Στο δημοτικό σχολείο της γειτονιάς μου, το Chester School στο Τορόντο, έχουν ως έμβλημα μια ρήση του Επίκτητου: «Η σοφία ξεκινάει με την αναζήτηση», δηλαδή να ψάχνεις μη θεωρώντας τίποτα δεδομένο και τελεσίδικο.

Δεν έχω δει σε κάποιο δημοτικό σχολείο στην Ελλάδα μια φωτεινή επιγραφή ή έστω ένα πανώ με κάποιο ελληνικό ρητό. Εκείνο που έχω δει τα καλοκαίρια είναι μια ξεραΐλα όχι μόνο φυσική αλλά και πνευματική, γραφίτι με ακατάληπτα συνθήματα, αλλά πουθενά κάτι από τον πολιτισμό μας.

Γιατί οι άλλοι μας σέβονται, αλλά εμείς δε σεβόμαστε την παράδοση και τον πολιτισμό μας; Και δε μιλώ για την επιγραφή στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο ή σε άλλα πανεπιστήμια, που είναι πνευματικά ιδρύματα και αναμενόμενο είναι να είναι γεμάτα από ελληνικές επιγραφές και μάλιστα στα ελληνικά. Μιλάω για ένα δημοτικό μιας γειτονιάς με 500 το πολύ παιδιά ηλικίας ως 12 ετών που το θεωρεί τιμή του να βάλει ένα ελληνικό ρητό.

Η φωτογραφία είναι από τον περσινό Ιούνιο, αλλά μόλις τώρα την πρόσεξα στο αρχείο μου. Ήταν ο τρόπος με τον οποίο το Σχολείο αποχαιρέτησε τους μαθητές του για ένα δίμηνο με Food for Thought. Κι αυτό το δίμηνο να δουν την επιγραφή οι γονείς, οι κάτοικοι, οι περαστικοί της περιοχής.

Μ’ αυτό το ρητό οι Καναδοί δάσκαλοι έπιασαν το μεγάλο μήνυμα μέσα από τέσσερις λέξεις για να το μεταφέρουν στη γειτονιά τους: Οι Έλληνες μέσα από την αναζήτηση δε θεωρούσαν δεδομένο ότι ο Φαραώ ή ο Πέρσης Μέγας Βασιλεύς ήταν κάτι οριστικό και τελεσίδικο και ξεκίνησαν τη μεγαλύτερη επανάσταση στην ιστορία του κόσμου: τη Δημοκρατία. Δε θεωρούσαν δεδομένο ότι ο ήλιος ή το φεγγάρι ήταν o Ρα ή η Ίσις, και ξεκίνησαν τη δεύτερη μεγάλη επανάσταση: την επιστήμη. Στην πράξη σε έναν αιώνα έκαναν δεκάδες ειρηνικές επαναστάσεις, από το θέατρο ως τη φιλοσοφία, που άλλαξαν το μέλλον του πλανήτη.

Έχω την εντύπωση ότι αυτόν το πολιτισμό δεν καταφέραμε να τον περάσουμε στη νεότερη γενιά. Στα βόρεια προάστια της Αθήνας πιο πολύ ακούς αγγλικά (της κακιάς ώρας, όχι του Oxford) παρά ελληνικά. Στο Υπουργείο Εξωτερικών επί κ. Γιώργου Παπανδρέου, χρειαζόσουν διερμηνέα αν δεν ήξερες αγγλικά.

Και οι νέοι μας επικοινωνούν μεταξύ τους σε Grenglish για να κρύψουν την αμάθειά τους σε δυο γλώσσες και να μη φανούν ως αγράμματοι κοσμοπολίτες. Δωρεάν παιδεία και μαζί δωρεάν αμάθεια, όπως είχε πει κάποιος. Απεταξάμην «τη γλώσσα την ελληνική στις ακρογυαλιές του Ομήρου».
Θυμάμαι τα λόγια της αθάνατης Μελίνας: «Το μόνο που έχουμε είναι ο πολιτισμός μας, χωρίς αυτόν είμαστε ένα τίποτα».

Μήπως αρχίσαμε να γινόμαστε ένα τίποτα;

Χρήστος Μαγγούτας