισμός τοπικά.

Τα όποια ενοχλήματα, τα προλαμβάνουμε με οδηγίες συμπεριφοράς, τοπικής φροντίδας, διατροφής, απλά φυτικά σκευάσματα και ενίοτε με φαρμακευτική αγωγή. Η καθημερινή παρουσία των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος στο τμήμα ακτινοθεραπείας επιφορτίζει τον/την ογκολόγο ακτινοθεραπευτή με τη συνεχή παρακολούθηση και φροντίδα τους.

Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία

Όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία των ασθενών με καρκίνο στον οισοφάγο, παρακολουθούνται με τακτικές εξετάσεις για ν’ αποκλεισθεί το ενδεχόμενο υποτροπής ή μετάσταση της νόσου: κλινική εξέταση, απεικονιστικές και αιματολογικές εξετάσεις,  αρχικά σε συντομότερα χρονικά διαστήματα και στη συνέχεια σε μεγαλύτερα.

Η ποιότητας ζωής ασθενών με καρκίνο του οισοφάγου συνδέεται με τη μείωση των παρενεργειών και τη βελτίωση της ψυχολογίας τους αλλά και των οικείων τους  με συμβουλευτικές υπηρεσίες από ειδικότητες (ψυχολόγοι, σεξολόγοι, ψυχοθεραπευτές, διατροφολόγοι) αλλά και ειδικούς ιατρούς όπως γαστρεντερολόγους και άλλους.