Ο Κωστής Μακρής είναι γραφίστας και συγγραφέας

Κάποιες φορές έχω την αίσθηση (και ως πολίτης και ως τηλεθεατής) ότι ζω σε μια χώρα που δεν την αγγίζει η «νεωτερικότητα» και δεν λέει να ξεκολλήσει από το Ομηρικό προϊστορικό παρελθόν της. Μου φαίνεται ότι μας αγκαλιάζει πιο στοργικά αυτή η απώτερη προγονική κληρονομιά από το «Τραγικό» (της εποχής των αρχαίων Ελλήνων τραγικών ποιητών) και πιο ιστορικό παρελθόν, που τείνει να γίνει κοινόκτητο στον Δυτικό (τουλάχιστον) κόσμο.

Ένδειξη αυτού ―όχι απόδειξη― είναι οι τοπικές κοινωνίες με κυρίαρχο τον πολιτισμό της «ντροπής», και όχι αυτόν της «ενοχής», που περιγράφονται στα σίριαλ «Γη της ελιάς» [MEGA] και «Σασμός» [ALPHA TV] κυρίως και λιγότερο στις «Άγριες μέλισσες» [ΑΝΤ1].

«Για ένα καθαρό μέτωπο ζούμε» όπως θα έλεγε και ο Αχιλλέας, παρατώντας τον αγώνα εναντίον των Τρώων, χολωμένος από την προσβολή τού Αγαμέμνονα.

Η ντροπή, το «ντρόπιασμα» ―ή η αποφυγή του― οδηγεί στην εκδίκηση, στο «χύσιμο» του εχθρικού αίματος. Το ίδιο και η εκδίκηση για τον χαμό αγαπημένου προσώπου.

Έτσι, με το χυμένο αίμα τού εχθρού ξεπλένεται η «ντροπή» που έγινε στο αγαπημένο πρόσωπο (παιδί, σύντροφο, ταίρι), στο σόι, στην φατρία, στο κόμμα, στην ποδοσφαιρική ομάδα, στο “Έθνος” κ.ο.κ. (και ούτω καθεξής).

Οι ενοχές δεν βασανίζουν τόσο τον εκδικητή γιατί ακόμα κι αν ο νόμος τον καταδικάσει και τον κλείσει στην φυλακή, εκείνος/εκείνη θα έχει το «κούτελο καθαρό» και θα έχει κερδίσει τον σεβασμό της τοπικής κοινότητας· που κατ’ εικόνα και ομοίωσή της έφτιαξε τον φονιά ή τη φόνισσα που της μοιάζει. Κι αν οι Ερινύες τού διώχνουν τον ύπνο και την γαλήνη και τον γεμίζουν τύψεις, υπάρχουν τρόποι (και ελπίδες) να μεταμορφωθούν σε «Ευμενίδες» και να στρώσουν τα πράγματα.

Καλό είναι αυτό ή κακό;
Δεν ξέρω…

Όσο απεριόριστος κι αν είναι ο θαυμασμός μου στην αμεροληψία τού Ομήρου, δυσκολεύομαι ―στην πράξη, γιατί στη θεωρία είναι πιο εύκολα τα πράγματα― να είμαι σαν κι εκείνον αμερόληπτος και να εγκωμιάζω τους εχθρούς μου όπως εκείνος τον Έκτορα.

Μερικά πράγματα είναι τόσο μπλεγμένα μέσα μου που κάθε φορά που παίρνω μια θέση (π.χ. η βία είναι κακό πράγμα, η “βεντέτα” είναι μια πρωτόγονη αθλιότητα, τα εγκλήματα τιμής είναι έκφραση πρωτογονισμού κ.ά.) υπάρχει μια αρχέγονη φωνή μέσα μου (φωνή Εκτοροφονιά Αχιλλέα και «μνηστηροφόνου Οδυσσέα») που αρχίζει να ουρλιάζει μύριους όσους αντίλογους.

Κι όσο κι αν θέλω να λογίζομαι «νεωτερικός» ή και «μετα-μετα-νεωτερικός», ακόμα δεν έχω ξεκαθαρίσει τους  λογαριασμούς μου με το όριο, την λεπτή αόρατη γραμμή (ούτε κόκκινη ούτε μαύρη) που ξεπερνάει το μέτρο, αγγίζει την «ύβρι», προκαλεί την «άτη» (τύφλωση), επισύρει την «νέμεση» (θεία εκδίκηση) μετά και τέλος φέρνει αναπόδραστα την «τίσιν» (συντριβή, καταστροφή).

Δυσκολεύομαι, ας πούμε, να στοχαστώ πώς θα πράξω σε περίπτωση που κάποιοι ανταριασμένοι αντιεμβολιαστές με πιάσουν, μου βάλουν χειροπέδες και με τραβολογήσουν οπουδήποτε.

Δεν ξέρω πόσο «νεωτερικός» θα είμαι και πώς θα σκέφτομαι αν μερικοί «αρνητές της επιστήμης» σπείρουν με τον ολιγοφρενή λόγο και τις άλογες πράξεις τους τον φόβο, τον τρόμο και την παράνοιά τους ―καίγοντας βιβλία ή επιχειρώντας να κάψουν ακόμα και σώματα και μυαλά, όπως έκαναν πριν από σχεδόν 80 χρόνια κάποιοι άλλοι ανεγκέφαλοι ― στα σχολεία που πηγαίνουν αγαπημένα μου παιδιά ή διαπράξουν κάτι άλλο, πολύ χειρότερο.

Το μόνο ―ίσως― που έχω καταφέρει είναι να μην έχω παγιωμένη άποψη επί παντός επιστητού. Ή, για να γίνω πιο σαφής, όσο μεγαλώνω, λιγοστεύουν οι απαντήσεις μου και μεγαλώνουν γεωμετρικά τα υπαρξιακά μου (και αναπάντητα) ερωτήματα. Ίσως γι’ αυτό αποδέχομαι την κατά περίπτωση άγνοιά μου και εμπιστεύομαι την τεκμηριωμένη και αποδεδειγμένα ωφέλιμη γνώση κάποιων άλλων.

ΥΓ. Δεν ξέρω αν η «τίσις» των αντιεμβολιαστών είναι ο θάνατός τους αλλά η εκ μέρους κάποιων από αυτούς (όπως οι αυτοαποκλαούμενοι «Θεματοφύλακες του Συντάγματος») άρνηση του “μέτρου” (όπως αυτό δηλώνεται στη φράση “μέτρον άριστον” αλλά και των νομοθετημένων μέτρων υγειονομικής προστασίας) η επικίνδυνη, βίαιη, αλαζονική και προσβλητική απέναντι στους άλλους και στους νόμους της πολιτείας συμπεριφορά τους νομίζω ότι αποτελεί ορισμό της ύβρις με την αρχαϊκή σημασία. Κι αυτό δεν είναι τόσο κοινωνική ή πολιτική θέση αλλά ―περισσότερο― γλωσσολογική.

Κωστής Α. Μακρής

14 Δεκεμβρίου 2021