Πάνος Μπιτσαξής

—Ένα ανέκδοτο και μια πραγματική ιστορία. Πρώτα το ανέκδοτο. Ένας τύπος παρκάρισε με τρίκυκλο στην Ομόνοια κατέβασε σακιά με αλεύρι και άρχισε να το σκορπίζει. Η Ομόνοια έγινε κάτασπρη. Πλακώνουν τα περιπολικά και ο αστυνομικός έκπληκτος ρωτάει το τύπο. Γιατί το κάνετε αυτό κύριε; Ο τύπος με ύφος απόλυτα φυσικό απάντησε «είναι για να φύγουν οι κροκόδειλοι ..απεχθάνονται το αλεύρι». «Τι λέτε κύριε, του απαντά ο αστυνομικός, βλέπετε πουθενά κροκοδείλους»; Ο τύπος χαμογέλασε συγκαταβατικά με την «άγνοια» του αστυνομικού και του λέει: «είδατε τι αποτελεσματικό που είναι;».

Και τώρα η πραγματική ιστορία. 1981 μόλις είχε κερδίσει το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές. Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας ο Κατσιφάρας. Υπήρχε πρόβλημα με τα παροπλισμένα πλοία. Ο Κατσιφάρας τα έστειλε όλα στο κόλπο του Γαλαξιδίου. Οι τοπικοί οικολόγοι αντέδρασαν λέγοντας πως η θάλασσα είχε γεμίσει κολοβακτηρίδια. Νεαρός δικηγόρος τότε ανέλαβα την υπόθεση. Πήγα στο Γαλαξίδι για να υποβάλλω μήνυση «κατά παντός υπευθύνου» για ρύπανση. Μού’ρχεται η φαεινή ιδέα  και ανέβηκα σε μια βάρκα πλησίασα ένα πλοίο και γέμισα δύο μπουκάλια θαλασσινό νερό για να αποδειχθεί η ύπαρξη κολοβακτηριδίων.  Ακολούθως γραμμή στο αστυνομικό τμήμα όπου κατέθεσα τη μήνυση και προσκόμισα τα μπουκάλια ως «πειστήριο». Ο κακομοίρης ο αστυνομικός δεν ήξερε  τι να τα κάνει, πώς να τα παραλάβει, πού να τα δώσει. Εγώ απτόητος και επίμονος. Τότε ο αστυνομικός κοιτάει προσεκτικά τα μπουκάλια και μου λέει. «Μα βλέπετε  κολοβακτηρίδιο  κ.συνήγορε…εγώ δε βλέπω κανένα».

—Ο κοινός τόπος του ανεκδότου και της ιστορίας είναι η προληπτική διαχείριση του κινδύνου. Στο ανέκδοτο ο κίνδυνος είναι ψυχαναγκαστικός, παράλογος, άρα αστείος. Στην ιστορία είναι υπαρκτός αλλά αόρατος. Το πιθανό πέρασμα από το αόρατο στο ορατό κανείς δεν θέλει να το αντικρίσει. Είναι το σύνδρομο της στρουθοκαμήλου που, απέναντι στον επελαύνοντα εχθρό, χώνει το κεφάλι στην άμμο για να νιώσει ασφάλεια και ηρεμία. Έτσι οι Κινέζοι που πανηγυρίζουν για τη νίκη τους απέναντι στον ιό είχαν συλλάβει τον οφθαλμίατρο που πρώτος τον διαπίστωσε και τον είχαν εξαναγκάσει σε δήλωση μετανοίας για «διασπορά ψευδών ειδήσεων». Σήμερα τιμάται ως ήρωας. Τι να το κάνει; Πέθανε από τον ιό. Τον εκδικήθηκε ο ιός γιατί τον μαρτύρησε.

—Όλο το πρόβλημα στη πολιτική διαχείριση του κινδύνου είναι η διαφορική διάκριση του ψυχαναγκασμού από την αληθινά επικίνδυνη πιθανότητα. Εκεί κρίνεται η αποτελεσματικότητα, η διορατικότητα, η ευθυκρισία των κυβερνήσεων και η επίτευξη πειθούς και κοινωνικής συναίνεσης. Αυτός είναι ο γκρίζος ρινόκερος της Γουάκερ. Η προληπτική διαχείριση του πιθανού αλλά μεγάλου μεγέθους κινδύνου. Αν σήμερα μεσούσης της υγειονομικής κρίσης μιλήσει κάποιος για τη θωράκιση της Αθήνας για την αντιμετώπιση καταστροφικού σεισμού θα τον κοιτάνε όλοι σαν να είναι ufo. Στα κτίρια έχουν γίνει πολλά, στο πως θα συμπεριφερθούμε αν συμβεί δεν έχουμε ιδέα. Το ξορκίζουμε. Αν μιλήσει για πιθανές καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αν γίνει με πιο ραγδαίο ρυθμό, επίσης θα χαρακτηριστεί γραφικός. Ένας ακόμα κλόουν που επιδιώκει τη δημοσιότητα. Θα γίνει ανέκδοτο κι αυτός όπως κάποιοι που περιμένουν εξωγήινους και κομήτες. Η διάκριση του σοβαρού από τον ψυχαναγκασμό είναι το κύριο.

—Η πιθανότητα μιας επιδημίας και η οργάνωση της αντιμετώπισης της ήταν γκρίζος ρινόκερος από τον sars και άλλα πολλά. Τα αναπτυγμένα και πολιτισμένα κράτη έχωσαν το κεφάλι στην άμμο. Τώρα τρέχουν, περιμένουν τη ζέστη, το Θεό και το γύρισμα της τύχης μ’ ένα φάρμακο κι ένα εμβόλιο. Το Βατικανό προσφέρει με προϋποθέσεις άφεση αμαρτιών στους προσβεβλημένους από τον ιό και κάπως πιο χαλαρά αλλά πάλι με όρους στους ετοιμοθάνατος. Γιατί; Γιατί δεν οργάνωσαν το νοσηλευτικό τους σύστημα για αυτό το ενδεχόμενο. Κανένας δεν τους είπε να προβλέψουν τον ιό. Δεν είμαι αθυρόστομος αλλά γαμώ τη τρέλα μου. Ένας ιός απειλεί την Ευρώπη με αποδιάρθρωση ακόμα και διάλυση. Η Ελλάδα απεδείχθη πολύ πιο έτοιμη από όλους αυτούς.

—Ο βασικός εχθρός στο γκρίζο ρινόκερο είναι η ανοησία της αγέλης. Η ανοσία κάποια στιγμή θα επέλθει. Η ανοησία; Αμφιβάλλω. Δεν ξέρω πόσο ακριβές είναι αλλά ένας γιατρός ισχυρίζεται ότι το Δράμα του Μπεργκαμο με τα φέρετρα αλλά ίσως και της Ισπανίας οφείλεται στο ματς Αταλάντα- Βαλένθια. Δεκάδες χιλιάδες έσπευσαν στο Μιλάνο όπου, παρά το ότι το πρόβλημα ήταν γνωστό, έγινε το ματς λόγω της «ιστορικής» σημασίας του για το Μπέργκαμο. Έτσι μεταφέρθηκε και διαδόθηκε εκθετικά ο ιός στο Μπέργκαμο και τη Βαλένθια λέει ο γιατρός. Για την ιστορία η Αταλάντα νίκησε 4-1 και προκρίθηκε. Η ανοησία, μέρους ευτυχώς, της αγέλης μας χτυπάει και εδώ. Δεν κινδυνεύω γιατί πίνω τσίπουρο είπε ένας παππούς. Ένας άλλος παρομοίωσε τον κορονοϊό με τη γυναίκα του. Μη πάτε στα νησιά η σύσταση και χιλιάδες την έγραψαν στα παλιά τους παπούτσια. Διαμαρτύρονται κάποιοι γιατί ο Χαρδαλιάς τους φάνηκε «εκνευρισμένος». «Μα πόσες φορές να το πω» είπε με ύφος απελπισμένου δάσκαλου ο Τσιόδρας. Σε εποχές κρίσης η ανοησία της αγέλης δεν αντιμετωπίζεται με ευχές και συστάσεις. Όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος. Το κοινωνικό ανακλαστικό οφείλει και εν πολλοίς το κάνει να χλευάσει όλους αυτούς τους κρετίνους αν όχι εγκληματίες.

—Αυτά. Δε τελείωσα όμως με τα ζώα. Μου μένει ο «λευκός ελέφαντας» μια νέα έννοια που αφορά τη διαχείριση του επελθόντος κινδύνου όταν το κόστος είναι υπέρμετρο. Όλα τα σπάνια είδη στο μαντρί τις δύσκολες αυτές ώρες. Μαζί με το λευκό κόρακα της ανώνυμης Παλατινής ανθολογίας.

Η βασίλισσα Ελισάβετ σε καραντίνα στο εξοχικό παλάτι. Έγραψε φίλος μου «Ευτυχώς γιατί στη πανώλη το 1383 κόντεψε  να την πατήσει».

—Ο τίτλος μου διπλά δανεικός· Ο γκρίζος ρινόκερος ως σύμβολο της επιπολαιότητας στον πιθανό κίνδυνο ανήκει στη Μισέλ Γουάκερ (the grey rhino 2016). Η ανοησία της αγέλης ανήκει κατά το ήμισυ σε άρθρο στο protagon του Κοκκινίδη (η ανοσία και η ανοησία της αγέλης).

Διαβάστε την ενότητα:

 Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr