Ελπίδα Νούσα

“Για τη Νύχτα των Κρυστάλλων”, της Ελπίδας Νούσα

[Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα κατά του Φασισμού

9 Νοέμβρη 1938: “Νύχτα των κρυστάλλων”]

Στις 9 Νοεμβρίου 1938, ξεκίνησε ένα διήμερο πογκρόμ κατά τη διάρκεια του οποίου οι Ναζί έκαψαν περισσότερες από 1.400 συναγωγές και εβραϊκά ιδρύματα στη Γερμανία και την Αυστρία. Τα γεγονότα αυτά ονομάστηκαν “Kristallnacht-Η Νύχτα των Κρυστάλλων” επειδή οι Ναζί έσπασαν τις γυάλινες βιτρίνες πολλών εβραϊκών καταστημάτων κι αποτέλεσαν μια κρίσιμη στιγμή στην αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στο Ολοκαύτωμα. Φαινομενικά οι επιθέσεις ήταν αυθόρμητες που προκλήθηκαν από την οργή των Γερμανών για τη δολοφονία ενός Γερμανού αξιωματικού στο Παρίσι από έναν έφηβο Εβραίο, όμως στην πραγματικότητα ενορχηστρώθηκαν από τη ναζιστική κυβέρνηση, με τη “Kristallnacht” ν’ αποτελεί το πρώτο βήμα για τη συστηματική δίωξη και μαζική δολοφονία των Εβραίων.

“Τώρα γνωρίζετε το χειρότερο

που εμείς οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουμε

για εμάς τους ίδιους, και λυπάμαι,γιατί το ξέρω πως θα φοβηθείτε.

Για εκείνoυς τους ανθρώπους μας που δόθηκαν

χωρίς έλεος για να καούν, το ξέρω

δεν υπάρχει απάντηση

εκτός από το να αγαπάμε αλλήλους,

ακόμη και τους εχθρούς μας, και αυτό είναι δύσκολο. Όμως να θυμάστε:

όταν ένας άνθρωπος του πολέμου γίνεται άνθρωπος της ειρήνης,

μεταδίδει ένα φως, θεϊκό

αν και είναι ανθρώπινο μαζί.

Όταν ένας άνθρωπος της ειρήνης σκοτώνεται

από έναν άνθρωπο του πολέμου, μεταδίδει ένα φως.

Δεν χρειάζεται να περπατάτε στο σκοτάδι.

Αν θα έχετε το κουράγιο να αγαπάτε,

μπορείτε να περπατήσετε στο φως, θα είναι

το φως εκείνων που έχουν υποφέρει

για την ειρήνη. Θα είναι
το δικό σας φως”

(Wendell Berry: “Για τη Νύχτα των Κρυστάλλων”, μτφ: Σάρα Θηλυκού)
(πηγή: peri ou)

Τα γεγονότα αντανακλώνται μουσικά στην  Σουΐτα πειραματικής μουσικής του John Zorn με τίτλο “Kristallnacht”, ένα σύνολο επτά συνθέσεων, που μεταφέρουν ηχητικά την αίσθηση της νύχτας του τρόμου

Ο συνθέτης σε αυτή την απόπειρα μουσικής αναπαράστασης ενός από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας της ανθρωπότητας, ευρηματικά αναμιγνύει ήχους του περιβάλλοντος, φωνές, ήχους από σπασμένα γυαλιά, κραυγές, οχλοβοή και ψαλμωδίες δημιουργώντας ένα ηχητικό ταξίδι στοιχειωμένο, μα συναρπαστικό. 

Η Σουΐτα ξεκινά με τη σύνθεση “Η ζωή στο Γκέτο” με το συνθέτη να  συνδυάζει παραδοσιακή μουσική klezmer *, με ομιλίες από συγκεντρώσεις που ακούγονται στα  γερμανικά  οικοδομώντας ένα υψηλής έντασης και συναισθηματικής φόρτισης έργο, που ολοκληρώνεται με θραύσματα από το  γνωστό τραγούδι, “Lili Marleen” σε αντιπαράθεση με εβραϊκή ψαλμωδία.

* κλέτσμερ: παραδοσιακή οργανική μουσική των Εβραίων της Ανατολικής Ευρώπης με μοναδικής αυθεντικότητας ερμηνευτικό ύφος, που περιλαμβάνει χορευτικές και τελετουργικές μελωδίες, δεξιοτεχνικούς αυτοσχεδιασμούς, όπως φωνητικά και οργανικά τσακίσματα, αλαλαγμούς και αναστεναγμούς μεταφέροντας την Εβραϊκή καθημερινότητα. Ετυμολογικά ο όρος προέρχεται από τις λέξεις στα Γίντις: “klei=εργαλείο, όργανο” και “zemer=μελωδία”.

Tα μέρη της Σουΐτας:

Η ζωή στο Γκέτο
Ποτέ ξανά
Φωτιά
Αποκατάσταση
Ατενίζοντας το μέλλον
Σιδερογροθιά
Nέα πατρίδα

John Zorn: “Kristallnacht”