• Να ζεις σε ενδιαφέροντες καιρούς είναι μια από τις ευχές βάθους που παραδίδουν οι Κινέζοι. Μ’ αυτή τη σκέψη καλωσορίζω το 2019, τη χρονιά που πολλοί θεωρούν ότι θα είναι χρονιά ανατροπής. Θα είναι όμως; Ίσως στην πολιτική της επίφαση. Για την ουσία της έχω πολλά ερωτηματικά. Για τους κινδύνους απλά ελπίζω στο Θεό της Ελλάδας. Αίσιον και ευτυχές.

•Ο Αννίκερις επέλεξε φέτος να γυρίσει η χρονιά σε δύο περιοχές με έντονη τοπικότητα. Την γαλλική Ακουιτανία και τη χώρα των Βάσκων. Να δει από κοντά την μεγάλη αντίφαση της περίκλειστης τοπικής ταυτότητας και της κλονιζόμενης Ευρωπαϊκής οικουμενικότητας. Μιας αντίφασης που κανείς δε μπορεί, όση αναλυτική ικανότητα και αν διαθέτει, να προβλέψει την κατάληξή της. Ενστικτωδώς πιστεύω ότι η οικουμενικότητα θα νικήσει. Όχι από πεποίθηση, αλλά από συμφέρον καθώς επίσης εξαιτίας των μεγάλων ανατροπών του τεχνολογικού πολιτισμού.

•Στο Μπορντώ κυριαρχούσε ο διαπεραστικός φόβος. Στη πανέμορφη κεντρική πλατεία το βράδυ της Πρωτοχρονιάς αρματωμένα οχήματα της Αστυνομίας και ένστολα αγήματα προστάτευαν τους πολίτες από πιθανή τρομοκρατική ενέργεια. Η κοσμοσυρροή ήταν περιορισμένη και τα πρόσωπα καχύποπτα για το διπλανό. Έτσι ο Αννίκερις και η συμβία του, χωρίς κράτηση, βρήκαν εύκολα το καλύτερο τραπέζι με άπλετη και ανεμπόδιστη θέαση του κτιρίου της  αρχαιοπρεπούς όπερας και τις κάνες των οπλοπολυβόλων της νομιμότητας και της αστικής καθημερινότητας. Την προτεραία, υπό τους ήχους των χαμηλών πτήσεων ελικοπτέρων κατόπτευσης, ο Αννίκερις ανακατεύτηκε, άκων και απρόβλεπτα, με τη θορυβώδη διαδήλωση των κίτρινων γιλέκων. Έπονται, υπομονή, τα κόκκινα στιλό. Πρόσωπα της διπλανής πόρτας, διαμαρτυρόμενα γενικώς και αορίστως. Το χαρμάνι της φασίζουσας Ακροδεξιάς και των κομμουνιστών της Δευτέρας Παρουσίας δεν κρύβεται. Η πόλη όπου ζει ο πυρήνας της επαρχιακής μπουρζουαζίας είναι κυκλωμένη  από γειτονιές μεταναστών σε σχετικώς κόσμια κατάσταση. Αλλά το πολιτισμικό και ταξικό χάσμα είναι έντονο και οι χαζοχαρούμενες προσεγγίσεις δεν αρκούν για να αναστρέψουν το μέγα ρήγμα.

•Όλα αυτά προέρχονται απώτερα από τη γυνή. Ούτε από το πυρ, ούτε από τη θάλασσα. Ποια; Την ωραία και πολύφερνη Ελεονόρα της Ακουιτανίας. Τον 12ο αιώνα. Αρχικά παντρεύτηκε το βασιλιά της Γαλλίας και η Ακουιτανία έγινε γαλλική. Μετά βαρέθηκε και χώρισε. Παντρεύτηκε τον γοητευτικό και κατά 12 χρόνια νεώτερο Πλανταγενέτη. Ερωτύλο και άστατο. Η Ακουιτανία πήγε στην Αγγλία για τρεις αιώνες. Έτσι γούσταρε η Ελεονώρα. Τέκνα της ο Ριχάρδος Λεοντόκαρδος και ο Ιωάννης Ακτήμων. Εξ ου ο Ρομπέν των Δασών. Ο Πλανταγενέτης είχε πολλές ερωμένες, αλλά κράτησε το γάμο του ώσπου η Ελεονώρα γέρασε. Τότε τη χώρισε αλλά η Ακουιτανία παρέμεινε στην Αγγλία. Ανατρεπτική φύση η τύπισσα.

•Για τη χώρα των Βάσκων δεν θα πω πολλά για τη τοπικότητα. Έχει ακλόνητες ρίζες στον εθνισμό και τους αιματηρούς του δρόμους μέχρι πρόσφατα. Στη δύσαρθρη μοναδικότητα μιας γλώσσας η προέλευση της οποίας είναι άγνωστη και στους γλωσσολόγους. Αλέτικο Μπιλμπάο-όχι Ατλέτικο με διόρθωσε θυμωμένα ο Βάσκος συνομιλητής μου. Ευτυχώς τα όπλα σίγησαν.

•Στο Μπιλμπάο το δίδαγμα που αποκόμισε ο Αννίκερις είναι η βαθιά μοναξιά της αληθινής ανατρεπτικότητας. Σε μια αδιάφορη βιομηχανική πόλη χτίστηκε ένα απίθανης εμπνεύσεως αρχιτεκτόνημα. Το Μουσείο Guggenheim. Σήμερα θεωρείται σήμα κατατεθέν της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ένας ανατρεπτικός αρχιτέκτονας ο Γκερυ και ένας θαρραλέος δήμαρχος με κόστος 100.000.000 ευρώ το προχώρησαν. Το 70% των κατοίκων διαδήλωνε εναντίον του Μουσείου ως δείγματος του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Τι δεν είπαν. Ότι μοιάζει με κονσέρβα ανοιγμένη, ότι είναι τερατούργημα. «Δεν μπορείτε να μας επιβάλλετε κάτι που δεν γνωρίζουμε καθόλου» ήταν μια δημόσια δήλωση με απήχηση στη συντριπτική πλειοψηφία. Σε πείσμα όλων το Μουσείο έγινε. Η πόλη έγινε παγκόσμιος πόλος έλξης. Εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Τεράστιο όφελος για τους κατοίκους. Σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένας που να μην κερδίζει από το Μουσείο και προφανώς ούτε ένας αντίθετος. Ονομάστηκε «φαινόμενο Μπιλμπάο» το πώς ο πολιτισμός γίνεται πηγή ραγδαίας ανάπτυξης.

Εμείς χαμπάρι στην αέναη αυτάρεσκη και θλιβερή καρακοσμάρα μας. Δεν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε την υπάρχουσα και σημαίνουσα υποδομή μας. Αν ο δήμαρχος είχε αποτύχει θα ήταν ήδη φυλακή ως ένοχος απιστίας. Ευτυχώς γι’ αυτόν πέτυχε.

•Αυτές είναι οι πραγματικές ανατροπές. Έχω καιρό να γράψω και φλυάρησα. Χρόνια πολλά.

Ποιος ήταν ο Αννίκερις: 

* Ο Αννίκερις ήταν φιλόσοφος ο οποίος πίστευε ότι η ηδονή εξαρτάται και από τις σχέσεις του ατόμου με το περιβάλλον του. Η πραγματική χαρά και η απόλαυση επιτυγχάνονται μέσα στην κοινωνία με τους φίλους, τους οικείους και τους συγγενείς. Φίλους τους οποίους θα πρέπει να επιλέγουμε όχι μόνο με βάση τις δικές μας ανάγκες αλλά εξαιτίας της αγαθότητας και της φυσικής στοργής. Η χαρούμενη διάθεση της διδασκαλίας του αναπτύσσεται σε αντίθεση με την πεσιμιστική διάθεση άλλων φιλοσόφων. Τέλος δεν πίστευε ότι ο «λόγος», η λογική δηλαδή από μόνη της μπορεί να μας εξασφαλίσει από το λάθος.

Guggenheim Μουσείο στο Μπιλμπάο

Πλατεία Μπορντό