Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

στον καθ. Γιάννη Μεταξά

Νομίζω ότι ο αχώρητος Θεός, μέσα στην άπειρη απεραντοσύνη της μοναξιάς Του, πρέπει να πλήττει με τις αενάως επαναλαμβανόμενες, αδιαλείπτως ομοιόμορφες προσευχές των υποκειμένων Του. Ιδιαίτερα με εκείνες τις ξεδιάντροπα υμνητικές που Τον δοξάζουν δουλικά λέγοντας Του τ’ αυτονόητα – ο Θεός δεν είναι ανασφαλής, ξέρει ποιος είναι. Ανασφαλής είναι ο άνθρωπος. Επειδή δεν ξέρει. Επίσης έχω την υποψία ότι ιδιαίτερα ο Χριστός θυμώνει με τους γλείφτες. Αντίθετα, πρέπει να διασκεδάζει αφάνταστα με τους βλάσφημους. Θα πρέπει να γουστάρει την αποκοτιά τους. Να Τον προκαλούν, να Τον καθυβρίζουν ως ίσοι προς ίσο και να ερωτοτροπούν λόγω και διανοία με τη Μητέρα του! Αυτός ο βέβηλος ερωτισμός των πληβείων του κόσμου τούτου μάλλον Τον κάνει να θυμάται με νοσταλγία τα επίγεια, ελάχιστα νιάτα Του. Τι θεολογική ειρωνεία! Αναστήθηκε τριάντα τριών χρόνων για να μην ξαναγίνει ποτέ πια νέος. Να καταστεί για πάντα ο Παλαιός των Ημερών… Νυν και αεί! Άπαγε της βλασφημίας!

Άρα και η βλασφημία, σκέφτομαι, είναι είδος προσευχής από την ανάποδη. Μια ενεργητική επίκληση που δεν γίνεται με τους συνήθεις τρόπους των θρησκόληπτων αλλά με τον αλήτικο τσαμπουκά του μόρτη. Μια επιμειξία του παγανισμού με τον Χριστιανισμό που επιβιώσει λόγω της δημοφιλίας της. Η βίαιη οικειοποίηση, μ’ άλλα λόγια, του θείου εκτός του τυπικού τελετουργικού. Η βλασφημία όθεν είναι προσωπική, ερωτική σχέση με το υπερβατικό. Μόνο ένας που θρησκεύεται, έστω και υποσυνείδητα, μπορεί να εκτονώνεται βλασφημώντας. Μόνο κάποιος που έχει εμπειρία του ιερού, μπορεί να προκαλεί το ιερό, την ύπατη μορφή εξουσίας. Απλά, θεολογικά μαθηματικά.

Προσωπικά πιστεύω ότι ο άνθρωπος έπλασε τους θεούς του κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση. Κι όχι το αντίθετο. Κι ότι η σύλληψη της έννοιας ενός όντος ανόλεθρου και αιωνίου και της συνακόλουθης θρησκείας που το περιέχει και του δόγματος που το περιχωρεί, αποτελεί το υψηλότερο μας πολιτιστικό επίτευγμα. Κι αυτό το λέει ένας άθεος ηρέμα. Άθεος μεν, χριστιανός Ορθόδοξος δε. Ηρέμα οπωσδήποτε. Αφού αυτή είναι και η κουλτούρα και η παιδεία μου. Οι Χαιρετισμοί, η νεκρώσιμη ακολουθία, τα εγκώμια και η περιφορά του Επιταφίου, οι Παρακλήσεις και τα ρεμπέτικα. Νιώθω άρα και δέος και τρόμο για ό τι αγνοώ αλλά δεν καταδέχομαι μεταφυσικές παρηγοριές. Ο θάνατος μου είναι ό τι αιώνιο διαθέτω ως ανθρώπινο ον. Και το σώμα μου είναι η ψυχή μου, αιώνια θνητό, γενναίο στον αφανισμό του. Χωρίς ελπίδα αναστάσεως.

ΥΓ :.Εικόνα εντός άρθρου, οι ιδιωτική εκκλησία των Ταξιαρχών στον Άγιο Γεώργιο Ηρακλειάς που χτίστηκαν το 1894 από τους Στεφανίδηδες και ανήκουν σήμερα στην οικογένεια των Δανέζηδων…

Φέρουν ενσωματωμένα, αρχιτεκτονικά στοιχεία από προηγούμενο, ειδωλολατρικό ναό που είχε ανεγερθεί στο ίδιο σημείο. Χαρακτηριστικός είναι ο κίονας που χωρίζει τις δύο καμπάνες του κωδωνοστασίου. Είναι μονόλιθος με δωρικό κιονόκρανο και φέρει εγχάρακτο σταυρό εξορκισμού. Έτσι γίνονταν η οικείωση – ενσωμάτωση του παρελθόντος. Ένα είδος προσευχής από την ανάποδη κι εδώ. Μια βλασφημία που κατέστη ευλογία.

Κεντρική φωτογραφία άρθρου, ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου από το Πάνω Χωριό Ηρακλειάς. Εκκλησία παμπάλαιη που ανακαινίστηκε πρόσφατα και που το μαρμάρινο της τέμπλο φιλοτέχνησε ο Φιλιππότης ο νεότερος γύρω στα 1990. Ο ιερομόναχος που ιερουργεί ανήμερα της γιορτής της Παναγίας είναι ένας από τους τρεις μοναχούς που απομένουν στην Χοζοβιώτισσα Αμοργού. Σύντομα θα επιστρέψει στο νησί του. Ένας ρασοφόρος Οδυσσέας των μικρών Κυκλάδων. Του ομφαλού της καθ’ ημάς Ανατολής.

Ένας ναός, τέλος, είναι η σύνθεση αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και ζωγραφικής. Και στην αρχαιότητα και στον μεσαίωνα και στα νεότερα χρόνια. Το θείο αναδύεται μέσα από την αισθητική και ό τι πεθαίνει νικημένοαπό τη ζωή, αν αξίζει, είναι η τέχνη μόνο που το ανασταίνει. Η δικιά μας αθανασία, η φιαγμένη με χοϊκά υλικά.

Μόνο στη Ρόδο

Αποστόλου Παύλου 50, Βενετοκλέων, 

Pane di capo: Λεωφόρος Ρόδου-Λίνδου (ύψος ΙΚΑ), Λεωφόρος Κρεμαστής & «Πηγές Καλλιθέας»

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.   

The article expres