Δήμητρα Παπαναστασοπούλου 

Ο Μάϊος είναι ένας με διπλό πρόσωπο: από τη μία οι μοσχοβολιές των λουλουδιών απλώνονται και μυρώνουν την ατμόσφαιρα ∙ από την άλλη, κύματα επαναστάσεων πυροδοτούν ολόκληρο τον κόσμο, ξεκινώντας με την πρώτη του κιόλας μέρα, την Πρωτομαγιά που γιορτάζεται σε ολόκληρο τον κόσμο.

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τα γεγονότα της εξέγερσης της 2ης Μαϊου του έτους 1808 στη Μαδρίτη, γεγονότα που αποτελούν μέρος του Ισπανικού Πολέμου Ανεξαρτησίας.

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης είχε καταλάβει την πόλη της Μαδρίτης στις 19 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς (1808), αναγκάζοντας τον Ισπανό βασιλιά Κάρολο Δ΄να παραιτηθεί προς χάριν του γιού του Φερδινάνδου Ζ΄. Τέσσερις μέρες αργότερα, τα γαλλικά στρατεύματα υπό τον Μέγα Δούκα Ιωακείμ Μουράτ εισήλθαν στην πόλη.

Η πρόθεση του Γάλλου Μεγάλου Δούκα Ιωακείμ Μουράτ, να μετακινήσει την κόρη, Μαρία Λουίζα, και τον νεότερο γιό του Καρόλου Δ΄ ινφάντη Φραγκίσκο ντε Πάουλα στην γαλλική πόλη Μπαγιόν, δημιούργησε δυσφορία στο κυβερνητικό συμβούλιο, το οποίο διαφώνησε. Ο Μουράτ στάθηκε τυχερός, λαμβάνοντας ένα σημείωμα από τον Φερδινάνδο Ζ΄, ο οποίος συναινούσε στην μετακίνηση των αδελφών του καθώς ήδη βρισκόταν στην Μπαγιόν.

Την 2η Μαϊου πλήθος κόσμου άρχισε να μαζεύεται μπροστά στο Βασιλικό Παλάτι της Μαδρίτης και να εισέρχεται στην μεγάλη του αυλή, επιδιώκοντας να ματαιώσουν την μετακίνηση των πριγκίπων και ιδιαίτερα του νεαρότατου Φραγκίσκο ντε Πάουλα.
Ο στρατηγός Μουράτ έστειλε ένα τάγμα γρεναδιέρων της Αυτοκρατορικής Φρουράς στο παλάτι μαζί με ένα απόσμασμα πυροβολικού. Συγχρόνως περιόρισε τα ισπανικά στρατεύματα μέσα στα στρατόπεδά τους, καθιστώντας τα ανίκανα να αντισταθούν.

Το πυροβολικό άνοιξε πυρ στο συγκεντρωμένο πλήθος και η εξέγερση άρχισε να απλώνεται και σε άλλα μέρη της πόλης. Ο Μουράτ μετακίνησε γρήγορα τα στρατεύματά του και τα διέσπειρε μέσα στην πόλη∙ η σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ των άριστα οπλισμένων στρατιωτών και των σχεδόν άοπλων πολιτών κράτησε ώρες πολλές με μεγαλύτερη ένταση στην Πουέρτα ντελ Σόλ και την Πουέρτα ντε Τολέδο.

Κάποια ισπανικά στρατεύματα που βρίσκονταν σε στρατόπεδα του Μοντελεόν αποφάσισαν να αντισταθούν και ενώθηκαν με τον κόσμο εναντίον των Γάλλων. Δύο από τους αξιωματικούς τους, ο Λουίς ντε Τόρρες και ο Πέντρο Βελάρντε υ Σατντιλλάν μνημονεύονται ως σήμερα σαν ήρωες της εξέγερσης. Σκοτώθηκαν και οι δύο εκείνη την ημέρα.

Η εξέγερση πνίγηκε τελικά στο αίμα και τη βία των γαλλικών στρατευμάτων. Ο Μουράτ κήρυξε στρατιωτικό νόμο την ίδια μέρα, παίρνοντας στα χέρια του την εξουσία. Οι Γάλλοι πολύ σύντομα είχαν τον έλεγχο ολόκληρης της πόλης, μιας πόλης ματωμένης από τους εκατοντάδες νεκρούς της.

Ο στρατηγός Γκρουσύ που επελέγη από τον Μουράτ ως επι κεφαλής της στρατιωτικής επιτροπής επιβολής του στρατιωτικού νόμου διέταξε το ματωβαμμένο βράδυ της 2ης Μαϊου εκατοντάδες καταδίκες εις θάνατον σε όσους έφεραν όπλο- οποιοδήποτε όπλο…
Ο Μουράτ ανακοίνωσε: «Ο πληθυσμός της Μαδρίτης παρασύρθηκε και αφέθηκε στην εξέγερση και στον θάνατο. Γαλλικό αίμα χύθηκε και ζητά εκδίκηση. Όλοι όσοι συνελλήφθησαν κρατώντας όπλο θα εκτελεστούν».

Οι δημόσιες συγκεντρώσεις απαγορεύθηκαν και μια ανακοίνωση επέβαλε να παραδοθούν όλα τα όπλα στις Αρχές. Και, ενώ τα παιδιά του Καρόλου Δ΄βρίσκονταν στην Μπαγιόν, στην Μαδρίτη ανακηρυσσόταν βασιλιάς ο αδελφός του Βοναπάρτη, ο Ιωσήφ, την 15η Ιουνίου, εγκαινιάζοντας μια γενικευμένη αντι-γαλλική εξέγερση σε ολόκληρη την Ιβηρική Χερσόνησο.

Ο Μουράτ ήταν γαμπρός του Ναπολέοντα και λίγο αργότερα έγινε βασιλιάς της Νάπολης.

Τα νέα έφτασαν την ίδια μέρα στην γειτονική πόλη Μοστόλες. Ο Χουάν Περέζ Βιλλαμίλ, Δημόσιος Κατήγορος του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου, έπεισε τους δημάρχους Αντρές Τορρεχόν και Σιμόν Χερνάντεζ να υπογράψουν μια διακήρυξη πολέμου, καλώντας όλους τους Ισπανούς εναντίον των Γάλλων εισβολέων. Η επικεφαλίδα της διακήρυξης ήταν «Bando de los alcaldes de Móstoles» ή «bando de la Independencia», δηλαδή «Διακήρυξη Ανεξαρτησίας».
Οι Γάλλοι πίστεψαν ότι μετά την καταστολή της εξέγερσης της Μαδρίτης θα έπαιρναν πολύ εύκολα τον έλεγχο ολόκληρης της Ισπανίας. Ωστόσο, συνέβη το αντίθετο. Τις επόμενες εβδομάδες ξέσπασαν εξεγέρσεις σε πολλές πόλεις της χώρας.

Ο πίνακας του Φρανθίσκο Γκόγια, «Η έφοδος των Μαμελούκων» ή «Η 2η Μαϊου 1808» αντικατοπτρίζει τις μάχες που έγιναν στους δρόμους της Μαδρίτης και ιδιαίτερα μια σκηνή που έλαβε χώρα στο Calle de Alcalá, κοντά στην πλατεία Πουέρτα ντελ Σόλ, παρουσιάζοντας μια δραματικά χαοτική σκηνή, δοσμένη με ρεαλισμό που κόβει την ανάσα.

Οι Μαμελούκοι ήταν Τούρκοι στρατιώτες, ενταγμένοι στον γαλλικό στρατό του Ναπολέοντα, εκείνοι που συνόδεψαν τους Ισπανούς πρίγκιπες στην Γαλλία.

Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1814, μετά την απέλαση των Γάλλων και την επιστροφή του Φερδινάνδου Ζ΄στον ισπανικό θρόνο. Ωστόσο, ο Φερδινάνδος Ζ΄ δεν ικανοποιήθηκε, βλέποντας τους Μαδριλένους να πολεμούν με μαχαίρια και ο πίνακας (μαζί με το «ταίρι» του που δείχνει τις εκτελέσεις της επόμενης ημέρας (3 Μαϊου), δεν εκτέθηκε δημόσια για πολλά χρόνια.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

 The article expresses the views of the author  

 iPorta.gr