Γιάννης Καραχισαρίδης

Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τους επιστήμονες Κλεμ Πράικ, Τζέιμι Μποκ, Τσάο Λιν Κούο και Τζον Κόβατς η ανακάλυψη αρχέγονων βαρυτικών κυμάτων, μια ανακοίνωση που φαίνεται ότι θα χαρίσει στους τέσσερις επιστήμονες το νόμπελ φυσικής. Η ανακάλυψη αυτή ενισχύει την κυρίαρχη κοσμολογική θεωρία της εποχής μας, τη Μεγάλη Έκρηξη (big bang), η οποία συνέβη στο απώτατο παρελθόν και σηματοδότησε την απαρχή του σύμπαντος. Μια θεωρία που είναι διαδεδομένη και αποδεκτή στις επιστημονικές κοινότητες, αλλά και στους απλούς πολίτες. Η μεγάλη έκρηξη προσδιορίζεται μάλιστα και με σχετική ακρίβεια, πριν 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια.

Η επιστήμη, με την τεράστια ανάπτυξη των δύο τελευταίων αιώνων, επιχείρησε να απαντήσει στα οντολογικά ερωτήματα του ανθρώπου, ερωτήματα που είχαν ήδη απαντηθεί από τις θρησκείες με το δικό τους τρόπο. Η επιστήμη όμως μπαίνοντας στα χωράφια της αρχέγονης «Ιστορίας» του Κόσμου, μπορεί να διατυπώνει μόνο θεωρίες, με βάση σκόρπια ευρήματα που συλλέγει εξερευνώντας το μακρινό σύμπαν. Και πάντα μια θεωρία, ωσότου να αποδειχθεί, παραμένει εικασία. Η επιστημονική περιπλάνηση στα πεδία της αρχικής Δημιουργίας παραμένει για την εποχή μας μια ουτοπία. Οι ερευνητές όλο και φέρνουν το φως κάποια αποσπασματικά στοιχεία τα οποία στη συνέχεια τα επικαλούνται για να ενισχύσουν μια θεωρία που παραμένει αβέβαιη, όσο κι αν μας φαίνεται αρεστή και λογική.

Στον μακραίωνο μεσαίωνα, οι άνθρωποι κατανοούσαν τον Κόσμο μόνο μέσα από θεολογικές αναλύσεις. Γιατί εκείνη την εποχή ο Άνθρωπος δεν ήξερε καν πού βρισκόταν, εφ’ όσον η γη ήταν επίπεδη και αποτελούσε το κέντρο του σύμπαντος. Ύστερα ήρθε η Αναγέννηση κι ο Άνθρωπος κατανόησε με σχετική προσέγγιση τη θέση του στο σύμπαν. Ακολούθησε ο Διαφωτισμός που ανέσυρε τη λογική οριστικά στην επιφάνεια. Και μετά, δύο αιώνες ιδεολογίας, στη διάρκεια των οποίων αναδείχθηκαν οι ουμανιστικές αντιλήψεις και οι άνθρωποι τακτοποίησαν με πιο ανθρώπινο τρόπο τη συγκατοίκηση τους σε κοινωνίες. Στη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου η επιστήμη – αφού ξεκαθάρισε τα θέματα της με τον πλανήτη μας και τον εγγύς πλανητικό χώρο – αναζήτησε και τη μεγάλη Αρχή, τη Δημιουργία. Άνοιξε τη πόρτα και επιχείρησε να εισέλθει στο τελευταίο οχυρό της θρησκείας, που είναι η δημιουργία του Κόσμου. Σ’ αυτό το παράξενο μεταφυσικό περιβάλλον τα εργαλεία που διέθετε ήταν πενιχρά και ακατάλληλα για να διατυπώσουν νέες βεβαιότητες κι έτσι επήλθε ο μεγάλος συμβιβασμός, η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης. Η θρησκεία και η επιστήμη συμφώνησαν ανεπίσημα, χωρίς να το προσχεδιάσουν, χωρίς καν να το καταλάβουν, σε μια κοινά αποδεκτή εκδοχή. Η επιστήμη σιωπηρά ποτέ δεν ασχολήθηκε με το τι υπήρχε πριν τη Μεγάλη Έκρηξη. Το πριν το άφησε στη θρησκεία. Κι εκεί σ’ αυτόν τον άγνωστο χώρο και χρόνο δε μπορεί παρά να υπάρχει ο Θεός.

