* Ο Κωνσταντίνος Καραγιαννόπουλος ασχολείται με την δημοσιογραφία, την κριτική λογοτεχνίας και την ποίηση

Ποια εικόνα μπορεί να εκλάβει ο μέσος καταναλωτής ειδήσεων, για την πραγματικότητα γύρω του; Αν λάβουμε υπόψη μας μονάχα τα δελτία ειδήσεων των τελευταίων ημερών, ποιο γενικό συμπέρασμα μπορούμε να εξάγουμε για την κατάσταση της χώρας μας;

Ας δούμε μερικούς τίτλους ειδήσεων που δημοσίευσαν, αυτές τις μέρες, τα παραδοσιακά και διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης:

 «Θρίλερ» με τη δολοφονία του ταξιτζή στην Καστοριά – Ποια τα κίνητρα του φονιά.

 Ανατριχιαστικό ηχητικό ντοκουμέντο από την ληστεία στο Καματερό.

 Ραγδαίες εξελίξεις με το μανιακό δολοφόνο – Το ανώνυμο τηλεφώνημα που ανατρέπει όλα τα δεδομένα.

 «Μπουμπούκι» έφτιαξε κόμμα!

 Κανίβαλος για το ρεπορτάζ! Έφαγε ανθρώπινο μυαλό για ντοκιμαντέρ!

Όπως είναι γνωστό, οι Έλληνες πάσχουμε από τον φόβο του εγκλήματος. Αν και –συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες- η χώρα μας δεν παρουσιάζει τόσο υψηλά επίπεδα εγκληματικότητας (εξαιρώντας, φυσικά, περιόδους ιδιαίτερα τεταμένες, όπου η αντίδραση αυτή –με στοιχεία παραβατικότητας αλλά και βίας- μπορεί να θεωρηθεί «φυσιολογική»), παρόλα αυτά οι πολίτες αισθάνονται ανασφάλεια κι έναν διαρκή φόβο για πιθανή θυματοποίησή τους. Σ’ αυτό –εκτός των προβλημάτων και των ανεπαρκειών του Κράτους- έχει συμβάλει και η ηγεμονική θέση των media, όπου στον βωμό του κέρδους (και τώρα πια και των likes) θυσιάζουν τον ενημερωτικό αλλά και κοινωνικό τους ρόλο.

Όπως παρατηρούμε στους τίτλους που παρέθεσα πιο πάνω, γίνεται χρήση λέξεων που τραβάνε την προσοχή των αναγνωστών, καθώς και χαρακτηρισιολογικών εκφράσεων, με σκοπό την πρόκληση έντονων συναισθημάτων. Πολλές φορές τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν εικονικά προφίλ δραστών, δίχως οι δημοσιογράφοι να βασίζονται σε στοιχεία ή σε δικαστικές αποφάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: στην εκπομπή της Αγγελικής Νικολούλη (στις 10/3/2017) παρουσιάστηκε το προφίλ του «δολοφόνου των ταξιτζήδων», το οποίο προφίλ δεν το ακολούθησε κανένα στοιχείο που να το εμπλουτίζει. Μάλιστα, όταν δύο, εκ των καλεσμένων, ειδικοί εξέφρασαν τις αντιρρήσεις του ως προς την χρήση κάποιων χαρακτηρισμών του δράστη και την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων που δεν βασίζονταν σε απτά στοιχεία, η κα. Νικολούλη με την βοήθεια μιας συναδέλφου της φρόντισαν να σιγάσουν αυτές τους τις αντιρρήσεις. Άλλες πάλι φορές, εκπομπές αστυνομικού- εγκληματολογικού ενδιαφέροντος, στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν το κοινό, διεξάγουν τηλεδίκες και καταδικάζουν τους «υπόπτους» που καταδεικνύουν οι τηλεθεατές. Με αποτέλεσμα αθώοι άνθρωποι να στιγματίζονται ανεπανόρθωτα.

Το πιο αξιοσημείωτο, όμως, δεν είναι η δράση αυτή των μέσων ενημέρωσης, αλλά η δίψα του κοινού για τρόμο. Αυτές οι δημοσιογραφίστικες πρακτικές είναι τόσο διαδεδομένες, μόνο και μόνο, γιατί αυτό αποτελεί την επιθυμία του κοινού. Αν και φοβισμένοι, οι Έλληνες επιλέγουν τις τρομολαγνικές αναπαραστάσεις των εγκλημάτων από τα ΜΜΕ αλλά και από την Βιομηχανία του θεάματος. Δεν είναι τυχαίο που το Hollywood σκορπάει τόσα εκατομμύρια δολάρια σε παραγωγές ταινιών τρόμου αλλά και σε ταινίες δράσης με εγκληματολογικά στοιχεία.

Τέλος, το σύνδρομο του CSI, από το οποίο πάσχει ο σύγχρονος πολίτης, τον καθιστά πιο ευάλωτο, μιας και αδυνατεί πλέον να αντιληφθεί την πραγματικότητα σε όλες της τις διαστάσεις. Όλα αυτά τα τεχνάσματα, άμβλυναν και παραμόρφωσαν τόσο την οπτική του, που πια μόνο μέσα από σενάρια τύπου Hollywood και συνωμοσιολογίες μπορεί να προσλάβει τα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνεται με τον καιρό όλο και πιο παθητικός, έτσι που στο τέλος να μην μπορεί να αντιληφθεί τυχούσες αδικίες και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Σαφώς τα ολιγοπώλια των ομίλων ενημέρωσης και η πολιτική ελίτ βγαίνουν οι μόνοι κερδισμένοι μέσα σ’ αυτό το κλίμα∙ έτσι που το μέλλον να φαντάζει όλο και πιο σκοτεινό και ανελεύθερο.

Στο χέρι μας είναι πάντα να αλλάξουμε τον ρου των γεγονότων. Όταν ο πολίτης, συνειδητά, απαιτήσει από τα μέσα ενημέρωσης και τους δημοσιογράφους να ασκήσουν ορθά τον ρόλο τους, τότε και μόνο τότε θα υπάρξει ανοιχτό πεδίο για την αναβάθμιση τόσο των media αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. Γιατί, όπως είπε και ο Ντοστογιέβσκη, «ο καθένας από εμάς είναι ένοχος απέναντι σε όλους, για όλους και για όλα», γι’ αυτό είναι μεγάλη και η ευθύνη μας για τον μέλλον και τους επερχόμενούς του.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr