Χαιρετισμός στην εκδήλωση για “Το Γεννάδι της Ρόδου Ιστορία και Πολιτισμός”

Φίλες και Φίλοι,

Κυρίες και Κύριοι,

Για να γραφτεί αυτό το βιβλίο για το χωριό της Άρτεμης πέρασαν χρόνοι πολλοί, 9 τον αριθμό, χρειάστηκε μια τεράστια βιβλιογραφία που καλύπτει 13 ολόκληρες σελίδες, χρησιμοποιήθηκε αρχειακό υλικό από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους 1.500 σελίδων περίπου στην ιταλική γλώσσα, από την πρώην κοινότητα Γενναδίου και από την Ιερά Μητρόπολη Ρόδου άλλων 1.000 σελίδων, προσφέρθηκε αμισθί μεταφραστής των ιταλικών ο Κλήμης Κουτούζης και μου έδωσαν τις γνώσεις τους σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του χωριού, αλλά και όχι μόνον.

Κι όταν όλα αυτά που σας ανέφερα, μελετήθηκαν, εμπεδώθηκαν και πέρασαν φορές αμέτρητες από τα δικά μου φίλτρα κι αφού βήμα-βήμα περπάτησα ό,τι σχεδόν περικλείεται μέσα στα διοικητικά όρια του χωριού και μια και δυο και άπειρες φορές, έμενε να βρεθεί το “ψιλικόν οξύ” -όπως έλεγε κάποιος- το χρήμα τουτέστιν, για να δουν όλα αυτά τα “αλιεύματα” το φως της δημοσιότητας. Περίπου 700 σελίδες για να εκδοθούν, το δικό μου συνταξιοδοτικό βαλάντιο, είναι αυτονόητο ότι δεν τις σήκωνε.

Ξέρετε, στην αρχαία ελληνική τραγωδία υπάρχει πάντα ο από μηχανής θεός. Στη δική μου περίπτωση, έμελλε ο από μηχανής θεός να είναι ένας παλιός συμμαθητής από τη Λίνδο, ο χειρούργος οφθαλμίατρος Γρηγόρης Παλλάς, ο οποίος ήρθε όντως από μόνος του και με βρήκε για να μου πει έτσι απλά, χωρίς καμιά δική μου προτροπή, -Κώστα, αν θέλεις, εγώ μπορώ να χρηματοδοτήσω το βιβλίο σου.

Τόσο λιτά, τόσο απλά και ανθρώπινα. Να σας πω ακόμα, ότι ταξίδεψε από την Ελβετία για να είναι απόψε εδώ, τιμώντας με τη φυσική του παρουσία τον φίλο του και συμμαθητή του, καθώς και το βιβλίο του “Το Γεννάδι της Ρόδου Ιστορία και Πολιτισμός” που ο ίδιος χρηματοδότησε. Ο Γρηγόρης δεν χρηματοδοτεί βιβλίο για πρώτη φορά. Το 2002 χρηματοδότησε το βιβλίο “Ο Ποιητάρης της Λίνδου”, με ποίηση του Λίνδιου λαϊκού ποιητή Μανώλη Λάμπη και επιμέλεια της αείμνηστης φιλολόγου και φίλης Δώρας Παρδάλη-Σωτρίλλη. Είναι λοιπόν αυταπόδεικτη η γενναιοδωρία και η ευαισθησία του για τα ελληνικά γράμματα και τον τόπο του.

Θέλω λοιπόν, εδώ ακριβώς σ’ αυτό το σημείο να του πω για ακόμα μια φορά εκ βαθέων ένα τεράστιο ευχαριστώ και να ομολογήσω πως αν δεν βρισκόταν στο δρόμο του βιβλίου ο Γρηγόρης Παλλάς, ίσως να μη χρειαζόταν να συνευρεθούμε όλοι απόψε εδώ σ’ αυτό τον χώρο του ροδιακού πολιτισμού και να μιλούμε για ένα νοτιοροδίτικο χωριό που το λένε από τα βυζαντινά χρόνια Γεννάδι και που τα αρχαιολογικά του ευρήματα παραπέμπουν στη Μυκηναϊκή εποχή.

Και με την ευκαιρία αυτή να προσθέσω την ευχή, το παράδειγμα του Γρηγόρη Παλλά, που στην κυριολεξία από φτωχόπαιδο κατάφερε με τον μόχθο του να αποκτήσει οικονομική άνεση, αλλά δεν λησμόνησε πως τα γράμματα του έδωσαν ό,τι είναι σήμερα, να το ακολουθήσουν και άλλοι κατέχοντες του τόπου μας, χάριν του πολιτισμού και των ελληνικών γραμμάτων. Σήμερα ο ελληνικός πολιτισμός είναι περισσότερο επίκαιρος και αναγκαίος από ποτέ άλλοτε.

Φίλες και Φίλοι,

Κυρίες και Κύριοι,

Ό,τι ήταν να ειπωθεί για το βιβλίο μου ειπώθηκε από τους προλαλήσαντες. Εμένα θα μου επιτρέψετε να σας πω μέσα σε 5΄, με τη δική μου λογοτεχνική γραφή, γιατί θέλησα να καταγράψω την ομορφιά και τον ιστορικό πλούτο του χωριού της Άρτεμης που το λένε Γεννάδι και εξακολουθεί χρόνια τώρα, από τα νιάτα μου, να με μαγεύει και να μου κρατά συντροφιά στα εύκολα και στα δύσκολα της ζωής μου. Ακούστε λοιπόν…

 Οι ομορφιές του χωριού

…Στη μέση της δεκαετίας του ’90 θα πρέπει να ήταν, όταν για πρώτη φορά ανακάλυψα την ποίηση του Παντελή Ευθυμίου. Μου έδωσε ο ίδιος όλες του τις ποιητικές συλλογές με την αφιέρωσή του. Απίστευτη η εμπειρία της γνωριμίας. Εμπειρία ζωής. Έπεσα με τα μούτρα στη μελέτη της ποίησής του. Μια ποίηση για την οποία προσωπικά μίλησα πολλές φορές και είμαι από εκείνους που πιστεύουν ακράδαντα πως ο Παντελής Ευθυμίου ανήκει στη χορεία των μεγάλων Ελλήνων ποιητών.

Όμως μια από τις πρώτες μου επιφυλάξεις, όταν τον πρωτοανάγνωσα, αποδείχθηκε πως ήταν πολύ βιαστική. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα τους ύμνους του στη φύση του Γενναδιού και απορούσα ο αφελής:

-Μα πού τις βλέπει τόσες ομορφιές κι εγώ δεν μπορώ να τις δω!

Έπρεπε  να περάσουν μόλις λίγα χρόνια, όταν άρχισα να περπατώ πιθαμή προς πιθαμή την ύπαιθρο του Γενναδιού και της Νότιας Ρόδου, ν’ ανέβω μια Κυριακή πρωί με τον αγαπημένο εξάδελφο Σπύρο Πιζήμολα στο βουνό του Αρχιστράτηγου κι από εκεί να δω και να θαυμάσω όλο το μεγαλείο της Γενναδενής φύσης και να υποκλιθώ στον Παντελή Ευθυμίου και την υμνητική του ποίηση για όλα όσα εκείνος είχε βιώσει κι είχε δει με τα μάτια ενός ποιητή.

Ο Αρχιστράτηγος ήταν εκείνος μαζί με τον Παντελή Ευθυμίου που με έπεισαν να περπατήσω σχεδόν όλη την ύπαιθρο του Γενναδιού. Κι αν γράφτηκε αυτό το βιβλίο, είναι γιατί αισθάνθηκα ένα χρέος προς ένα τόπο, που μπορεί να μην είναι ο γενέθλιος, αλλά είναι εκείνος που μου δίδαξε τις ομορφιές των κάμπων, των βουνών και της θάλασσας με την απέραντη βοτσαλωτή παραλία, τις καλοσυνάτες Γενναδενές με το καθημερινό καλημέρα γιόκα μου, αλλά και τις σημαντικές σελίδες ιστορίας που φέρνει στις πλάτες του αυτός ο μικρός τόπος από τη μυκηναϊκή εποχή, την ελληνιστική, τη βυζαντινή και την ιπποτική μέχρι τις δικές μας ημέρες.

Στο κάθε σου βήμα σε περιμένει ένα περιβάλλον μοναδικό, με ανάσες που σου γεμίζουν τα σωθικά. Τι να πρωτοδιαλέξεις για να περιδιαβείς, είναι ένα πρόβλημα. Βάζεις προτεραιότητες και ξεκινάς. Δάση, βουνά και λαγκάδια, ποτάμια και ρυάκια, ελαιόδεντρα και αμυγδαλιές και συκιές, περιβόλια χωρίς μετρημό, με πορτοκαλιές και λεμονιές και αγραμυθιές, ως και καρύδια ολαντρά, (που δεν θα μάθω ίσως ποτέ γιατί οι ντόπιοι λένε τα αμύγδαλα καρύδια και τα καρύδια, καρύδια ολαντρά!), κηπευτικά, κάθε λογής, σιτάρια και κριθάρια και μποστάνια και βοσκοτόπια και πρόβατα και κατσίκια να δουν τα μάτια σου με μαντράτορες να σου διηγούνται απ’ έξω κι ανακατωτά όλα μα όλα τα τοπωνύμια του χωριού με το γιατί τους το καθένα.

Κι αν τύχει και βρεις στο δρόμο σου, όπως εγώ, τον Μανώλη Πίκο, τότε έχεις τύχη βουνό. Θα μάθεις τον τόπο όλο πιθαμή προς πιθαμή και τα τοπωνύμια όλα, το καθένα με τ’ όνομά του. Είναι ο δάσκαλος της Γενναδενής υπαίθρου και προπαντός όλων των βουνών. Αν θέλεις να μάθεις τα τοπωνύμια των κάμπων, τότε έχεις αρωγό τον Σταύρο Ακκούρη. Δύο αστείρευτες πηγές για να μάθεις τον ευλογημένο αυτό τόπο. Κι είναι κι άλλοι βέβαια, όπως ο Φίλιππος Αντωναράς, ο Σπύρος Πιζήμολας, ο Γιώργος Παπαζαχαρίου, ο Γιώργος Κασίμης κι άλλοι πολλοί, που προστρέχουν για να συμπληρώσουν τις πληροφορίες που θέλεις, κι άλλοι πολλοί που σε αφουγκράζονται στο κάθε σου ερώτημα για να σου δώσουν τη σωστή απάντηση που ζητάς.

Αλλά η ομορφιά του τόπου δεν σταματά εδώ. Τη συμπληρώνουν η ρίγανη και το θυμάρι και τα μελίσσια κι η αλεσφακιά και το γληφόνι  και τα κούμαρα, τα μόπλευρα  και οι αβρωνιές, τα ραδίκια και οι ζόχχοι, τα κώτικα και η κάπαρη, τα αμπελόφυλλα και τα σταφύλια, τα ρόδια και οι ροδιές, αλλά και τα περιβόλια στις εγκαταλειμμένες Μασακούντες, που σου ραγίζουν την καρδιά· κι ύστερα είναι θεία τύχη να βρίσκεσαι μόνος σου στο φράγμα του Σκολονίτη, στη λιμνοδεξαμενή της Σκολόνας με λογιώ-λογιώ περαματάρικα πουλιά που κάθονται να ξαποστάσουν από τα χιλιάδες μίλια της αποδημίας τους, στον ποταμό του Μαλά με τους καταρράκτες και το μοναδικό φαράγγι και τα βελάσματα των αιγοπρόβατων και τις μυριόστομες φωνές των πουλιών· αλλά και τα ελάφια και οι ελαφίνες στο κάθε σου βήμα στην αναζήτηση της τροφής τους να βρίσκονται πια όχι μόνο στα δάση και στα βουνά, μα και στους κάμπους και να προσπαθούν χρόνο με το χρόνο να πλησιάσουν όλο και πιο κοντά τα σπίτια του χωριού και τις παραλίες.https://www.facebook.com/?stype=lo&jlou=AfcTmnHiCj4ARLAFTw5rWOm6fcy3RNVazWliEWZBYRDWWYGPiaAJxvRh3lGrRjTUqZjHnoGeuj6m9LeqTEVMlfhl&smuh=55772&lh=Ac-ckWZJb2K3N-ZD

Κι είναι κι εκείνη η Πάνω Βρύση με το γάργαρο νερό της να βγαίνει από τα έγκατα της γης χιλιάδες χρόνια τώρα, δίπλα στης Έφης την παμπάλαια μουριά για ένα καφέ κι ένα μεζέ, ανάμεσα στον Άι Γιάννη τον Θεολόγο και τα Κηππιά με τα ατέλειωτα καταπράσινα περιβόλια και το Κάστρο και τους Καλημάρηδες και την Αγία Αναστασία τη Ρωμαία με τον μοναδικό εικονογραφικό της κύκλο και τα μαρτύρια των μαρτυρίων της. Αν κάτι βρίσκει κανείς να του λείπει, είναι ίσως η ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής στη Μεγάλη Γη, στα Γεφανειά, στις Μητριές, στα Βουρδουκαράτα, στον Άι Γιώργη (σ)του Κουτσού, στο Κάστρο, στη Ρασία, στην Αγία Σοφία, στη Σκολόνα, στα Βαστριά κι όπου αλλού…

Τέλος, αν ήθελα να αποσιωπήσω τη θάλασσα και την παραλία του χωριού, είμαι σίγουρος πως τα ασπρογάλανα κύματα θα μου τρυπούσαν τ’ αφτιά σαν χαϊδεύουν ολημερίς κι ολονυχτίς την απέραντη παραλία με την παχιά και ψιλή άμμο και τα μικρά και μεγάλα πολύχρωμα βότσαλα και θα μου ψιθύριζαν πως αυτές οι δυο μαστόρισσες ομορφονιές είναι που διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία στην προίκα του Γενναδιού και την ανάπτυξή του και πως πρέπον δεν είναι να μην τις ονοματίσω.

…Αλλά αν κάτι μου μένει από αυτήν όλη την εμπειρία της συγγραφής αυτού του βιβλίου, είναι η ομορφιά του τόπου κι οι ομορφιές των ανθρώπων του. Κι αυτό ακριβώς είναι η ανταμοιβή μου…

Το Γεννάδι είναι ένας τόπος ευλογημένος από τη φύση και την ιστορία του και εμείς οι παρόντες και οι επερχόμενοι θα πρέπει απλώς να το σεβόμαστε. Και του αξίζουν πολλά περισσότερα από ένα βιβλίο.

Κλείνοντας, να μου επιτρέψετε την προσωπική επιθυμία να σας απαγγείλω από την τελευταία ποιητική συλλογή μου “Ολονύχτια ανίχνευση”, το ποίημα

Βυζαντινό Γεννάδι

 Είμαι η Άνοιξη στα κτήματα και τους λόφους
του Βυζαντινού Άρχοντα, του Γεννάδη,
όπου ρίζωσα από την εποχή της Βασιλεύουσας
εδώ στα ιερά χώματα της Νότιας Ρόδου.
Εδώ στα Διοφάνεια και τις Εβγάλες
και στο Θα και στα Βουρδουκαράτα
και στη Μεγάλη Γη και στη Ρασία.
Όπου κι αν σταθείτε, βρίσκομαι
κάτω από το χώμα που πατάτε,
καθώς και στα λουλούδια των φυτών και των δέντρων,

στους κάμπους και τα βουνά.
Είμαι η Άνοιξη της ζωής και της αγάπης
των προγόνων, των παρόντων και των επερχόμενων

και των έτι αγέννητων.

Ρόδος, 5.12.2018

Κώστας Ε.Σκανδαλίδης

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr