Σ’ ολόκληρη την ιστορία της τέχνης το επικαιρικό διαγκωνίζεται σταθερά με το αιώνιο και η εκάστοτε μόδα με τις λεγόμενες, κλασικές αξίες.

Με σημερινούς όρους θα μιλούσαμε για την δεσπόζουσα, εννοιολογική έκφραση που κυριαρχεί στις σχολές τέχνης όλου του κόσμου αλλά και στους κύκλους των “προοδευτικών” καλλιτεχνών απέναντι στον συρμό της αναβίωσης των ποικίλων κλασικισμών. Με ρυθμιστή βέβαια την πανταχού παρούσα και παντοδύναμη αγορά τέχνης. Η οποία μπορεί σαν Κίρκη να μεταμορφώσει το τίποτα σε χρυσάφι.

Ο Duchamp πάλι, παρά την ευφυΐα και το οξύ χιούμορ, εξόρισε πουριτανικά την ηδονή από την τέχνη υποβιβάζοντάς την σε απλή σπαζοκεφαλιά. Θεωρούσε, μ’ άλλα λόγια, ως πουριτανός του μοντέρνου και προτεστάντης της έκφρασης την ευχαρίστηση, δηλαδή τη συγκίνηση, αμαρτία.

Ο ορθολογισμός απέβαλε την συναισθηματική εμπλοκή, η λατρεία του προφανούς το υπερβατικό κι όλα αυτά μακροπρόθεσμα σημαίνουν την αργή διολίσθηση στο ασήμαντο και την τιποτολογία.

Προσέξτε τώρα αυτό το εξαίρετο φρέσκο που εντόπισα στο μοναστήρι Σαν Μάρκο της Φλωρεντίας, την καθέδρα του Φρα Αντζέλικο. Πρόκειται για έργο του Φρα Μπαρτολομέο και εικονίζει τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, δηλαδή ένα θέμα θρησκευτικό. Μέχρι εκεί όμως! Στην πράξη εκφράζει το βαθύτατα ουμανιστικό πνεύμα της Αναγέννησης, ένα ύφος απόλυτα κλασικό που ανάλογο του μπορούμε να βρούμε μόνο στις τοιχογραφίες των τύμβων της Βεργίνας. Δηλαδή στη ζωγραφική του τέταρτου αιώνα προ Χριστού! Προσέξτε ακόμα την πολύ λιτή χρωματολογία, τους διάφανους τόνους, το σίγουρο αλλά καθόλου περιγραφικό σχέδιο, την αύρα του προσώπου και συγκρίνετε το, ας πούμε, μιαν αττική λήκυθο. Ή, ακόμα καλύτερα, μ’ ένα πρώιμο Φαγιούμ. Να πώς θα όριζα το κλασικό. Ως εκείνη τη μορφή τέχνης που η διάρκειά – πιο σωστά η αντοχή της στα μάτια ενός συνεχώς εναλλασσόμενου κοινού – την καθιστά συνεχώς μοντέρνα.