Ο λόγος σήμερα στον όμορφο κήπο του Ζαππείου, μιας και ο Μάϊος μας έφτασε φωτεινός, πράσινος και γεμάτος ευωδιές.

Ο κήπος απλώνεται σε ένα μεγάλο μέρος της περιοχής, γνωστής σαν «Παριλίσσιες εκτάσεις» ή «Παριλίσσια», προερχόμενος από παραχώρηση δημοσίων οικοπέδων στην Επιτροπή των Ολυμπίων, αλλά και ιδιωτικών, που απαλλοτριώθηκαν.

Στον χώρο του κήπου βρίσκονταν το νεκροταφείο των διαμαρτυρομένων- που απομακρύνθηκε-, ο κήπος του καθηγητή Θ. Ορφανίδη- που ανταλλάχτηκε με άλλο οικόπεδο-, καθώς και εκτάσεις του τραπεζίτη Γ.Σκουζέ και του στρατηγού Ι. Μακρυγιάννη. Οι δύο τελευταίοι δεν δέχτηκαν να αποζημιωθούν.

Τα αρχικά σχέδια του κήπου έγιναν από τον Θ. Χάνσεν, αλλά την τελική διαμόρφωση ανέλαβε ο Γάλλος αρχιτέκτονας Ντεζιρέ Ματό. Η φύτευση άρχισε το 1887, ένα χρόνο πριν την ολοκλήρωση του Ζαππείου Μεγάρου. Αρχικά, είχε μία και μοναδική είσοδο πάνω στην λεωφόρο Βασιλίσσης Όλγας, αλλά ο κόσμος συνήθιζε να μπαίνει από τη λεωφόρο Αμαλίας. Έτσι, το 1908, δημιουργήθηκε επίσημη είσοδος από την Αμαλίας.

Στην Διεθνή Έκθεση του 1903 προβλήθηκε η πρώτη κινηματογραφική ταινία με πλοκή και τίτλο «Ταξίδι στη Σελήνη», ενώ το 1907, στην πλατεία του Ζαππείου, στο καφενείο «Κιόσκι» έγινε για πρώτη φορά προβολή βωβού κινηματογράφου στην Αθήνα. Ήταν η γαλλική ταινία «Δέκα γυναίκες κυνηγούν έναν άνδρα».

Το 1911 πολλοί Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν με αγωνία μια νύχτα εκεί για να δουν την πτώση του κομήτη του Χάλλεϋ και την επικείμενη… καταστροφή της γης. Τελικά, η συγκέντρωση έγινε γλέντι για την… σωτηρία του πλανήτη!

Στον κήπο γινόντουσαν ανθεστήρια και ανοιξιάτικες γιορτές. Ήταν ο αγαπημένος χώρος περιπάτου για τους Αθηναίους.

Μια χαρακτηριστική φιγούρα του κήπου ήταν ο αρχιφύλακάς του, ο Μερακλής, που ήταν δεκανέας των Ευζώνων.

«Με την πλούσια κεντημένη φορεσιά, το κατακόκκινο φεσάκι-φορεμένο στραβά- το φλογερό γαρούφαλο πάντα στα κουμπιά του, που αστράφτανε απ’ το γυάλισμα, το σπαθάκι του, τις φούντες, το πλάνο χαμόγελο του γόητα, τα στριμμένα με μαντέκα μουστάκια», όπως μας πληροφορεί ο Κ.Δημητριάδης στο βιβλίο του «Παληές γειτονιές», ήταν πολύ αγαπητός σε όλους και φωτογραφήθηκε κατά κόρον από ξένους επισκέπτες και τουρίστες. Είχε, όμως, ένα τέλος θλιβερό.

Μια χειμωνιάτικη μέρα τον βρήκαν ξυλιασμένο από το κρύο σε μια παράγκα, δίπλα στην Πύλη του Αδριανού- όπου έμενε. Παρά τις προσπάθειες, δεν στάθηκε δυνατό να σωθεί.

Στον κήπο του Ζαππείου λειτουργεί από τα τέλη του 19ου αιώνα το καφενείο «Αίγλη», που διέθετε και ορχήστρα.

Δίπλα του βρίσκεται ο ομώνυμος θερινός κινηματογράφος, ένας από τους πρώτους της Αθήνας με την χαρακτηριστική νεοκλασσική του οθόνη. Λειτούργησε για πρώτη φορά το 1928 και έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος.

Από το 1900 μέχρι το 1925, λειτουργούσε μέσα στον κήπο και το γαλακτοπωλείο «Αγελάδες»- ένα ξύλινο περίπτερο με ένα βουστάσιο δίπλα. Το γάλα το άρμεγαν από τις αγελάδες που είχαν εκεί και το σερβίριζαν στους πελάτες τους. Πολύ γρήγορα, η περιοχή ονομάστηκε Αγελάδες. Το να περνά κανείς από τις «Αγελάδες» και να πίνει το πρωινό του γάλα, ήταν μια προσφιλής συνήθεια. Μόνον όταν μια επιδημία σκότωσε τις αγελάδες, το κατάστημα αναγκάστηκε, για πρώτη φορά, να σερβίρει βιομηχανοποιημένο γάλα.

Οι Αγελάδες είχαν πέραση, κι έτσι λίγο πιο κάτω δημιουργήθηκε ένα μικρό, ομώνυμο θέατρο ( αργότερα μετονομάστηκε Πεύκα). Η λειτουργία του θεάτρου διακόπηκε λίγο πριν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, επειδή οι βωμολοχίες που ακούγονταν στις παραστάσεις του ενόχλησαν τα παρακείμενα Βασιλικά Ανάκτορα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, το κτήριο λειτούργησε σαν καφενείο και αργότερα σαν πολυτελές εστιατόριο. Τα πρωϊνά διέθετε τον τσιμεντένιο χώρο της αυλής του για «πατινοδρομίες», νοικιάζοντας τα απαραίτητα πατίνια.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου