Πάνος Μπιτσαξής

• Ουτοπία για ρεαλιστές*. Ακόμα και όσοι λοιδορούν τη διαφαινόμενη διαδικασία συγκρότησης νέου φορέα στο χώρο της κεντροαριστεράς, από τον τρόπο που εκφράζονται, φαίνεται πως κατανοούν ότι κάτι σημαντικό ξεκινάει στην πολιτική ζωή της χώρας. «Η φύση απεχθάνεται το κενό» και πιέζει παντοειδώς προς την πλήρωσή του. Όσοι πίστεψαν σε διάφορες εποχές ότι μπορούν να επιβιώνουν και να σπεκουλάρουν στην αέναη διατήρηση κάποιου κενού, ήρθε η στιγμή που έχασαν τη γη κάτω από τα πόδια τους. Έκπληκτοι διαπίστωναν τη μη αναμενόμενη, αιφνίδια και καταιγιστική εξέλιξη η οποία ακύρωνε σε πολιτικό χρόνο «μηδέν» και καθιστούσε ασκήσεις επί χάρτου τους μεγαλεπήβολους σχεδιασμούς τους. Η ιστορία έχει πολλά παραδείγματα, θετικά και αρνητικά, για το φαινόμενο αυτό. Πολλοί λένε ότι η συγκρότηση της κεντροαριστεράς στο λαβυρινθώδες περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται σήμερα είναι ουτοπία. Είναι πράγματι ουτοπία με την ακόλουθη, όμως, ιδιομορφία. Είναι η ουτοπία για τους ρεαλιστές.

• Το δέντρο και το δάσος. Η προστασία του δέντρου, ιδιαίτερα όταν το έχεις φυτέψει, ποτίσει, λιπάνει, κλαδέψει, όταν έχεις πονέσει γι’ αυτό και το αγαπάς, είναι μια άγια και άξια σεβασμού στάση. Την κατανοώ απόλυτα. Έχει, όμως, μια θεμελιακή προϋπόθεση. Να μην καεί το δάσος. Αν καεί το δάσος, το δέντρο χάνει τη σημασία του. Το στερεότυπο του «δέντρου και του δάσους» είναι τόσο κοινότυπο ώστε να μην μπορούμε πάντα να αντιληφθούμε τη δύναμη και το βάθος της σοφίας του.

Αυτή την ώρα τρία φαντάσματα πλανώνται πάνω από την Ελλάδα. Το ένα είναι ανάμεσά μας, ενεργό, ύπουλο και βαθιά διαλυτικό. Είναι το φάντασμα της σταδιακής και ανεπαίσθητης τριτοκοσμικής μετάλλαξης της ελληνικής κοινωνίας. Η παρακμή που διαχέεται παντού αλλά αργεί να γίνει αντιληπτή μέσα στη δίνη της ατομικής και συλλογικής καθημερινότητας. Η εξυγίανση των αριθμών, η «ευημερία των αριθμών», όπως έλεγε παλιά ο Γεώργιος Παπανδρέου, θα συνοδεύεται από την προϊούσα εξάπλωση της πλειοψηφικής μιζέριας, της κοινωνικής διαστρωμάτωσης σε πλούσιους και φτωχούς, σε προνομιούχους και μη προνομιούχους, σε λαμόγια – εύπορους και έντιμους – άπορους, στη σχετική ή και απόλυτη εξαθλίωση της εργασίας, σε μια ληστρική ανάπτυξη τριτοκοσμικού τύπου, η οποία θα στηρίζεται στη συντριβή του μέγιστου μέρους της δημιουργικής και παραγωγικής Ελλάδας με αιχμή τη νέα γενιά. Δυστυχώς, αυτή την Ελλάδα θα παραδώσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε δύο χρόνια, όταν εξαντλήσει την κυβερνητική του θητεία. Η γραμμική προβολή του τρόπου που διαχειρίζεται την εξουσία αφήνει ελάχιστη αμφιβολία.

Το δεύτερο φάντασμα που καιροφυλακτεί σε εφεδρεία για να σφραγίσει, να παγιώσει οριστικά, να καταστήσει μη αναστρέψιμη την τριτοκοσμική μετάλλαξη, είναι το φάντασμα της πολιτικής ρευστότητας, της ακυβερνησίας. Είναι η ιδιοτελής μεθόδευση της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Αρχίζει και αχνοφαίνεται κι ένα τρίτο ακόμα χειρότερο φάντασμα, που κανείς ακόμα δεν το παίρνει στα σοβαρά. Είναι το φάντασμα της εκτροπής, που μπορεί να προκύψει χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια τη μορφή που ενδέχεται να πάρει.

Αυτό είναι το δάσος. Το δέντρο είναι η κομματική καθαρότητα, ο κομματικός πατριωτισμός, η αυταρέσκεια του ορθού λόγου που υπαίτια ή ανυπαίτια δεν γίνεται αντιληπτός από την πλειοψηφία των πολιτών.

• Ώρες ευθύνης. Όταν ζούμε σε συνθήκες που πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, όταν η αναγκαιότητα λήψης των αποφάσεων είναι προφανής, οτιδήποτε κι αν έχει προηγηθεί, όποιες κι αν είναι οι αμφιβολίες, η στάση καθενός μας, με όποιον τρόπο κι αν μετέχει στην πολιτική ζωή, πρέπει να είναι σαφής και κρυστάλλινη. Μόνο τότε είναι χρήσιμη. Είναι οι ώρες ευθύνης, όπως έλεγε ο Γεώργιος Ράλλης. Σε μένα προσωπικά αναλογεί μια πολύ μικρή ευθύνη. Να τοποθετηθώ στη συνεδρίαση του ανωτάτου οργάνου του ΠΟΤΑΜΙΟΥ στις 10 Σεπτεμβρίου. Αυτό και θα κάνω.

Η θέση μου είναι η εξής: Η πολιτική απάντηση που επιβάλλεται να δοθεί μετά τις επόμενες εκλογές, όποτε κι αν γίνουν και όποιο κι αν είναι το εκλογικό αποτέλεσμα, είναι η στρατηγική σύμπλευση της κεντροδεξιάς και της κεντροαριστεράς. Η στρατηγική και προγραμματική στρατηγική σύμπλευση μπορεί να δώσει στη χώρα μια πανίσχυρη κυβέρνηση μακράς πνοής με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό και να βγάλει τη χώρα από την κρίση. Το παράδειγμα της Γερμανίας είναι φωτεινό και διδακτικό. Η Γερμανία εμπεδώνει την ευρωπαϊκή ηγεμονία της μέσω της συνεργασίας των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών. Στις σημερινές συνθήκες με διακύβευμα την έξοδο από την κρίση, την ανάκτηση της εθνικής μας κυριαρχίας, την επιστροφή στην ανάπτυξη προς όφελος τόσο του κεφαλαίου όσο και της εργασίας, η συνεργασία αυτή είναι αναγκαία για αρκετά χρόνια.

Ο ιστορικός ρόλος της κεντροδεξιάς είναι η απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων. Ο ιστορικός ρόλος της κεντροαριστεράς είναι η διατήρηση και εμπέδωση της κοινωνικής συνοχής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η πολιτική συμφωνία για μεταρρυθμίσεις που θα θεραπεύουν τις αιτίες και τις παθογένειες που προκάλεσαν την κατάρρευση και έφεραν τη χώρα στο χείλος της χρεοκοπίας.

Για να υπάρξει όμως στρατηγική σύμπλευση κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς πρέπει να υπάρχει κεντροαριστερά.

• Το συγκεχυμένο όραμα. Είναι αλήθεια πως η πορεία προς τον σχηματισμό νέου φορέα της κεντροαριστεράς είναι στο έπακρο συγκεχυμένη. Η ανάδειξη αρχηγού σε ένα κόμμα που δεν υπάρχει, το κόμμα «no name», όπως λέει ο Παπαχρήστος, είναι παγκόσμια πρωτοτυπία.

