Πάνος Μπιτσαξής

• Μια από τις σημαντικότερες στιγμές της παγκόσμιας λογοτεχνίας ήταν το έργο του Άρθουρ Καίσλερ «Σταυροφορία χωρίς σταυρό». Έρχεται Πάσχα και το θυμήθηκα. Δεν θα σταθώ καθόλου στο μύθο και την έξοχη πλοκή του. Θα σταθώ μόνο στο νόημά του και ελπίζω να το αποδίδω σωστά. Πρόκειται για την κατάσταση εμπλοκής σε μια πολεμική αναμέτρηση χωρίς να ξέρεις, χωρίς να συνειδητοποιείς αλλά και χωρίς να αντιλαμβάνεσαι τις αιτίες που την έχουν προκαλέσει. Και όταν γυρίζεις από τον πόλεμο, ματωμένος, καταπτοημένος, είτε είσαι νικητής είτε ηττημένος, αντιλαμβάνεσαι επιτέλους τις αιτίες που προκάλεσαν την πολεμική αναμέτρηση και αιφνίδια συνειδητοποιείς ότι δεν άξιζαν τον κόπο.

Η χώρα από τον Μάιο του 2010 ενεπλάκη σε μια σταυροφορία χωρίς σταυρό. Διεξάγει ένα σισύφειο αγώνα επιβίωσης μέσα στην κρίση. Η σταυροφορία συνεχίζεται και σήμερα. Πάντα χωρίς σταυρό. Είμαστε στο ίδιο έργο θεατές. Αυτή τη φορά όμως δεν κινδυνεύουμε μόνο από την κρίση. Κινδυνεύουμε με καταστροφή, με όρους ιστορικούς, με εθνική τραγωδία.

Ξέρω ότι οι περισσότεροι, όχι μόνο δεν το αντιλαμβάνονται, όχι μόνο τραγουδούν αμέριμνοι, αλλά θεωρούν ότι τέτοιου είδους σκέψεις αποτελούν ύποπτη καταστροφολογία, κινδυνολογία και αντιαριστερή προκατάληψη. Και όταν λέω οι περισσότεροι, δεν εννοώ απλά τους περισσότερους, αλλά το 80 % των Ελλήνων που καταγράφεται στις δημοσκοπήσεις.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, από προσωπική παράδοση, από τη δύναμη της συνήθειας που μου δίνει το έδρανο της υπεράσπισης, ούτε δίστασα ποτέ ούτε και τώρα διστάζω να διαφωνώ με την πλειονότητα και να λέω τη γνώμη μου ακόμα και όταν είναι οριακά μειοψηφική. Η αίσθηση την οποία έχω αποδίδεται απόλυτα με το γνωστό αρχαίο ρητό «Των οικιών ημών εμπιπραμένων ημείς άδομεν» («Καίγονται τα σπίτια μας κι εμείς τραγουδάμε»).

Γράφω αυτόν τον επίλογο στα 10 άρθρα που δημοσιεύθηκαν τελευταία άρθρα μου  στη φιλόξενη «iporta» με πλήρη συναίσθηση ότι το έργο δεν έχει τελειώσει. Η ροή κόβεται απότομα. Θα περιμένω όπως όλοι οι Έλληνες την τελευταία πράξη. Εύχομαι πάντα να είμαι λάθος, να πέφτω έξω. Γράφω τον επίλογο γιατί είτε επιτύχουμε μια πύρρειο νίκη, είτε υποχωρήσουμε και ηττηθούμε, είτε καταρρεύσουμε, θα πρόκειται για την τελική έκβαση μιας σταυροφορίας χωρίς σταυρό.

• Το πολιτικό σύστημα, για την ακρίβεια το συνταγματικό τόξο, παριστάνει πως δεν καταλαβαίνει ή μπορεί και από ιδεοληψία πράγματι να μην καταλαβαίνει, την αιτία που προκάλεσε την κρίση. Κανείς δεν συζητά για αυτήν, κανείς δεν σκέπτεται ότι όσο διατηρείται η ίδια αιτία η κρίση θα ανατροφοδοτείται.

Η αιτία της κρίσης είναι μόνο μία λέξη. Κράτος. Η κρίση στην Ελλάδα ήταν και είναι κρίση του κράτους. Δεν ήταν κρίση των τραπεζών, δεν ήταν κρίση της ιδιωτικής οικονομίας. Ήταν και είναι ένα αδηφάγο, σπάταλο και φαύλο κράτος με άθλιες έως μέτριες δημόσιες υπηρεσίες, αναντίστοιχες σε ποιότητα με τη δαπάνη του φορολογούμενου, ένα κράτος που αναπαρήγαγε τον εαυτό του μέσω της πολυνομίας, της γραφειοκρατίας και των δομών που προκαλούσαν και προκαλούν ακόμα τη φαυλότητα και τη διαφθορά. Ένας πραγματικός Λεβιάθαν χωρίς αρχή μέση και τέλος.
Θα περίμενε κανείς ότι θα υπήρχε στο πολιτικό σύστημα κάποια οργανωμένη άποψη για αυτό το θέμα. Δεν υπάρχει. Ούτε στοιχειώδης, ούτε πρωτόλεια. Ούτε στα σπάργανα.

Όταν συζητάς ιδιωτικά με τους εντός των τειχών πολιτικούς και θέτεις είτε το γενικό θέμα του κράτους είτε των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα μηχανισμό χρήσιμο και αναγκαίο για τον πολίτη, με λογικό κόστος, η απάντηση που παίρνεις είναι απλή και δυστυχώς αληθινή. Όποιος ακουμπήσει το κράτος, αυτοκτονεί πολιτικά. Οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι άμεσα εξαρτώμενοι από αυτούς αλλά και οι κάθε είδους κρατικοδίαιτοι αποτελούν το 45 % του εκλογικού σώματος. Ο νοών νοείτω. Παλιά ιστορία με ρόλους που έχουν παιχτεί και ξαναπαιχτεί χιλιάδες φορές.

Αυτό επομένως που μπορεί να σχεδιαστεί στο εργαστήριο (in vitro) δεν μπορεί να εφαρμοστεί στη ζωή (in vivo). Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης της εξουσίας ή της προοπτικής της εξουσίας αλλά και η δίψα για την εξουσία είναι πιο ισχυρή από το συμφέρον της χώρας.

Φαίνεται πως η συνείδηση του προβλήματος και η συλλογική συναίνεση στην επίλυσή του δεν είναι ώριμη. Ελπίζω να μην σφυρηλατηθεί από τα ερείπια. Γιατί πέρα από την κρίση, είμαστε μια χώρα με τεράστιες δυνατότητες, ανεξάντλητο έμψυχο δυναμικό, με ικανούς και μορφωμένους ανθρώπους, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, έχουμε όλα τα υλικά της σούπας αλλά δεν μπορούμε να φτιάξουμε τη σούπα.

Ήδη η αναγγελία για την συγκρότηση εξεταστικής επιτροπής που θα ασχοληθεί με την περίοδο από το 2009 και μετά, ανεξάρτητα από την μικροπολιτική της σκοπιμότητα, τα θεάματα αντί του άρτου, το κυνήγι μαγισσών, αυτό που οι Άγγλοι ονομάζουν blame game (το παιχνίδι του φταίχτη) δείχνει το προφανές. Ερευνούμε το σύμπτωμα αλλά όχι το αίτιο. Μπερδεύουμε το σύμπτωμα με το αίτιο. Το μνημόνιο ήταν το αποτέλεσμα της κρίσης. Δεν ήταν η αιτία της.

• Εύχομαι σε όλους καλό Πάσχα. Το Εuroworking Group θα συνεδριάσει τη Μεγάλη Παρασκευή.