Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical Anthropology.
«Μια αόριστη αιτία αλλάζει τις τιμές στα βενζινάδικα και στα σούπερ μάρκετ» γράφει με την φιλοσοφική του οξύνοια ο Δ. Σεβαστάκης. Εντοπίζω μια αγωνιώδη προσπάθεια, από σοβαρούς στοχαστές σαν τον ίδιο, να περιγράψουν το γίγνεσθαι με όρους μιας μεταφυσικής μηχανικής, με μια σχεδόν καταναγκαστική επινοητικότητα ενός μόνιμου και διαρκούς «έξω».
Προσωπικά, διαισθάνομαι την διαιωνιζόμενη ανισορροπία των πραγμάτων ως μια κατάσταση αναφοράς σε μια ξεκάθαρη συνθήκη του «μέσα». Και εντοπίζω ότι συχνά δεν μας αφήνει το ασταθές «τώρα» να δούμε το ιστορικό «πάντα» ως μόνιμο και δεδομένο( κρίσεις).
Ο καπιταλισμός κρύβεται σχεδόν πίσω από κάθε υπαρξιακή και αγωνιώδη αναζήτηση ατόμων και κοινωνιών. Αυτός είναι που αναδύεται ως δυνητική αναπαράσταση προόδου και οπισθοδρόμησης ταυτόχρονα, ως φαντασιακό φαινόμενο με διπολική διαταραχή, που παράγει απόλαυση και δυσφορία στην ίδια συχνότητα.
Η ακρίβεια που επιμένει και το οξύμωρο γίγνεσθαι( η παράδοξη δήθεν παραίτηση από την εργασία και την παραγωγή) είναι η φυσιολογική κατάληξη του νόμου της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους και της ταυτόχρονης κρίσης υπερπαραγωγής και υπερσυσσσώρευσης του κεφαλαίου.
Ξέρω, κουράζει η συνεχής αναφορά στις μαρξιστικές σταθερές. Αλλά το σύγχρονο οικονομικό υποκείμενο δεν μπορεί να τις αποφύγει. Φυσικά. απαιτείται κόπος ερμηνείας και κατανόησης αυτών των σταθερών ώστε να μαλακώνει το άγνωστο εντός μας για το αβέβαιο εκτός μας.
Έχει όμως δυστυχώς καθιερωθεί επικίνδυνα η μηχανική μάθηση και η εργαλειοποίηση της σκέψης. Στην Google όλα γίνονται σημαίνοντα, στην παλάμη μας η οθόνη απεικονίζει ειδήσεις που προσομοιώνουν τα γεγονότα ως φυσιολογικά (πόλεμος, θάνατος, πληθωρισμός, ανισότητες).
Και με αυτό ως δεδομένο, η αγωνία του μετα-πανδημικού κόσμου θα συνεχίσει να είναι η ( ασυνείδητη) υπαρξιακή αγωνία του βιοπολιτικού υποκείμενου. Το οποίο γαλουχείται μεθοδευμένα σε ιδεολογικά μοτίβα αποδοχής της κρίσης ως κανονικότητας. Και έτσι καταλήγει να επιλέγει πατενταρισμένα μοντέλα ανάλυσης και σκέψης.
Το δι-ιστορικό ερώτημα «τι κάνουμε» δεν θα βρεί ποτέ την απάντηση. Διότι δεν τίθεται στην πραγματικότητα «σωστά» ως ερώτημα αφού δεν αναφέρεται στο πεδίο της ερμηνείας αλλά σε αυτό της αναπαράστασης των πραγμάτων, όπως αυτή περνάει από την οθόνη του smartphone.
Λέει εύστοχα ο Δ. Σεβαστάκης: « Ξαναδημιουργείται ένα νεφελώδες έξω. Μυστήρια ταμεία που θα δίνουν αέναο επίδομα, θα αποσβένουν αυξήσεις, θα σβήνουν πληθωρισμό, χωρίς μάλιστα να ενοχοποιούμαστε ως τεμπέληδες. Θα είμαστε φυσιολογικοί καταναλωτές της αβρότητας και της αειφόρου γενναιοδωρίας»
Και όμως, το «νεφελώδες έξω» είναι εντός του προσλαμβανόμενου κόσμου μας. Είναι εντός της ψευδό-παραγωγικής και συναλλακτικής μας ζωής, εντός του συστημικού άγχους για τους λογαριασμούς και τα ανελαστικά έξοδα ανατροφής των παιδιών.
Ο καπιταλισμός «καταργεί» έξυπνα την εργασία αφού πρώτα την απαξίωσε. «Καταργεί» το χρήμα -νόμισμα αφού πρώτα το μετέτρεψε σε χρήμα-χρέος. « Καταργεί» τον χρόνο αφού πρώτα τον από-ανθρωποποίησε.
Το μόνο που δεν καταργεί φυσικά είναι το άκοπο κέρδος των λίγων που συσσώρευσαν κεφάλαιο και εκμεταλλευθήκαν έξυπνα τον σημειοκαπιταλισμό.
Κέρδος που αποσπάται με την εξόρυξη υπεραξίας από τους πολλούς( τους οποίους έβαλε εν τω μεταξύ μια αόρατη δήθεν πηγή κέρδους, να εξορύσσουν Bitcoin από το internet και να ικανοποιούν την αρχέγονη φαντασίωση του ιδιωτικού χρήματος).
Η δίκη μας νωθρότητα, μπροστά στο απρόσμενο των πάσης φύσεως κρίσεων μιας διαρκούς πολεμικής οικονομίας, είναι η καύσιμη ύλη αναπαραγωγής του συστήματος.
Η μεγάλη κρυμμένη δύναμη της μετατόπισης του ορίου αντοχής του καπιταλισμού είναι το υπαρξιακό άγχος επιβίωσης και προσαρμογής των πολλών.
Δεν μπορούμε να απαλλαχθούμε από αυτό διότι πολύ απλά μας εκπαίδευσε ο καπιταλισμός να απολαμβάνουμε σχεδόν ηδονικά το σύμπτωμα της δυσφορίας και την καθυπόταξη των ενστίκτων….