Κάθε απάντηση σε επιμέρους ερωτήματα προκαλεί δέκα περαιτέρω ερωτήματα. Γι’ αυτό πολλοί λένε ότι το εγχείρημα είναι καταδικασμένο να αποτύχει και εκφράζουν την έκπληξη και τον αιφνιδιασμό τους. Κατανοώ τις επιφυλάξεις τους. Διαφωνώ, όμως, μαζί τους. Η ορθοδοξία και η πεπατημένη, όταν εφαρμόζονται σε συνθήκες που είναι εγγενώς ανορθόδοξες αποτυγχάνουν. Η συγκεκριμένη ανορθοδοξία ως επιλογή είναι αναγκαία από τις περιστάσεις.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Ο κατακερματισμός της κεντροαριστεράς δεν οφειλόταν σε βαθιές ιδεολογικές διαφορές ώστε να επιβάλλεται η πλειάδα των πολιτικών οντοτήτων που κινούνται στον κεντροαριστερό αστερισμό. Τον κατακερματισμό προκαλούσε πρωταρχικά το ζήτημα της ηγεσίας. Ο αγαπητός μου φίλος Γιάννης Παπανικολάου, χαριτολογώντας σε μια συγκέντρωση, μου είπε το απίθανο τσιτάτο «too many chiefs few Indians».

Υπό τις συνθήκες αυτές, η παραδοξότητα «εκλογή αρχηγού χωρίς κόμμα» μεταβλήθηκε σε λογική επιλογή πρώτης προτεραιότητας. Για να υπάρξει ο νέος φορέας πρέπει να λυθεί πρώτα το ζήτημα της ηγεσίας. Η επιλογή της καθολικής ψηφοφορίας ήταν η μόνη καθαρή λύση. Άλλωστε, το ιδεολογικό υλικό της μετέπειτα πορείας ήδη υπάρχει. Το ΠΟΤΑΜΙ έχει κάνει σημαντική δουλειά, το ΠΑΣΟΚ τελευταία επίσης και υπάρχει και το γενικό πλαίσιο του πορίσματος της επιτροπής διαλόγου.

• Και αν; Αποκλείεται να αποτύχει η διαδικασία; Καθόλου δεν αποκλείεται. Είναι βέβαιο ότι θα στοιχηθούν όλοι υπό την ηγεσία όποιου εκλεγεί; Καθόλου δεν είναι βέβαιο. Τίποτα δεν είναι βέβαιο στη ζωή. Η ζωή είναι γεμάτη κινδύνους. Βέβαιο είναι μόνο ότι η παρούσα κατάσταση δεν μπορεί να οδηγήσει πουθενά. Δεν υποτιμώ καθόλου ότι το βασικό ζήτημα που σοβεί είναι η σχέση του νέου φορέα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι σειρήνες στην Κουμουνδούρου ηχούν ακατάπαυστα. Αρκετοί θέλγονται από τις σειρήνες αυτές.

• Κεντροαριστερά … Δηλαδή; Και τι είναι τελικά η κεντροαριστερά; Σημαίνει κάτι ή είναι η συνένωση διαφόρων που το μόνο που τους απασχολεί είναι να γίνουν χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη; Σε μια εποχή που δεν σημαίνει τίποτα η λέξη «αριστερά» μπορεί να σημαίνει κάτι η λέξη «κεντροαριστερά»; Πολλοί διερωτώνται κι έχουν κάθε δίκιο να διερωτώνται. Δεν πρόκειται να το απαντήσω στο πλαίσιο αυτού του άρθρου. Είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση. Αρκούμαι να σημειώσω το εξής. Την ανάγκη πολιτικής έκφρασης της δημιουργικής Ελλάδας σε ένα μεταρρυθμιστικό πολιτικό πρόγραμμα που διασφαλίζει την αρμονική σύζευξη της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.

• Οι αποφάσεις για τη Φώφη και για τον Σταύρο ήταν δύσκολες και οδυνηρές. Η Φώφη καλείται να διαχειριστεί την ιστορία ενός κόμματος που διανύει 43 χρόνια στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής. Ο Σταύρος καλείται να διαχειριστεί άξιους ανθρώπους που έδωσαν την ψυχή τους για το ΠΟΤΑΜΙ, πιστεύοντας πως το νέο πρέπει να πορευθεί αγνό και άσπιλο από το παλιό. Όμως η ζωή είναι αμείλικτη. Γιατί και το νέο παλιώνει και το παλιό νεάζει. Εύχομαι στο τέλος της ημέρας να βρεθεί ένας λειτουργικός τρόπος συνύπαρξης του νέου με το παλιό σε μια νέα πορεία που στηρίζεται στο όραμα και την αυτογνωσία.

• Θαρσείν χρη. Κάθε λαβύρινθος χρειάζεται ένα μίτο.

*Η «Oυτοπία για ρεαλιστές» είναι ο τίτλος του ομώνυμου βιβλίου του Ρούτγκερ Μπρέγκμαν.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr