Ανοιχτή πόρτα Κοινωνία - Ελλάδα - Οικονομία

In memoriam Arroyo -Στην Μυρσίνη Ζορμπά, του Μάνου Στεφανίδη

Spread the love

_ Έχει το βιβλίο των προσώπων, το φ.μπ ντε, και τα καλά του. Από τον τοίχο του συλλέκτη Στέλιου Γκαρίπη μαθαίνω ότι πέθανε ο Μαδριλένος ζωγράφος Arroyo πριν τρεις μέρες. Δημοσιεύει μάλιστα και αυτό το τόσο χαρακτηριστικό έργο από τη συλλογή του εις μνήμην.

Γνώρισα τον Arroyo που γεννήθηκε το 1937 αλλά και τον Mompó (1927 – 1992 ) στο αφιέρωμα της Εθνικής Πινακοθήκης στην σύγχρονη ισπανική τέχνη. Νομίζω το 1988. Είχε φέρει τότε ο Παπαστάμου πίνακες των Dali, Picasso, Miro, τον Valdès από την θρυλική ομάδα Equipo Crònica κλπ. Όλα τα έργα προέρχονταν από τις συλλογές του Reñia Sofia. Αλλά και αρκετοί, Ισπανοί καλλιτέχνες είχαν συνοδεύσει την εκδήλωση. Μοναδική εμπειρία! Θυμάμαι ακόμα τον Antoni Saura, αδελφό του σκηνοθέτη, να περιφέρεται αργά στις αίθουσες του μουσείου ψιλόλιγνος, αριστοκρατικός στηριγμένος σ’ ένα μπαστούνι. Όταν ο Antoni πέθανε, ο Carlos του αφιέρωσε την αριστουργηματική ταινία του για τον Γκόγια.

Φίλοι, όλα αυτά τα γεγονότα και οι εικόνες συγκροτούν μιαν στέρεη, πολιτιστική παράδοση και είναι ψηφίδες ενός κοινού πολιτισμού. Από τον οποίο σήμερα είμαστε οδυνηρά ξεκομμένοι. Απομονωμένοι στην εθνική μας μοναξιά. Και την συλλογική μας μελαγχολία αλλά και ιδιοτέλεια. Επειδή εκεί έξω λάμπει ένας γοητευτικός, πολύχρωμος κόσμος και εμείς είμαστε βέβαιοι πως δεν υπάρχει απλώς επειδή τον αγνοούμε.

Εκείνη την εποχή η Εθνική Πινακοθήκη φιλοξενούσε εκθέσεις από μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία και τις αντάλλασσε με ανάλογες ελληνικές. Αυτό είναι πολιτιστική πολιτική! Ενώ σήμερα; Τι να πρώτο θυμηθώ. Τον Πικάσσο και την Μεσόγειο; Το Μπάουχαους; Τον Ροντέν και τους Αστούς του Καλαί; Την Ρωσική Πρωτοπορία; Τους Γερμανούς εξπρεσιονιστές; Την ρουμανική, φινλανδική, καναδική, βουλγαρική τέχνη; Τους Ιμπρεσιονιστές; Τα αφιερώματα στην αμερικανική τέχνη; Από τον Pollock στο ’90; Τα ιαπωνικά χαρακτικά; Το Dada;

Ένας ολόκληρος κόσμος Τέχνης κυριολεκτικά στη πόρτα μας. Και δίπλα σ’αυτές τις εκθέσεις, σχεδόν κάθε σαράντα μέρες η μικρή αναδρομική ενός Έλληνα καλλιτέχνη. Από τον Μαλέα ως τον Κώστα Ηλιάδη και από τον Μπουζιάνη στον Πλακωτάρη. Οι ελάσσονες πλάι σε ονόματα όπως η Βάσω, ο Τάσσος, ο Μόραλης, ο Γκίκας, ο Καπράλος, ο Ελληνοαμερικανός Λεκάκης (!) κλπ. Ολόκληρη κοσμογονία για την οποία δουλεύαμε όλοι οι νεότεροι επιμελητές. Οι αείμνηστες Μισσιρλή και Ταμβάκη, η Νέζη, η Μεντζαφού, η Οράτη, η Καφέτση, η Γιαννουδάκη, ο Ιωαννίδης, η Κασιμάτη η Αγαθονίκου, εγώ κλπ. Επειδή ο Παπαστάμου έβγαλε μαθητές! Τους βοηθούς του. Για την ιστορία αναφέρω ότι πρώτος εγώ υπέγραψα κείμενα μου σε κατάλογο της Πινακοθήκης. Οι άλλοι φοβόντουσαν! Επίσης πρώτος χρησιμοποίησα τον τίτλο επιμελητής αντί του επιστημονικού βοηθού που ήθελε ο πληθωρικός Δημήτρης Παπαστάμου. Τον οποίο λάτρευα και μισούσα ταυτόχρονα. Τού αναγνωρίζω όμως όσα μού έμαθε. Αυτός, ο αυτοδίδακτος δίδαξε έργω έναν άλλο αυτοδίδακτο. Τιμώ τη μνήμη του .

Και για αυτό θεωρώ την Λαμπράκη Πλάκα αληθινή καταστροφή του Ιδρύματος. Επειδή παρά τις ικανότητες της, μετέφερε την επαρχιωτίλα της ΑΣΚΤ στην Πινακοθήκη θάβοντας τις διεθνείς σχέσεις της και προωθώντας την εγχώρια μετριότητα… Χωρίς να παρουσιάσει ούτε έναν (1) διάδοχο της επί 30 χρόνια. Επιβιώνοντας με το να λείχει εμετικά κάθε, αγράμματη, πολιτική ηγεσία. Πώς; Με το να διακοσμεί με πίνακες της Πινακοθήκης τα γραφεία στου Μαξίμου και το Προεδρικό. Η Λαμπράκη ξέρει μόνο Μποκόρο, Τέτση και Γκρέκο. Με αυτή την σειρά.( Μόνο που τις εκθέσεις για τον Γκρέκο, τις οργάνωνε άρτια ο Νίκος Χατζηνικολάου).

Αυτές τις εμμονές πληρώνουμε χρόνια τώρα. Αλλά και την εγωπάθεια της η οποία αφού ισοπέδωσε το πολύπαθο Ίδρυμα, έκλεισε και το Μουσείο αν και γνώριζε σε τι σαθρά θεμέλια είναι οικοδομημένο! Και ότι ο Ιλισσός που ρέει στα θεμέλια του, δεν επιτρέπει τρίτο όροφο. Αλλιώς η δαπάνη είναι ασύμφορη. Όπερ έδει δείξαι. Οι ευθύνες, άρα, όλων των υπουργών που ανανέωναν και ανανεώνουν κάθε πέντε χρόνια, ελαφρά τη καρδία, τη θητεία της χωρίς να προκηρύσσουν τη θέση, είναι τεράστιες. Όσο τεράστια είναι και η ευθύνη των ασήμαντων που συγκροτούν το Δ.Σ της ΕΠΜΑΣ.

Η Πινακοθήκη έπαιζε έναν τεράστιο, παιδαγωγικό ρόλο καλλιεργώντας αισθητικά το ευρύτερο κοινό και ψυχαγωγώντας τους μικρούς μαθητές που την επισκέπτονταν μεθοδικά. Μετά τον Παπαστάμου συρρικνώθηκε και κατάντησε ένα show room με αναδρομικές του Τζεφιρέλι και του Μετζικώφ. Η φαντασμαγορία στη θέση της τέχνης και οι δημόσιες σχέσεις σε ρόλο επιστήμης.

Έχω μεγαλώσει πια, δεν θέλω τις θέσεις τους, όμως με πνίγει η απογοήτευση. Επειδή κανείς δεν μιλάει. Συνωμοσία σιωπής! Παρά τη κρίση και τη προφανή ξεφτίλα. Ούτε καλλιτέχνες, ούτε φιλότεχνοι, ούτε συλλέκτες, ούτε δημοσιογράφοι, ούτε πολιτικοί, ούτε ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Μάλλον εγώ έχω λάθος. Εγώ είμαι ο κακός και ο ζηλόφθονος!

Και φαντάζομαι πως το Μαρινάκι έχει βάλει πλώρη πια για την Ακαδημία στην έδρα του Άγγελου. Αυτό όμως θα ήταν τεράστια προσβολή στη μνήμη του Δεληβορριά ο οποίος και την απεχθανόταν.

Κοιτάξτε όμως που έφτασα από συνειρμό σε συνειρμό. Σε πόση πικρία. Από μια νεκρολογία. Και από την τυχάρπαστη, κομψεπίκομψη φιγούρα με την νυχτερίδα της τιμωρίας στον πίνακα του Αρόγιο που έφυγε σε ηλικία 81 ετών. Ενός ζωγράφου που ανήκε στη δραματική, άκρως πολιτικοποιημένη, ισπανική ποπ Αρτ της εποχής του Φράνκο. Και που συνδύαζε την καταγγελία με το χιούμορ. Χαρακτηριστικά που φιλοδοξούν να έχουν και τα κείμενα μου. Κι ας μην ανθολογούνται από νεότερους κήνσορες και θεράποντες. Έσσεται ήμαρ…

ΥΓ. Επειδή γράφω συχνά για τους συλλέκτες που δεν έχουν ιδιαίτερη παιδεία ή αισθητική αλλά μόνο χρήματα και μέσω αυτών σήμερα “εκδικούνται” την αγορά που τους “αδίκησε”, οφείλω να ομολογήσω ότι εξεπλάγην ευχάριστα με τον άγνωστο μου κ. Γκαρίπη που σεμνύνεται για τον πίνακα του Αρόγιο στη συλλογή του. Υπάρχουν ακόμα, διεθνείς, καλλιεργημένοι συλλέκτες; Υπάρχουν. Ο παθιασμένος Χρήστος Λαρσινός, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, οι εφοπλιστές Κομνηνός, Οικονόμου και Παπαδημητρίου είναι εύγλωττα παραδείγματα.

Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr

SHARE
RELATED POSTS
Οι ζαρντινιέρες για το μπαλκόνι, ο «Μεγάλος Περίπατος» σε διόραμα για ενασχόληση, του Δημήτρη Κατσούλα 
Παραθαλάσσια επίγνωση, του Νίκου Σταθόπουλου
341370_339431566072596_1342004445_o.jpg
Λέσβος, η Γη των Ποιητών, του Μόχθου, της Αγκαλιάς, του Πάνου Βενέρη

Leave Your Reply

*
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.