Η Ωραιοζήλη Τζίνα Δαβιλά είναι B.A.,M.Sc. Θεολογίας ΕΚΠΑ,Εκδότης- Αρθρογράφος, www.iporta.gr

Το Ηρώδειο, το Ωδείο Ηρώδου Αττικού,  είναι θεατρική ή μουσική σκηνή που έχει απαιτήσεις και τηρεί συγκεκριμένες προδιαγραφές . Οι εκδηλώσεις κάθε είδους οφείλουν να τηρούν τα χρονοδιαγράμματα και τις προϋποθέσεις. Αν η εκδήλωση λέει “έναρξη στις 9:00μμ” θα πρέπει να τηρεί το “έναρξη στις 9:00μμ”. Ωστόσο αυτό εύκολα καταρρίπτεται. Διότι εδώ είναι Ελλάδα. Και στην Ελλάδα, ακόμα, πολλά σφάλματα επιτρέπονται. 

Η “Μήδεια” του Ευριπίδη σε διασκευή και σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη – Μανώλη Δούνια και πρωταγωνιστή τον ίδιο σε τρεις ρόλους και την Αθηνά Μαξίμου ως Μήδεια, είναι μια θαρραλέα απόπειρα να προσαρμοστεί το έργο όχι απλώς στο σήμερα, αλλά να ενσωματωθεί στο 2022. Εξαιρετικά μεγάλο ρίσκο, σχεδόν παράτολμο, αφού στο κοινό πάντα θα υπάρχουν θεατές που περιμένουν τα κλασσικά αριστουργήματα να ακολουθούν την γνωστή διαδρομή των παλαιών Επιδαυρίων, με Παξινού, Καρέζη και την νεότερη Καραμπέτη. Με την αρχαιοελληνική ενδυμασία, την μετάφραση και τις κραυγές που έχουν αφήσει εποχή μεγαλειώδους και κολοσσιαίας σκηνικής παρουσίας. Οι κλασικοί θεατές της αρχαιοελληνικής παράστασης ήταν μάλλον σοκαρισμένοι και όχι πάντα έτοιμοι για την νέα εκδοχή του έργου που δεν αλλοιώνει το αρχέγονο σύγγραμμα του Ευριπίδη, αλλά “επιτίθεται” καλλιτεχνικά με φρέσκια ματιά προσαρμοσμένη στο τώρα. 

Η “Μήδεια” με Μαξίμου-Χειλάκη ήταν εντελώς διαφορετική. Τόσο σύγχρονη σαν να έχει γραφτεί το 2022 και λίγο πριν, έχοντας σαφείς αναφορές στην γυναικεία υποτίμηση και κακοποίηση από τον κυρίαρχο άντρα, στην αλαζονεία της εξουσίας, στην αδικία, στην δύναμη της πυγμής, στην επανάσταση των αδικημένων που φτάνει ως την αυτοκαταστροφή και την ένοχη δικαίωση. 

Τα κοστούμια της παράστασης ήταν ανδρικά κοστούμια φορεμένα το μπρος πίσω, το σκηνικό τόσο απλό, μα απολύτως λειτουργικό και εντυπωσιακό, και η μουσική υπόκρουση ζωντανή από εναλλασσόμενα μικρά όργανα στην άκρη της σκηνής (κάτι που είχα πρωτοδεί το 2013 από την σκηνοθέτη Νικαίτη Κοντούλη στην τραγωδία “Αγαμέμνων” με Μηνά Χατζησάββα και Καριοφυλλιά Καραμπέτη υπό το βλέμμα και την καλλιτεχνική διεύθυνση του σπουδαίου και αείμνηστου Γιάννη Καραχισαρίδη).

Κατανοώ απόλυτα την ανάγκη των συντελεστών-δημιουργών να προσφέρουν ένα θέαμα απαλλαγμένο από κάθε τι αναμενόμενο ίσως και παρωχημένο για αρκετούς. Και προτού ξεκινήσω τα “αλλά”, θα συνδεθώ με την ιδέα και το τελικό αποτέλεσμα.  Ο νέος κόσμος που είναι εθισμένος υπερβολικά στην ταχύτητα, δεν θα ανεχτεί την αργή ιεροτελεστία των αρχαίων τραγωδιών. Συνεπώς, η παράσταση ταυτίστηκε με την ανάγκη της εποχής σε τέτοιο βαθμό που κάποιος ανίδεος για την “Μήδεια” του αρχαίου συγγραφέα, θα εντυπωσιαζόταν πολύ. 

Ωστόσο, δεν κατάφερα μέσα μου να ενσωματώσω την σκηνική παρουσία της Γιώτας Νέγκα. Εντελώς έξω από την ομοιομορφία και την ομοιογένεια της σκηνής, αδέξια στις κινήσεις της – δεν είναι ηθοποιός και είναι κατανοητό να έχει αστοχίες – υπερβολική στις εκδηλώσεις χαράς του Χορού (σε σημείο που προκαλούσε γέλιο, ευτυχώς ήταν στο τέλος του Χορού), μα προς το τέλος του έργου το χαμόγελο την στιγμή της ερμηνείας του χορικού άσματος για την τραγικότερη στιγμή της παράστασης, την δολοφονία των παιδιών, ήταν ό,τι πιο ακατάλληλο θα μπορούσε να κάνει. Ίσως, αν συμμετείχε αθέατη ή σταθερά παρούσα δίπλα στον συνθέτη και μουσικό της παράστασης, να έσωζε τον εαυτό της χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την αρτιότητα του θεατρικού εγχειρήματος. Με μία λέξη, την βρήκα αταίριαστη. Παρόλο που η φωνή της είναι έξοχη. 

Το σκηνικό το βρήκα εξαιρετικά ευφυές. Λειτουργικό, πρωτότυπο, καινοτόμο, με έντονο συμβολισμό (από τα ψηλά στα χαμηλά με ταξικά-κοινωνικά-οικονομικά επίπεδα) που εκτός της επιβλητικότητας που διέθετε, δοκίμαζε την δεξιότητα, την ισορροπία και την αυτοκυριαρχία των ηθοποιών. Επιδέξιος “ακροβατιστής” ο Αναστάσης Ροΐλός, πολύ καλοδουλεμένοι οι ηθοποιοί που απάρτιζαν τον Χορό στην χρήση της σκάλας, άριστη και η Αθηνά Μαξίμου. Έξοχη η Μυρτώ Αλικάκη, έξοχη! Στιβαρή. 

Οι ερμηνείες ήταν εξαιρετικές με την Μαξίμου, προσαρμοσμένη στο σήμερα, να αποδίδει θαυμάσια τον ρόλο της Μήδειας δίνοντας σωστές δόσεις κυκλοθυμικότητας και συναισθήματος, οργής, θυμού, εκδικητικότητας και δολιότητας. Ο Χειλάκης, κλασική αξία, για δέκα δευτερόλεπτα ερμηνείας έχασε το άριστα με τόνο όταν εκφράστηκε γλυκανάλατα στην απόφαση της Μήδειας να μην θάψει τα παιδιά του, αλλά μόνο την δολοφονημένη μνηστή του. Ακόμα απορώ πώς του ξέφυγε. 

Εντυπωσιάστηκα από την Αθηνά Μαξίμου, δυνατή σκηνική παρουσία, “γέμισε” η σκηνή.

Βρήκα συγκροτημένο το αποτέλεσμα της παράστασης με την πρωτοτυπία, την απλότητα, τις πολύ καλές ερμηνείες, την πλαστικότητα των σωμάτων, τον συντονισμό των ηθοποιών . Μια απολύτως καινοτόμα Μήδεια. Αν και για δυο-τρία λεπτά “έκανε κοιλιά”. 

Μου άρεσε η μουσική. 

Με ενόχλησε η παράταιρη παρουσία της Γιώτας Νέγκα επί σκηνής. 

Ίσως η κ.Νέγκα και ο κ. Καμαρωτός να είχαν ατμοσφαιρικότητα σε περιβάλλον με πιο διακριτικό φωτισμό ώστε να επικεντρωθεί ο θεατής στις ερμηνείες των συντελεστών. Και να προστατευθεί η ερμηνεύτρια από την αδυναμία της να είναι σωστή ηθοποιός. ‘Άλλο τραγουδίστρια, άλλο κορυφαία του Χορού σε αρχαιοελληνική τραγωδία.

Στα ανάποδα φορεμένα κοστούμια του Χορού, αν και σε ιδανικούς χρωματισμούς, δεν βρήκα συμβολισμό, πόσω μάλλον όταν χαλούσαν την υπέροχη κινησιολογία οι ανάποδα τοποθετημένες βατές των σακακιών.

Αν θα πρότεινα την παράσταση; Με τις δεύτερες σκέψεις που έκανα σήμερα, ανεπιφύλακτα ναι. Χθες, βγαίνοντας από το Ηρώδειο προβληματισμένη μα χαρούμενη, σκέφτηκα “πολύ μοντέρνα Μήδεια. Πολύ έξω από ό,τι έχουμε δει. Άραγε επιτρέπεται τόση παρέμβαση σε κάτι τόσο κλασικό;… Η Νέγκα ήταν ξένο σώμα. Κρίμα”. 

ΥΓ 1: Ο Κώστας Βουτσάς έλεγε στους κύκλους των απλών ανθρώπων για τις κριτικές των Επιδαυρίων: “Δεν με ενδιαφέρει τι γράφουν οι κριτικοί, αλλά τι λένε ο Λυγουριάτες (κάτοικοι του χωριού Λυγουριό, δίπλα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου οι οποίοι κάλυπταν αμισθί όλα τα πόστα για την εύρυθμη λειτουργία του Θεάτρου). Αυτοί έχουν καλύτερο κριτήριο γιατί βλέπουν όλες τις παραστάσεις και εκπαιδεύονται αβίαστα” .

Για την “Μήδεια” οι Λυγουριάτες είχαν πει ότι η Παξινού έκανε την αρχή, πέρασε την μέση και έφτασε στο τέλος. Για την Καρέζη είπαν ότι έκανε την αρχή, πέρασε την μέση, αλλά στο τέλος δεν έφτασε. Άλλες δεν έπιασαν καν την αρχή. Η Αθηνά Μαξίμου στην πρωτότυπη Μήδειά της ολοκλήρωσε επαξίως και με επιτυχία την διαδρομή της.

ΥΓ 2: Επιστρέφω εκεί απ’όπου ξεκίνησα. Στην Ελλάδα τελικά βγαίνουν και φωτογραφίες στο Ηρώδειο. Μια στιγμή κοίταξα το μεγαλείο του Ηρωδείου από τα χαμηλά και άστραψε φλας στα πάνω δεξιά καθίσματα. Ευτυχώς, δεν ακούστηκαν κινητά. 

  Μήδεια του Ευριπίδη-2022

Σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη – Μανώλη Δούνια

Πρωταγωνιστούν: Aθηνά Μαξίμου (Μήδεια), Αιμίλιος Χειλάκης (Ιάσων – Κρέων – Παιδαγωγός), Αναστάσης Ροϊλός (Αιγέας – Τροφός – Άγγελος), Μυρτώ Αλικάκη & Γιώτα Νέγκα (Κορυφαίες του Χορού).

Μουσικός επί σκηνής: Δημήτρης Καμαρωτός

Χορός: Πετρίνα Γιαννάκου, Μάιρα Γραβάνη, Αλεξάνδρα Δρανδάκη, Γιώργος Ζυγούρης, Ελευθερία Κοντογεώργη, Εριέττα Μανούρη, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργος Νούσης, Δάφνη Σταθάτου

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Πρωτότυπη Μουσική – Διδασκαλία Χορικών: Δημήτρης Καμαρωτός

Σκηνικά – Κοστούμια: Εύα Νάθενα

Κίνηση – Χορογραφία: Πατρίσια Απέργη

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος

Λογοθεραπεία – Αγωγή λόγου: Ηλίας Παπαθανασίου

Βοηθός Σκηνοθετών: Νίκος Τσιμάρας

Βοηθός Σκηνογράφου – Ενδυματολόγου: Δάφνη-Χρυσή Φωτεινάτου

Βοηθός Χορογράφου: Εμμανουέλα Σακελλάρη