Η Μεγάλη Έκρηξη είναι μια βολική θεωρία που ρίχνει και την αυλαία σε μια μεγάλης περίοδο της αναζήτησης, από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα. Σ’ ένα χρονικό διάστημα που ο Άνθρωπος πέτυχε να γνωρίσει πολύ καλύτερα τον εαυτό του και το περιβάλλον στο οποίο κατοικοεδρεύει. Στον 20ο αιώνα οι δύο τελευταίες επιβεβαιωμένες θεωρίες ήταν η θεωρία της σχετικότητας και η κβαντομηχανική. Μετά τα επιτεύγματα του Πλανκ και του Αϊνστάιν, η επιστήμη – εκτός απ’ τα τεχνολογικά κατορθώματα – δύο πράγματα προσπαθεί να κάνει: Να διχοτομεί τον μικρόκοσμο όλο και περισσότερο, φτάνοντας σήμερα να αναζητεί το μποζόνιο, το σωματίδιο του Θεού και να κοιτάει όσο γίνεται πιο μακριά στο απόμακρο σύμπαν. Συλλέγει πληροφορίες και αναρωτιέται, αναμένοντας την επόμενη μεγάλη και επιβεβαιωμένη θεωρία, που μάλλον θ’ αργήσει πολύ να εμφανιστεί. Στο μεταξύ κανείς δεν την εμποδίζει να χαρίζει στο μεγάλο ακροατήριο του πλανήτη μας θεωρίες για το Άγνωστο, φλερτάροντας με τη Θρησκεία, η οποία με τη σειρά της έχει πλέον αποδεχθεί τα αυταπόδεικτα.

Το Big Bang είναι μια θεωρία πολύ λογική και ανθρωποκεντρική για να ισχύει. Το ίδιο συμβαίνει και με εναλλακτικές θεωρίες, λιγότερο δημοφιλείς, όπως το αέναο σύμπαν ή το μοντέλο του σύμπαντος-φυσαλίδα. Αυτές οι θεωρίες τακτοποιούν σε ένα πιο προηγμένο επίπεδο τις κοσμολογικές μας αναζητήσεις. Είναι βέβαιο όμως ότι τίποτα απ’ όλα αυτά δε θα ισχύει κι όλα θα έχουν ανατραπεί σχετικά σύντομα, σε δύο-τρεις αιώνες. Το πιθανότερο είναι στο μέλλον η Μεγάλη Έκρηξη, που έλαβε χώρα πριν 13,8 δις χρόνια, να μοιάζει τόσο αφελής όσο και η επίπεδη Γη του μεσαίωνα. Είμαστε ακόμα γερά προσδεμένοι στην αιτιοκρατία και στο χρόνο, θέματα που μάλλον θ’ αποκτήσουν τελείως διαφορετικές διαστάσεις στις μελλοντικές συμπαντικές μας αναζητήσεις. Προς το παρόν συνεχίζουμε να ψάχνουμε με την υπάρχουσα λογική την αρχή της Δημιουργίας, εφ’ όσον το μυαλό μας δε μπορεί να ξεπεράσει έννοιες όπως το πριν και το μετά. Και το πιθανότερο είναι αυτού του είδους η αιτιοκρατική διαδικασία στη σκέψη μας να μην αφορά καν το DNA του σύμπαντος, αλλά μόνο τις επίγειες ενασχολήσεις μας.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr